|
1. Wprowadzenie do psychologii klinicznej
Definicja psychologii klinicznej. Obszary psychologii klinicznej: psychologia kliniczna dziecka i rodziny, psychologia kliniczna osoby dorosłej, neuropsychologia, psychologia zdrowia, różne formy pomocy psychologicznej (profilaktyka, interwencja kryzysowa, psychoterapia oraz rehabilitacja społeczna). Psychologia kliniczna a psychopatologia i psychiatria. Problemy etyczne w psychologii klinicznej. Ścieżki rozwoju zawodowego w dziedzinie psychologii klinicznej. Praca naukowa a praca praktyczna. Zawód psychologa klinicznego dzieci i młodzieży, psychologa klinicznego osób dorosłych, psychoterapeuty dzieci, terapeuty rodzin i par oraz psychoterapeuty osób dorosłych. Potrzeba ciągłego dokształcania się i rozwoju za-wodowego. Ograniczenia w pracy psychologa klinicznego.
Literatura obowiązkowa:
Czabała, J. Cz., Sęk, H. (2001). Wprowadzenie do psychologii klinicznej. W: J. Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 3 (s. 555-565). Gdańsk: GWP.
Literatura uzupełniająca:
CMKP (2018). Program szkolenia specjalizacyjnego w dziedzinie psychologii klinicznej. War-szawa.
Jankiewicz A., Mizerska R. (2018). Kształcenie w psychoterapii – standardy PRP. W: R. Mi-zerska, H. Pinkowska-Zielińska, A. Jankiewicz, D. Modrzyńska, M. Kostrzewski, S. Wojtysiak (red.). Psychoterapia.Vademecum. Warszawa: Polska Rada Psychoterapii.
I. PODSTAWY METOD BADAWCZYCH I DIAGNOZY KLINICZNEJ
2. Naukowe podstawy psychologii klinicznej
Praktyka oparta na dowodach (ang. evidence-based practice EBP) a praktyka poinformowana badaniami (ang. evidence-informed practice EIP). Hierarchia dowodów naukowych - meta-analizy metaanaliz, metaanalizy, randomizowane badania kontrolowane (RCT), quasi ekspe-rymenty, badanie korelacyjne, studia przypadków. Znaczenie myślenia krytycznego w kon-tekście badań i praktyki klinicznej. Badania nad uwarunkowaniami zaburzeń psychicznych u dzieci i dorosłych oraz wyzwania prowadzenia prac badawczych dotyczących tej tematyki związane m. in. z heterogenicznością obrazu klinicznego poszczególnych zaburzeń psychicz-nych, różnych ścieżek rozwoju prowadzących do powstawania objawów psychopatologicz-nych, dynamicznymi interakcjami pomiędzy czynnikami genetycznymi a środowiskowymi. Badania nad rzetelnością i trafnością diagnostyki psychologicznej oraz różnych form pomocy psychologicznej w szczególności psychoterapii. Problemy związane z prowadzeniem badań naukowych dotyczących skuteczności psychoterapii m.in. wysokie koszty badań, trudności z obiektywną oceną efektów psychoterapii, ograniczenia związane z umiarkowaną trafnością ekologiczną badań dotyczących psychoterapii. Wyzwania związane z łączeniem wiedzy pły-nącej z badań naukowych z praktyką kliniczną, z którymi zmagają się psycholodzy kliniczni. Ważna rola umiejętności psychologa klinicznego do przekładania teorii psychologicznych i wyników badań na praktykę oraz poszukiwania źródeł inspiracji dla nowych badań we wła-snych doświadczeniach pracy klinicznej.
Literatura obowiązkowa:
Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (2016). Naukowe i społeczne wyzwania dla psychologii klinicz-nej. Roczniki Psychologiczne, XIX, 3, 401-418.
Cooper, M. (2010). Efektywność psychoterapii i poradnictwa psychologicznego: wyniki badań i praktyka kliniczna. Instytut Psychologii Zdrowia. Polskie Towarzystwo Psychologiczne (rozdział 2. Rezultaty poradnictwa psychologicznego i psychoterapii).
