Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Rozwój mowy dziecka 3007-L1A2RM
Wykład (WYK) Semestr zimowy 2022/23

Informacje o zajęciach (wspólne dla wszystkich grup)

Liczba godzin: 15
Limit miejsc: 34
Literatura:

- Bokus B., 1991, Tworzenie opowiadań przez dzieci. O linii i polu narracji, Warszawa.

- Boniecka B., 2010, O sposobach wyrażenia intencji przez dzieci w wieku przedszkolnym w określonych sytuacjach komunikacyjnych, [w:] Tejże, Dziecięce wyobrażenie świata. Zbiór studiów, Lublin, s. 9-21.

- Borowiec H., 2014, Dziecięce rozumienie świata (studium lingwistyczne), Lublin (zwłaszcza rozdział IV).

- Dołega Z., 2003, Promowanie rozwoju mowy w okresie dzieciństwa - prawidlowości rozwoju, diagnozowanie i profilaktyka, Katowice.

- Kaczmarek L., 1966 (i kolejne wydania), Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin.

- Łobacz P., 1996, Polska fonologia dziecięca, Warszawa.

- Porayski-Pomsta J., 2015, O rozwoju mowy dziecka. Dwa studia, Warszawa.

- Przetacznik-Gierowska M., 1994, Od słowa do dyskursu. Studia nad mową dziecka, Warszawa.

- Zarębina M., 1965, Kształtowanie się systemu językowego dziecka, Wrocław.

- Zarębina M., 1980, Język polski w rozwoju jednostki. Analiza tekstów dzieci do wieku szkolnego. Rozwój semantyczny języka dziecka, Kraków.

DO WYBORU (minimum 3 pozycje)

- Bruner J., 1980, Ontogeneza aktów mowy, [w:] Shugar Grace W., Smoczyńska M. (red.), "Badania nad rozwojem języka dziecka. Wybór tekstów", PWN, Warszawa, s. 483-513.

- Chmura-Klekotowa M., 1971, Neologizmy słowotwórcze w mowie dzieci, "Prace Filologiczne" R. XX, s. 99-235.

- Geppertowa L., 1968, Rozwój rozumienia i posługiwania się przez dzieci pojęciami stosunków określanymi przez przyimki i przysłówki, [w:] Szuman S. (red.), "O rozwoju języka i myślenia dziecka", PWN, Warszawa, s. 149-382.

- Halliday M.A.K., 1980, Uczenie się znaczeń, [w:] Shugar Grace W., Smoczyńska M. (red.), "Badania nad rozwojem języka dziecka. Wybór tekstów", PWN, Warszawa, s. 514-556.

- Kielar-Turska M., 1989, Mowa dziecka. Słowo i tekst, Wyd. UJ, Kraków.

- Piaget J., 1992, Mowa i myślenie u dziecka, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

- Porayski-Pomsta J., 1994, Umiejętności komunikacyjne dzieci w wieku przedszkolnym. Studium psycholingwistyczne, Wyd. UW, Warszawa.

- Shugar G.W., 1980, Smoczyńska M., Nowe kierunki badań nad językiem dziecka, [w:] Shugar G.W., Smoczyńska M. (red.), "Badania nad językiem dziecka. Wybór tekstów", PWN, Warszawa s. 8-51.

- Slobin D. I., 1980, Poznawcze przesłanki rozwoju gramatyki, [w:] Shugar G.W., Smoczyńska M. (red.), "Badania nad językiem dziecka. Wybór tekstów", PWN, Warszawa "s.398-452.

- Slobin D. I., Od "myśli i języka" do "myślenia dla mówienia", [w:] "Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego", Universitas, Kraków 2003, s. 361-402.

- Smoczyński P., 1955, Przyswajanie przez dziecko podstaw systemu językowego, Łódź.

- Wygotski L.S., 2006, Narzędzie i znak w rozwoju dziecka, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

- Zgółkowa, Halina, 2016, Słownictwo dzieci w wieku przedszkolnym w latach 2010-2015, Poznań.

