Konflikty współczesnego świata 2102-L-D4KWSW-HiP
Konwersatorium (KON) Semestr letni 2021/22

Robert Łoś, Jacek Reginia-Zacharski (red.), Konflikty i spory międzynarodowe, t. 1-2, Łódź 2010; Robert Łoś, Jacek Reginia-Zacharski, Współczesne konflikty zbrojne, Warszawa 2019; Kebede Gemechu (red.), Współczesne konflikty międzynarodowe i etniczne, Olsztyn 2009, R. Zenderowski, J. Pieńkowski, Kwestie narodowościowe w Europie Środkowo-Wschodniej, t.3: Jesień Narodów i jej konsekwencje, Warszawa 2016; K. Janicki (red.), Źródła nienawiści. Konflikty etniczne w krajach postkomunistycznych, Kraków – Warszawa 2009; M. Tanty, Konflikty bałkańskie w latach 1878-1918, Warszawa 1968, Robert Borkowski (red.), Konflikty współczesnego świata, Kraków 2001, P. Bajor, „Operacja” Krym – aneksja półwyspu i jej konsekwencje, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2014, z. 2, A. Gil, Półwysep niezgody. Aneksja Krymu przez Federację Rosyjską a bezpieczeństwo regionu czarnomorskiego – uwarunkowania i perspektywy, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2014, z. 5, Prawnicy MSZ: anektując Krym Rosja naruszyła prawo międzynarodowe, [w:] http://www.obserwatorkonstytucyjny.pl/swiat/prawnicy-msz-anektujac-krym-rosja-naruszyla-prawo-miedzynarodowe/9/.D. Wierzchoś, Krym. Od Scytów do Rosjan, [w:] K.Janicki (red.), Źródła nienawiści. Konflikty etniczne w krajach postkomunistycznych, Kraków – Warszawa 2009. A.Gil, Donbas w relacjach rosyjsko-ukraińskich – uwarunkowania i perspektywy, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2014, z. 2, Tomasz Aleksandrowicz, Doktryna Putina – zimna wojna 2.0, [w:] http://wszystkoconajwazniejsze.pl/tomasz-aleksandrowicz-doktryna-putina-zimna-wojna-2-0/; Tomasz Aleksandrowicz, Źródła polityki Putina, [w:] http://wszystkoconajwazniejsze.pl/tomasz-aleksandrowicz-zrodla-polityki-putina/; Tomasz Aleksandrowicz, Strategia wobec Rosji, [w:] http://wszystkoconajwazniejsze.pl/tomasz-aleksandrowicz-strategia-wobec-rosji/; Katarzyna Grabowska, Piętno casusu Kosowa, „Świat Idei i Polityki” 2016, t. 15, Stefania Kolarz, Status prawny Górskiego Karabachu – porównanie ze statusem prawnym Kosowa, „Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis” 2016, vol. 5 Michał Andrzej Domański, „Kaukaska pętla śmierci” – geneza konfliktu rosyjsko-czeczeńskiego, „Journal of Modern Science” 2014, nr 4, Robert Kłaczyński, Republika Czeczenii – sukces czy porazka rosyjskiej polityki wewnętrznej?, “Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Politologica” XII 2014, Zbigniew Rokita, Historia konfliktu górskokarabaskiego i jego miejsce w polityce zagranicznej Federacji Rosyjskiej, „Pisma Humanistyczne” 2010, t. 7,Krzysztof Fedorowicz, Konflikty na Kaukazie Południowym jako czynniki destabilizujące rzeczywistość społeczno-polityczną, „Studia Europejskie” 2015, nr 4, Zbigniew Cierpiński, Konflikty zbrojne w Abchazji i Południowej Osetii a wybrane problemy bezpieczeństwa wstosunkach gruzińsko-rosyjskich, „Wschodnioznawstwo” 2007, nr 1, Michał Lubicz-Miszewski, Geneza, przebieg i próby przezwyciężenia konfliktu o Naddniestrze, „Zeszyty Naukowe WSOWL” 2012, nr 3,