Literatura uzupełniająca:
Cooper, M. (2010). Efektywność psychoterapii i poradnictwa psychologicznego: wyniki badań i praktyka kliniczna. Instytut Psychologii Zdrowia. Polskie Towarzystwo Psychologiczne (rozdział 3. Czy orientacja ma znaczenie? Wielka debata w psychoterapii).
Grzesiuk, L. (2006). Psychoterapia-badania i szkolenie. Podręcznik akademicki. Warszawa: Eneteia (rozdział 1. Modele badań nad psychoterapią, rozdział 3. Problemy metodologiczne badań nad skutecznością psychoterapii).
3. Psychologiczna diagnoza kliniczna
Przedstawienie diagnozy klinicznej jako złożonego efektu procesu, który obejmuje uzyskanie informacji ogólnych o osobie oraz zgłoszonym problemie i/lub objawach z różnych źródeł (np. obserwacji, wywiadu, wyników testów); reakcję klinicysty na te wyniki oraz pacjenta (np. reakcje świadome, przeciwprzeniesieniowe); kompetencje klinicysty (np. w posługiwaniu się narzędziami, prowadzeniu wywiadu klinicznego) i jego cechy (np. preferowane podejście teoretyczne, zdolność do mentalizacji i samoregulacji) oraz zmienne sytuacyjne (np. związane z celem i miejscem badania), które wpływają na postawienie hipotez na temat źródeł proble-mu, całościowe rozumienie osoby oraz opracowanie zaleceń. Specyfika psychologicznej dia-gnozy klinicznej dzieci i młodzieży (wywiad rozwojowy w psychologii klinicznej dziecka, znaczenie obserwacji w pracy z dzieckiem, kwestionariusze i skale szacunkowe, metody eks-perymentalne).
Literatura obowiązkowa:
Stemplewska-Żakowicz, K. (2009). Diagnoza psychologiczna. Gdańsk: GWP. (Rozdział. 3.2.1 Konceptualizacja przypadku).
Literatura uzupełniająca:
Manassis, K. (2014). Opracowanie przypadku w terapii dzieci i młodzieży. Kraków: Wydaw-nictwo UJ. (rozdział 1. Zalety opracowania przypadku oraz podstawowe założenia koncep-cyjne, s. 13-42).
Stemplewska-Żakowicz, K. (2005). Jak zrobić dobry wywiad (recepta metodologiczna). W: K. Stemplewska-Żakowicz, K. Krejtz (red.). Wywiad psychologiczny. Tom 1 (s. 90-116). War-szawa: PTP.
Święcicka, M. (red.) Metody diagnozy w psychologii klinicznej dziecka i rodziny. Warszawa: Paradygmat.
II. MECHANIZMY PSYCHOPATOLOGICZNE I KONCEPCJE TERAPII W UJĘCIU CZTERECH PODSTAWOWYCH PARADYGMATÓW TEORETYCZNYCH
4. Psychoanaliza i podejście psychodynamiczne.
Wybrane współczesne rozwinięcia psychoanalitycznych koncepcji psychopatologii: teoria przywiązania (J. Bowlby) i teoria mentalizacji (P. Fonagy). Modele konfliktu i deficytu. Me-chanizm powstawania zaburzeń lękowych i zaburzeń osobowości. Psychodynamiczne rozu-mienie problemów behawioralnych i emocjonalnych u dzieci i młodzieży. Wybrane przykłady psychoanalitycznych modeli psychoterapii opartych na dowodach: intensywna krótkotermi-nowa psychoterapia psychodynamiczna (ang. Intensive Short Term Dynamic Psychotherapy, ISTDP), terapia oparta na mentalizacji (ang. Mentalization Based Treatment MBT), terapia skoncentrowana na przeniesieniu (Transference-focused Therapy, TFT). Odmiany relacji przywiązania i wzorce przywiązania w psychoterapii.
Literatura obowiązkowa:
Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (red.) (2017). Psychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo PWN. (rozdział 6. Współczesna psychoanaliza i jej znaczenie dla psychologii klinicznej).