Efekty uczenia się:

I. Wiedza

1. Zna podstawową terminologię w zakresie treści przedmiotu

2. Zna wybrane teorie dotyczące rozwoju zachowań komunikacyjnojęzykowych u małych dzieci

3. Ma wiedzę na temat ogólnego rozwoju psychofizycznego dziecka w różnych okresach jego życia oraz podłoża neuropsychicznego i społecznego rozwoju myślenia i mowy dziecka

4. Ma wiedzę pozwalającą opisywać i oceniać konkretne zachowania komunikacyjnojęzykowe dziecka

II. Umiejętności

1. Umie definiować wybrane pojęcia i objaśniać podstawowe terminy związane z przedmiotem wykładu

2. Rozumie związki pomiędzy rozwojem psychoficznym i społecznym dziecka a rozwojem jego mowy

3. Potrafi dostrzegać, interpretować i opisywać różne właściwości zachowań komunikacyjnojęzykowych dziecka z perspektywy określonych właściwości sytuacji mówienia

4. Umie opisywać rozwój mowy dziecka w normie rozwojowej

III. Kompetencje społeczne

1. Ma świadomość swojej wiedzy i umiejętności w zakresie treści przedmiotowych, rozumie potrzebę ich uzupełniania i doskonalenia i potrafi to robić, dokonuje samooceny własnych umiejętności i kompetencji

2. Dostrzega, poprawnie rozpoznaje i ocenia właściwości rozwoju językowego i komunikacyjnego dziecka

3. Jest świadom zależności między wychowawczo-opiekuńczymi zachowaniami dorosłych-opiekunów dziecka a rozwojem komunikacyjnojęzykowym dziecka

Metody i kryteria oceniania:

1) Systematyczny i aktywny udział

2) Praca semestralna: „Analiza językowa samodzielnie zarejestrowanej próbki mowy dziecka” (wg podanej instrukcji)

3) Egzamin pisemny

Zakres tematów:

Przedmiotem wykładu "Rozwój mowy dziecka" jest zapoznanie studentów z podstawowymi teoriami objaśniającymi warunki i procesy akwizycji języka i przyswajania mowy przez dziecko. Podstawowym celem jest zapoznanie studentów z normami rozwoju języka i komunikacji dziecka. Wiedzę tę studenci mają wynieść z lektur opracowań oraz z wykładu poświęconych różnym aspektom akwizycji języka i rozwoju mowy dziecka: fonologicznemu, gramatycznemu, leksykalno-semantycznemu, a także rozwojowi komunikacji dziecka.

I. Planowane tematy wykładów (15 godzin):

1. Biologiczne i społeczne uwarunkowania rozwoju mowy (mózg a mowa, zmysły a mowa, myślenie a mowa, pojęcie zegara biologicznego; człowiek jako istota społeczna, funkcja społeczna i kulturowa języka, pojęcie zegara społecznego)

2. Rozwój mowy dziecka w ujęciu modelowym (podstawy teoretyczne, przedmiot opisu akwizycji języka i rozwoju mowy oraz kryteria oceny rozwojowej, stadia rozwoju mowy)

3. Pragmatyczno-komunikacyjne, kulturowe oraz poznawcze podłoże rozwoju mowy i języka dziecka (ujęcia: Piageta, Wygotskiego, Brunera, Hallidaya, Slobina, Tomasello)

4. Ontogeneza aktów mowy: interakcyjne oraz funkcjonalno-pragmatyczne podłoże kształtowania się zachowań komunikacyjnych małego dziecka (modele Brunera i Hallidaya)

5. Stadia rozwoju komunikacji dziecka. Kryteria opisu rozwoju komunikacji dziecka (kompetencja komunikacyjna i jej składniki) oraz poziom osiągnięć w poszczególnych stadiach rozwojowych. Sprawności komunikacyjne

6. Rozwój konwersacji i narracji dziecka. Procesy przyswajania systemu językowego

7. Rozwój języka dziecka. Akwizycja poszczególnych podsystemów języka. Świadomość językowa

II. Planowane tematy ćwiczeń (15 godzin)

1. Stadia rozwoju mowy dziecka. Rozwój umiejętności i sprawności komunikacyjnych, Konwersacja i narracja

2. Rozwój słownictwa. Wielkość i struktura systemu znaczeniowego

3. Rozwój systemu fonologicznego w ontogenezie

4. Rozwój systemu składniowego i morfologicznego

5. Stadia rozwoju języka. Osiągnięcia dziecka w poszczególnych stadiach rozwoju języka

6. Analiza próbek mowy dzieci

Metody dydaktyczne:

Wykład

Ćwiczenia

Grupy zajęciowe

zobacz na planie zajęć

Grupa Termin(y) Prowadzący Miejsca Liczba osób w grupie / limit miejsc Akcje
1 każdy czwartek, 15:00 - 16:30, sala 17
Marzena Stępień 31/34 szczegóły
Wszystkie zajęcia odbywają się w budynku:
Budynek Wydziału Polonistyki
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
ul. Banacha 2
02-097 Warszawa
tel: +48 22 55 44 214 https://www.mimuw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0-2b06adb1e (2024-03-27)