Elżbieta Potocka, Spór terytorialny główną przeszkodą w normalizacji stosunków rosyjsko-japońskich, „Azja-Pacyfik” 1999, nr 2, Karolina Szydywar, Małe wyspy – duży problem, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodo-wego” 2007, Justyna Radłowska, Człowiek w obliczu konfliktu izraelsko-palestyńskiego, „Wrocławskie Studia Erazmiańskie. Zeszyty Studenckie - Studia Erazmiana Wratislaviensia. Acta studentium” 2009, nr 3, Sławomir Czapnik, Konflikt izraelsko-palestyński. Analiza nekropoliczna, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 2017, nr 22, Aleksandra Dzisiów-Szuszczykiewicz, Regionalna rywalizacja o Syrię, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2012, nr 22, Aleksandra Dzisiów-Szuszczykiewicz, Szyici i sunnici na Bliskim Wschodzie. Odwieczny konflikt czy współpraca ponad podziałami? Biblioteka „Bezpieczeństwa Narodowego”, Warszawa 2008, t. 7, Małgorzata Bonikowska, Tomasz Gerlach, Michał Szczygielski, Adrianna Śniadowska, Morze Południowochińskie: serce potencjalnego konfliktu w Azji, „Raporty. Centrum Stosunków Międzynarodowych” Warszawa, maj 2016, s. 1-33, [w:] http://csm.org.pl/pl/raporty?download=789:m-bonikowska-t-gerlach-m-szczygielski-a-sniadowska-morze-poludniowochinskie-serce-potencjalnego-konfliktu-w-azji. Jakub Potulski, Morze Południowochiskie jako obszar konfliktów międzynarodowych, „Gdańskie Studia Azji Wschodniej” 2013, nr 3,Michał Wangrat, Spór Chin i Japonii o Archipelag Senkaku, „Forum Politologiczne” t.8, 2008, Michał Łuszczuk, Spór o wyspy Diaoyu/Senkaku w świetle zasady efektywnej okupacji, „Studia Iuridica Lublinensia” 2003, nr 2, Arktyka jako nowy obszar geopolitycznej rywalizacji państw i mocarstw. Raport Fundacji Amicus Europae, Warszawa 2013, [w:] http://fae.pl/raportfaearktyka.pdf. Janusz Symonides, Arktyka – region współpracy czy konfliktów, „Stosunki Międzynarodowe – International Relations” 2014, nr 3-4,

Po ukończeniu przedmiotu student w zakresie wiedzy:

- rozpoznaje kluczowe postacie i objaśnia ich rolę w kryzysach i konfliktach międzynarodowych na przełomie XX i XXI w. (W02)

- zna i rozumie uwarunkowania uczestnictwa w życiu politycznym przywódców oraz małych i dużych grup społecznych (W03)

- zna i rozumie uwarunkowania konfliktów we współczesnym świecie z perspektywy funkcjonowania władzy i kryzysów w systemach politycznych (W04)

- zna i rozumie na przykładzie analizy współczesnych konfliktów, że nieutrwalona demokracja i taka kultura polityczna oraz brak rozwiniętego społeczeństwa obywatelskiego nie gwarantują pokoju społecznego (W05)

Po ukończeniu przedmiotu student w zakresie umiejętności:

- potrafi identyfikować przyczyny i przebieg konfliktów we współczesnym świecie, prognozować ich przebieg i skutki oraz wyjaśniać w nich rolę struktur ekonomicznych (U02)

- potrafi wykorzystywać wiedzę teoretyczną z zakresu nauki o polityce oraz

powiązanych z nią dyscyplin w celu analizowania i interpretowania współczesnych sporów i konfliktów międzynarodowych (U03)

- potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę na temat współczesnych sporów i konfliktów międzynarodowych z wykorzystaniem różnych źródeł informacji

oraz nowoczesnych technologii (U08)

- umie prezentować i potrafi uzasadniać własne interpretacje sporów i konfliktów międzynarodowych oraz konfrontować je z poglądami innych studentów i różnych autorów (U09)

- potrafi gromadzić, hierarchizować i przetwarzać informacje oraz tworzyć indywidualnie oraz grupowo prace pisemne dotyczące współczesnych konfliktów i sporów międzynarodowych z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych oraz różnorodnych źródeł (U10).