Fonagy i wsp. (2013). Przywiązanie a patologia osobowości (rozdział 2). W: J. F. Clarkin, P. Fonagy, G. O. Gabbard (red.). Psychoterapia psychodynamiczna zaburzeń osobowości. Pod-ręcznik kliniczny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Literatura uzupełniająca:
McWilliams, N. (2009). Diagnoza psychoanalityczna. Gdańsk: GWP. (rozdział. 3. Psychoana-lityczna diagnoza charakteru; rozdział. 5 Pierwotne mechanizmy obronne; rozdział 6. Wtórne mechanizmy obronne).
Midgley, N., O’Keeffe, S., French, L., & Kennedy, E. (2017). Psychodynamic psychotherapy for children and adolescents: an updated narrative review of the evidence base. Journal of Child Psychotherapy, 43(3), 307-329.
Shapiro, J. P. (2015). Child and adolescent therapy: Science and art. John Wiley & Sons. (rozdział 5. Psychodynamic Therapy).
Shedler, J. (2010). The efficacy of psychodynamic psychotherapy. American psychologist, 65(2), 98.
Wallin, D. J. (2011). Przywiązanie w psychoterapii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. (rozdział. 6. Odmiany doświadczeń przywiązania. s. 100-117; rozdział. 12-14. Wzorce przywiązania w psychoterapii. s. 244-292).
5. Podejście poznawczo-behawioralne.
Założenia teoretyczne psychoterapii poznawczo-behawioralnej dzieci, młodzieży i osób doro-słych. Konceptualizacja poznawcza, modele Ellisa i Becka. Specyfika poznawcza stanów psychopatologicznych, modele zaburzeń. Cechy procesu terapeutycznego w psychoterapii poznawczo-behawioralnej. Trzecia fala w psychoterapii poznawczo-behawioralnej: terapia oparta na akceptacji i zaangażowaniu (ACT), terapia poznawcza oparta na uważności (MBCT), dialektyczna terapia behawioralna (DBT), terapia schematów.
Literatura obowiązkowa:
Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (red.) (2017). Psychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo PWN. (rozdział 7. Kierunki behawioralne i podejście poznawcze w psychologii klinicznej).
Popiel, A., Pragłowska, E. (2008). Psychoterapia poznawczo-behawioralna. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Paradygmat. (rozdział. 3. Założenia terapii poznawczo-behawioralnej s.33-80).
Kendall P. C. (2006) Terapia lęku ukierunkowana na dziecko. W: A. E. Kazdin, J. R. Weisz (red.), Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach. Kraków: Wydawnictwa UJ.
Literatura uzupełniająca:
Popiel, A., Pragłowska, E. (2008). Psychoterapia poznawczo-behawioralna. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Paradygmat. (rozdział 4. Cechy procesu terapeutycznego w psycho-terapii poznawczo-behawioralnej. s.81-90.).
Prochaska, J., & Norcross, J. (2014). Systems of psychotherapy: A transtheoretical analysis. 8th edition. Stanford: Cengage Learning. (rozdział 11. Third-wave therapies).
Shapiro, J. P. (2015). Child and adolescent therapy: Science and art. John Wiley & Sons. (rozdział 2. Behavior Therapy, rozdział. 3. Cognitive Therapy, rozdział 4. Mindfulness-Based Cognitive Therapy).
6. Podejście humanistyczno-egzystencjalne.
Samorealizacja a zdrowie i zaburzenia psychiczne. Skoncentrowanie na bieżącym doświad-czeniu, na świadomości tego, co zachodzi „tu i teraz”. Rola tzw. warunków własnej wartości w powstawaniu rozbieżności między tym, czego doświadcza się na poziomie cielesnym, a tym, co uświadomione i włączone do własnego Ja. Cztery troski egzystencjalne: śmierć, sens życia, samotność i wolność. Nadawanie znaczenia wydarzeniom traumatycznym. Rozumienie problemów emocjonalnych i behawioralnych dzieci i młodzieży z perspektywy humanistycz-no-egzystencjalnej. Terapia skoncentrowana na emocjach jako przykład humanistycznej terapii opartej na dowodach.
Literatura obowiązkowa:
Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (red.) (2017). Psychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo PWN. (rozdział 8. Podejście fenomenologiczne, egzystencjalne i humanistyczne w psychologii klinicznej).
