Informacje o budynku
Pałac Zamojskich - Nowy Świat 69

Budynek wzniesiony w l. 1948-1950 według projektu Zygmunta Stępińskiego i Mieczysława Kuzmy, swoim zewnętrznym kształtem naśladował tzw. Dom Interesów Andrzeja hr. Zamoyskiego wybudowany w tym miejscu według projektu Henryka Marconiego w l. 1843-1846. Była to jedna z większych i potężniejszych budowli w tamtych czasach w Warszawie, odpowiadająca gabarytem Pałacowi Staszica znajdującemu się po drugiej stronie ulicy. Dla Zamoyskiego była inwestycją – gdyż wbrew później utartej nazwie „Pałac Zamoyskich” – nie miała charakteru rezydencji, ale stanowiła kompleks biurowo-mieszkalny, który przynosił spore dochody. Prawdziwy, stary pałac, jeszcze z XVII w., znajdował się w głębi działki, w czasach I Rzeczypospolitej należał do Branickich. Rezydencję tę nazywano pałacem „większym”, gdyż sąsiadowała z położonym obok od strony południowej pałacem „mniejszym” znajdującym się w tym samym zespole budynków. 

Marconi nadał Domowi Interesów formę monumentalną z centralnie umieszczonym portykiem przyściennym, który przechodził przez wszystkie piętra i został zwieńczony szczytem z płaskorzeźbiona dekoracją przypisywaną Pawłowi Malińskiemu. 

Dom Interesów był świadkiem zamachu przeprowadzonego na rosyjskiego namiestnika Fiodora Berga w trakcie powstania styczniowego. Dnia 19 września 1863 r. zamachowcy zrzucili na niego bomby z okien budynku, ich działania były jednak bezskuteczne. Rosjanie w odwecie zdemolowali gmach i mienie mieszkających tam osób. Zniszczeniu uległ fortepian, który służył Fryderykowi Chopinowi przed jego wyjazdem za granicę. Budynek został skonfiskowany i przekazany do użytkowania wojsku rosyjskiemu (mieścił się tam sąd wojenny, biura wojskowe oraz klub). Od frontu w parterze znajdowały się sklepy i usługi.

W okresie międzywojennym 1918-39 pałac i Dom Interesów służył jako siedziba Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. We wrześniu 1939 umieszczono tu Główną Kwaterę Dowództwa Obrony Warszawy. Budynki zostały zniszczone w trakcie II wojny światowej. Pałac rozebrano jeszcze w czasie okupacji, Dom Interesów spalono i zniszczono podczas Powstania Warszawskiego w 1944 r. 

Pałac na zapleczu nie został odbudowany, natomiast Dom Interesów powstał w zmienionej szacie architektonicznej luźno wzorowanej na przedwojennym oryginale. Gabaryt gmachu, liczba pięter i organizacja fasady są bardzo zbliżone, zmianie uległy natomiast detale, usunięto balkony i umieszczono nową dekorację rzeźbiarską w tympanonie.

Obecnie w budynku funkcjonują: Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych, Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii, Wydział Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji, Wydział Socjologii, Wydział Orientalistyczny, Studium Europy Wschodniej, Wydział „Artes Liberales", Wydział Filozofii, Szkoła Języków Obcych.

 oprac. Krzysztof Mordyński, Muzeum UW