Po ukończeniu przedmiotu student w zakresie kompetencji:

- jest chętny do brania udziału w życiu publicznym i międzynarodowych zespołach monitorujących rozwiązywanie kryzysów i konfliktów politycznych we współczesnym świecie (K02)

1. Zajęcia organizacyjne. 2. Aneksja Krymu. Rusyfikacja Krymu. Krym w składzie Ukrainy. Rozpad ZSRR i autonomia krymska w Republice Ukraińskiej. Opcja tatarska, ukraińska i rosyjska. Majdan z perspektywy Krymu. Legalizacja użycia Sił Zbrojnych Rosji. Deklaracja niepodległości Krymu. Ukraina wobec działań separatystów. Aneksja Krymu. Konstytucja Republiki Krymu. Regionalne konsekwencje aneksji. Aneksja Krymu w świetle prawa międzynarodowego. 3. Konflikt w Donbasie. Znaczenie Donbasu dla Rosji i Ukrainy. Dzieje włączania ziem Donbasu w polityczno-kulturową przestrzeń państwa rosyjskiego. Industrializacja i jej społeczne konsekwencje. Przemiany tożsamości po I wojnie światowej – „korenizacja” i sowietyzacja. Procesy denacjonalizacji etnicznej Donbasu w II poł. XX wieku. Powstanie separatystycznych republik. Czynnik rosyjski w Donbasie. Ludność cywilna. Gospodarka regionu. Porozumienia mińskie. 4. Konflikt w Kosowie. Precedens - między integralnością terytorialną a samostanowieniem. Rys historyczny kwestii Kosowa. Istota powstałego precedensu. Struktury państwa. Problemy gospodarcze. Relacje z Serbią. Kontekst międzynarodowy. Status Kosowa. Kwalifikacja Kosowa jako podmiotu prawa międzynarodowego. Perspektywy Kosowa.5. Konflikt czeczeńsko-rosyjski. Czeczenia w czasach Rosji carskiej. Rosja Radziecka i próby eksterminacji narodu czeczeńskiego. Pierwsze próby wyzwolenia się spod jarzma rosyjskiego po roku 1990. Sytuacja w sferze bezpieczeństwa. Sytuacja w sferze politycznej. Kwestia polityki narodowościowej władz czeczeńskich. Czeczenia Ramzana Kadyrowa. Zakończenie: dziesięć lat od drugiego konfliktu – bliżej czy dalej od Federacji Rosyjskiej? 6. Konflikt o Górski Karabach. Historia konfliktu karabaskiego do 1988 r. Apogeum konfliktu w latach 1992-1994. Dzieje konfliktu do 2004 r. Historia konfliktu karabaskiego do marca 2010 r. Zaangażowanie dyplomatyczne Federacji Rosyjskiej podczas zbrojnego etapu konfl iktu (1988–1994). Determinanty stosunku Federacji Rosyjskiej do konfliktu po 1994 r. Wpływ konfliktu na kształtowanie systemów politycznych państw Armenii i Azerbejdżanu. Status Górskiego Karabachu. Kwalifikacja Górskiego Karabachu jako podmiotu prawa międzynarodowego. Perspektywy rozstrzygnięcia sporu o Karabach w oparciu o metody zastosowane w Kosowie. 7. Konflikt gruzińsko-osetyjski. Ogólne źródła konfliktu. Relacje gruzińsko-osetyjskie na przełomie XX i XXI w. Rosja – jej interesy i aktywność w Gruzji. Zachowanie współpracy wojskowej i kwestia baz rosyjskich. Utrzymanie wpływów Rosji w Osetii Południowej. Sytuacja w Wąwozie Pankiskim. Wpływ konfliktu na kształtowanie systemu politycznego Gruzji. 