Landreth, G. ( 2016). Terapia zabawą. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego (rozdział 4. Spojrzenie na dzieci).
Literatura uzupełniająca:
Frankl, V. (2011). Człowiek w poszukiwaniu sensu. Głos nadziei z otchłani Holocaustu. War-szawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
May, R. (1995). O istocie człowieka - szkice z psychologii egzystencjalnej. Poznań: Dom Wy-dawniczy Rebis.
Rogers, C.R. (2002). Sposób bycia. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Shapiro, J. P. (2015). Child and adolescent therapy: Science and art. John Wiley & Sons. (rozdział 15 p.t. Stress and Trauma).
Watson, J.C., Greenberg, L.S. (2014). Terapia depresji skoncentrowana na emocjach. Gdańsk: Wyd. Harmonia. (rozdział. 1. Wprowadzenie: natura i doświadczenie depresji oraz jej leczenie; rozdział. 2. Emocja w funkcjonowaniu człowieka i w depresji; rozdział. 3. Depresja: ujęcie dialektyczno-konstruktywistyczne; rozdział. 4. Zasady pracy z emocjami w depresji).
7. Nurt systemowo-rodzinny oraz próba integracji różnych modeli i perspektyw rozu-mienia mechanizmów leżących u podłoża zaburzeń.
Główne założenia podejścia systemowego (teoria systemów i wynikające z niej reguły funk-cjonowania rodziny). Koncepcja cyklu życia rodziny, fazy rozwoju rodziny. Główne podejścia w ramach systemowej terapii rodzin (strukturalne, komunikacyjne, strategiczne, inne).
W ramach zajęć omówione zostaną podstawowe zagadnienia związane z teorią systemową: co to jest system, poziomy funkcjonowania systemów, właściwości, struktura i funkcje syste-mów; rodzina jako system, subsystemy rodziny; funkcja objawów w ujęciu systemowym; przyczynowość cyrkularna, reguły interakcji rodzinnych, interakcje symetryczne i komple-mentarne; granice rodziny, koalicje międzygeneracyjne, trójkąty rodzinne; komunikacja jawna i niejawna; mity, lojalności i tajemnice rodzinne, przekazy międzypokoleniowe; formy wiązania i odsuwania rodzinnego.
Na zajęciach podjęta zostanie próba integracji różnych modeli i perspektyw rozumienia me-chanizmów leżących u podłoża zaburzeń psychicznych u dzieci, nastolatków i osób dorosłych. Pokazane zostaną zalety, ale również ograniczenia poszczególnych modeli i teorii: każda z nich koncentruje się jedynie na wybranych (często pojedynczych) czynnikach ryzyka oraz mechanizmach prowadzących do zaburzeń psychicznych. Pokazanie modeli i perspektyw biorących pod uwagę dynamiczne interakcje pomiędzy różnymi biologicznymi, środowi-skowymi, interpersonalnymi i intrapersonalnymi czynnikami prowadzącymi do rozwoju ob-jawów psychopatologicznych (m.in. model podatność-stres, perspektywa psychopatologii rozwojowej).
Literatura obowiązkowa:
Białecka-Pikul, M. (2011). Psychopatologia rozwojowa jako dziedzina badań nad rozwojem atypowym. Psychologia Rozwojowa, 2011(Numer 3), 15-25.
Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (2017). Psychologia kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo PWN. (rozdział 9. Koncepcje systemowe i ich znaczenie dla psychologii klinicznej).
Literatura uzupełniająca:
Chrząstowski, Sz. (2014). Nie tylko schemat. Praktyka systemowej terapii rodzin. Warszawa: Paradygmat. (rozdział 1. Filary podejścia systemowego).
Namysłowska, I. (2000). Terapia rodzin. (rozdziały 1-3, s. 13-46).