8. Konflikt o Naddniestrze. Geneza separatyzmu Naddniestrza i przyczyny jego oddzielenia się od Mołdawii. Faza zbrojna konfliktu – wojna pięciomiesięczna (1 marca – 21 lipca 1992). Powojenne relacje mołdawsko-naddniestrzańskie i próby politycznego uregulowania konfliktu. 9. Rosyjsko-japoński spór terytorialny o Wyspy Kurylskie. Geneza problemu. Zakres sporu. Prawne przesłanki sporu. Pierwszy etap normalizacji stosunków. Wpływ „czynnika amerykańskiego” na proces negocjacji. Drugi etap normalizacji stosunków radziecko-japońskich. Wpływ „czynnika chińskiego” na proces negocjacji. Próby odbudowy współpracy. Warianty rozwiązania sporu. Pytania o przyszłość. 10. Konflikt izraelsko-palestyński. Kwadratura koła – przeciwstawne racje terytorialno-osadnicze. Różnice kulturowo-religijne. Krzywda narodowa i jej konsekwencje. Postrzeganie wojny i męczeństwa. Problem muru granicznego. Przyszłość izraelskiej demokracji. Szanse pokojowej koegzystencji Żydów i Palestyńczyków. Nekropolityka i dekontekstualizacja okupacji Palestyny. Medialny obraz konfliktu palestyńsko-izraelskiego. Dwa oblicza terroru: cywilizowany i dziki. 11. Wojna w Syrii. Polityka i interesy państw regionu i Rosji wobec Syrii (Iran i Rosja, Turcja, Arabia Saudyjska i Katar). Scenariusze rozwoju sytuacji w Syrii i ich konsekwencje dla poszczególnych państw (także Libanu, Iraku i Izraela): a) odzyskanie przez reżim w Damaszku kontroli nad krajem, b) destabilizacja sytuacji w kierunku pełzającej wojny domowej, c) interwencja zbrojna, d) upadek reżimu w Damaszku. 12. Polityka zagraniczna współczesnego Iranu. Historyczne i współczesne uwarunkowania rywalizacji irańsko-saudyjskiej. Różne postrzeganie konfliktu w Bahrajnie. Konfrontacja w Syrii. Walka o Jemen. 13. Konflikty na Morzu Południowochińskim – spór o Wyspy Paracelskie i wyspy Spratly. Znaczenie regionu. Wzajemne pretensje. Historia i roszczenia. Obecność i kontrola nad archipelagami Wysp Paracelskich i wysp Spratly. Spory i konflikty po II wojnie światowej. Sztuczne wyspy i pływające platformy. Relacje Chiny – ASEAN. Relacje Chiny – Wietnam . Relacje Chiny – Filipiny. Relacje Chiny – Malezja. Relacje Chiny – Brunei. Relacje Chiny – Indonezja. Stanowisko USA. Stanowisko Japonii. Stanowisko pozostałych członków grupy G7. Stanowisko Indii. Stanowisko Australii. Azja oczami Europy. Jakie perspektywy? 14. Spór Chin i Japonii o Archipelag Senkaku. Przyczyny sporu. Znaczenie archipelagu. Stanowiska stron sporu: Chiny, Japonia. Przebieg sporu. Incydenty. Perspektywy. 15. Spór o Arktykę. Uwarunkowania geopolitycznej rywalizacji państw w Arktyce: a) czynniki surowcowe i energetyczne, b) przejścia północne, c) prawo międzynarodowe, d) Rada Arktyczna. Czynnik militarny na Dalekiej Północy: a) aktualna sytuacja wojskowa w Arktyce - USA, Rosja, Kanada, Norwegia, Dania, b) próba oceny. Arktyczne wyzwania: a) wyzwania dla rozwoju żeglugi arktycznej, b) nowe możliwości, c) wyzwania naturalne, d) wyzwania infrastrukturalne, e) wyzwania ekonomiczne, f) wyzwania polityczne. Wnioski.