Shapiro, J. P. (2015). Child and adolescent therapy: Science and art. John Wiley & Sons. (rozdział 7. Family Systems Therapy)
III. DIAGNOZA I TERAPIA WYBRANYCH ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH
8. Kolokwium (30 minut). Zaburzenie osobowości z pogranicza w ujęciu psychodyna-micznym
W trakcie zajęć zostaną omówione poziomy organizacji osobowości: organizacja zdrowa, neurotyczna, borderline i psychotyczna. Zostaną wprowadzone również pojęcia modelu kon-fliktu oraz modelu deficytu. W toku omawiania rozumienia zaburzeń osobowości w ujęciu psychodynamicznym zostaną omówione kryteria diagnozy zaburzeń osobowości z pogranicza. Następnie zostanie przedstawione jedno z podejść terapii psychodynamicznej opartej na do-wodach przeznaczonej dla osób z diagnozą zaburzenia osobowości z pogranicza - terapii skoncentrowanej na przeniesieniu.
Literatura obowiązkowa:
Caligor E., Clarkin J. F. (2013). Model osobowości i patologii osobowości oparty na teorii relacji z obiektem (rozdział 1). W: J. F. Clarkin, P. Fonagy, G. O. Gabbard (red.). Psychotera-pia psychodynamiczna zaburzeń osobowości. Podręcznik kliniczny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Yeomans F. E., Diamond D. (2013). Terapia skoncentrowana na przeniesieniu a zaburzenie osobowości borderline (rozdział 7). W: J. F. Clarkin, P. Fonagy, G. O. Gabbard (red.). Psycho-terapia psychodynamiczna zaburzeń osobowości. Podręcznik kliniczny. Kraków: Wydawnic-two Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Literatura uzupełniająca:
Goldstein, E.G. (2003). Zaburzenia z pogranicza. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne. Gdańsk: Gdańskie Wyd. Psychologiczne. (rozdział 3. Główne cechy obrazu klinicznego; roz-dział 6. Modele oparte na pojęciu konfliktu; rozdział 7. Modele oparte na pojęciu deficytu).
9. Rozumienie depresji i straty w ujęciu psychoanalitycznym
Omówienie roli nieświadomych procesów (m.in. związanych z doświadczeniem realnej straty lub straty w obrębie relacji) oraz niedojrzałych mechanizmów obronnych (m.in. kierowania agresji do wewnątrz) w powstawaniu tendencji do samokrytycyzmu oraz samoobwiniania u dzieci, nastolatków i osób dorosłych z objawami depresji. Zaprezentowanie głównych założeń psychoterapii dzieci z depresją w nurcie psychodynamicznym. Przedstawienie wyników badań dotyczących skuteczności tej metody psychoterapii osób z depresją z uwzględnieniem jej mocnych stron (m.in. pozytywnych efektów, które zwiększają się wraz z czasem od zakoń-czenia terapii), jak również jej ograniczeń. Analiza studium przypadku dziewczynki z obja-wami depresji wychowywanej przez matkę z zaburzeniami osobowości z pogranicza w ujęciu psychodynamicznym.
Literatura obowiązkowa:
Schier, K. (2014). Osobowość dzieci i osobowość ich rodziców – perspektywa psychodyna-miczna. W: M. Święcicka (red.), Drogi rozwoju osobowości dzieci i młodzieży (97-111). War-szawa: Wydawnictwo Paradygmat.
Schier, K. (2018). Dziedziczone rany czy dziedziczone blizny? Transgeneracyjny przekaz traumy. W: M. Święcicka (red.), W relacji. Studia z psychologii klinicznej dziecka 30 lat później (s. 131-151). Warszawa: Wydawnictwo Paradygmat
Literatura uzupełniająca:
Abbass, A. A., Rabung, S., Leichsenring, F., Refseth, J. S., & Midgley, N. (2013). Psychody-namic psychotherapy for children and adolescents: A meta-analysis of short-term psychody-namic models. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 52(8), 863-875.
Schier, K. (2006). Chiron – trauma utraty i proces żałoby psychicznej w procesie psychoana-lizy adolescenta. W: K. Schier, M. Zalewska, Krewni i znajomi Edypa. Kliniczna studia dzieci i ich rodziców (s. 125 – 144). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Shapiro, J. P. (2015). Child and adolescent therapy: Science and art. John Wiley & Sons. (rozdział 14. Depression).
10. Zaburzenia lęku separacyjnego i społecznego w ujęciu humanistyczno-egzystencjalnym
W trakcie seminarium omówione zostaną relacyjne mechanizmy powstawania zaburzeń lęku separacyjnego i społecznego u dzieci rozumiane z perspektywy humanistyczno-egzystencjalnej. W szczególności pokazane zostanie, że brak akceptacji wybranych uczuć, przeżyć oraz potrzeb dziecka przez opiekunów uniemożliwia rozwój samoakceptacji (do-świadczania siebie w sposób pozytywny) oraz samoaktualizacji (realizacji własnego potencja-łu), co może prowadzić do wysokiego nasilenia lęku separacyjnego i społecznego. Zaprezen-towane zostaną główne założenia i zasady terapii humanistycznej dzieci opracowane przez Virginię Axline. Szczególna uwaga będzie poświęcona znaczeniu budowania relacji terapeu-tycznej dziecko-terapeuta charakteryzującej się empatią, ciepłem i bezwarunkową akceptacją. Przedstawione zostaną wyniki badań dotyczące skuteczności tej formy terapii dzieci, które będą punktem wyjścia do dyskusji na temat trudności i ograniczeń w prowadzeniu badań na-ukowych dotyczących skuteczności psychoterapii dzieci. Omówione zostanie studium przy-padku terapii humanistycznej dziecka z zaburzeniami lęku społecznego.
Literatura obowiązkowa:
Woźniak-Prus, M., Gambin, M. (2016). Niedyrektywna terapia zabawą skoncentrowana na dziecku w pracy z dziećmi chorymi somatycznie. W: L. Zabłocka-Żytka, E. Sokołowska (red.). Pomoc psychologiczna chorym somatycznie, s. 162-181, Warszawa: Difin.
Literatura uzupełniająca:
Axline, V. (1986). Dibs in Search Of Self . Nowy Jork: The Random House Publishing Group.
Bratton, S. C., Ray, D., Rhine, T., & Jones, L. (2005). The efficacy of play therapy with chil-dren: A meta-analytic review of treatment outcomes. Professional Psychology: Research and Practice, 36(4), 376.
Landreth, G. ( 2016). Terapia zabawą. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Shapiro, J. P. (2015). Child and adolescent therapy: Science and art. John Wiley & Sons. (rozdział 13. Anxiety Disorders).
11. Zaburzenie lękowe z napadami lęku w ujęciu terapii poznawczo-behawioralnej
Kryteria diagnozy zaburzenia lękowego z napadami lęku. Konceptualizacja poznawcza - przekonania kluczowe, dysfunkcyjne założenia, myśli automatyczne, emocje, fizjologia, za-chowanie. Model Clarka zaburzenia z napadami lęku. Analiza historii przypadku osoby z na-padami lęku w ujęciu modelu CBT. Planowanie oddziaływań terapeutycznych uwzględniające terapię poznawczo-behawioralną drugiej i trzeciej fali.
Literatura obowiązkowa:
Popiel, A., Pragłowska, E. (2008). Psychoterapia poznawczo-behawioralna. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Paradygmat. (s.33-49, 58-61)
Wells, A. (2010). Terapia poznawcza zaburzeń lękowych: praktyczny podręcznik i przewodnik po teorii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. (s. 115-155)
12. Podejście systemowo rodzinne: zaburzenia karmienia i odżywiania.
Omówione zostaną objawy zaburzeń: anorexia nervosa oraz bulimia nervosa, jak również pokazane zostanie, dlaczego osoby w okresie dorastania są w grupie ryzyka rozwoju zaburzeń odżywiania. Przedstawione zostanie rozumienie zaburzeń odżywiania w ujęciu systemowym, jak również zaprezentowane zostaną wyniki badań na temat skuteczności tej formy terapii osób z zaburzeniami odżywiania. Omówiona zostanie psychoterapia rodzinna pacjentki cier-piącej na anorexia nervosa.
Literatura obowiązkowa:
Józefik B., Wolska M.(1999). Opis terapii rodzinnej pacjentki z problemem jadłowstrętu psy-chicznego. (170- 178). W: Józefik B. (red). Anoreksja i bulimia psychiczna. Kraków: Wydaw-nictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Józefik B., Ulasińska R. (1999). Perspektywa rodzinna a rozumienie zaburzeń odżywiania. (88-103). W: Józefik B. (red). Anoreksja i bulimia psychiczna. Kraków: Wydawnictwo Uni-wersytetu Jagiellońskiego.
Literatura uzupełniająca:
Józefik B.(2014). Kultura, ciało, (nie)jedzenie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiel-lońskiego.(25-56; 93-105).
13. Schizofrenia w ujęciu psycho-społeczno-biologicznym
Rozwój z perspektywy całego życia. Obraz psychopatologiczny oraz fenomenologia objawów schizofrenii. Znaczenie diagnostyki psychologicznej. Mechanizmy zaburzeń funkcjonowania poznawczego i emocjonalnego. Proces leczenia psychiatrycznego oraz psychoterapii. Sytuacja społeczna. Znaczenie stygmatyzacji i autostygmatyzacja.
Literatura obowiązkowa:
Morrison, J., Andruszko, R., & Heitzman, J. (2016). DSM-5 bez tajemnic. Praktyczny prze-wodnik dla klinicystów. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków. (rozdział 2. Zaburzenia ze spektrum schizofrenii i inne zaburzenia psychotyczne).
Kostecka M. (2008). Psychoterapia. W: M. Jarema. Schizofrenia. Pierwszy epizod. Gdańsk: Via Medica.
Świtaj P., Waszkiewicz J. (2007). O walce z piętnem choroby psychicznej. W: M. Anczewska, J. Wciórka (red.). Umacnianie nadzieja czy uprzedzenia. Warszawa: IpiN.
Literatura uzupełniająca:
Kottler J. A. (2007). Boskie szaleństwo. Warszawa: Bellona. (rozdział 8. Wacław Niżyński).
Lauveng, A. (2008). Byłam po drugiej stronie lustra: wygrana walka ze schizofrenią.
14. Kolokwium (30 minut). Zaburzenia związane z używaniem substancji na przykładzie uzależnienia od alkoholu: rozwój, diagnoza, zindywidualizowana ocena problemu, kon-tekst rodzinny i społeczny, terapia na przykładzie modelu poznawczo-behawioralnym
1. Na czym polega uzależnienie od alkoholu? Kluczowe objawy, skala problemu, skutki zdrowotne, koncepcja faz rozwoju uzależnienia, wzorce zachowań związanych z piciem alko-holu w uzależnieniu. 2. Dlaczego ludzie piją alkohol w sposób patologiczny? Czynniki ryzyka, główne teorie, wieloaspektowe ujęcie zagadnienia. 3. Jak rozpoznać uzależnienie? Metody diagnozy uzależnienia. 4. Jak pomóc osobie uzależnionej? Zindywidualizowana ocena pro-blemu, terapia poznawczo-behawioralna. 5. Jakie są rodzinne i społeczne następstwa uzależ-nienia? Problemy rodzin tzw. alkoholowych, konsekwencje społeczne uzależnienia.
Literatura obowiązkowa:
Raytek H. S., Morgan T. J., Chung N. M. (2005). Interwencje poznawczo-behawioralne w nadużywaniu alkoholu i uzależnieniu od alkoholu. W: M. A. Reinecke, D. A. Clark (red.). Psychoterapia poznawcza w teorii i praktyce. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psycholo-giczne.
Teeson, M., Degenhardt, L., Hall, W. (2005). Uzależnienia. Modele kliniczne i techniki tera-peutyczne. Sopot: GWP. (rozdział 1. Istota uzależnienia, s. 11-22, rozdział 2. Kto może się uzależnić?, s. 23-30, rozdział 4. Teorie uzależnienia, s. 43-56).
Literatura uzupełniająca:
Cierpiałkowska, L. (2010). Rodzina i małżeństwo z problemem alkoholowym – podejście in-terakcyjne i systemowe. W: L. Cierpiałkowska, M. Ziarko (red.), Psychologia uzależnień – alkoholizm (s. 187-252). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
15. Omówienie kolokwium. Zajęcia autorskie na temat wybrany przez prowadzącego. Podsumowanie zajęć.
|
