Bezpieczeństwo międzynarodowe 2104-M-D1BEZM
Konwersatorium (KON) Semestr zimowy 2023/24

PODRĘCZNIK PODSTAWOWY:

R. Kuźniar, et.al., Bezpieczeństwo Międzynarodowe, Warszawa (Scholar 2012).

K. Pronińska, Współczesne konflikty zbrojne, w: R. Kuźniar, et al., Bezpieczeństwo międzynarodowe, op. cit.

H. Munkler, The wars of the 21st century, IRRC March, 85:849 (2003) lub H. Munkler, Wojny naszych czasów, Kraków 2004, ss. 13-47.

M. Madej, Prywatyzacja przemocy - fenomen prywatnych przedsiębiorstw wojskowych i jego implikacje dla bezpieczeństwa międzynarodowego, w: R. Kuźniar, et al., Bezpieczeństwo międzynarodowe, op. cit.

SIPRI Yearbook 2018. Armaments, Disarmament and International Security. Summary, SIPRI 2019

https://www.sipri.org/yearbook/2019

D. Baldwin, Security Studies and the End of the Cold War, “World Politics”, vol. 48 no. 1 (October 1995).

R. Kuźniar, et al., Bezpieczeństwo międzynarodowe, op. cit., rozdział 2,3,4.

Literatura uzupełniająca:

J. Mearsheimer, Back to the Future: Instability in Europe after the Cold War, “International Security”, vol. 15, no. 1. (Summer, 1990), ss. 5-56

R. Kuźniar, Z. Lachowski, Bezpieczeństwo międzynarodowe czasu przemian. Zagrożenia – koncepcje – instytucje, Warszawa 2003, s. 105-127, 209-233, 261-26.

Szczegółowe dane: N. Tian, A. Fleurant, A. Kuimova, P.D. Wezeman, S.T. Wezeman, Trends in world military expenditure, 2018 SIPRI Fact Sheet 2019

ATT - https://www.un.org/disarmament/convarms/arms-trade-treaty-2/

SIPRI Yearbook 2018. Summary [cz. Arms Trade] oraz Wezeman, P. D., Fleurant, A., Kuimova A., Tian N., Wezeman, S. T., Trends in International Arms Transfers 2018, SIPRI Fact Sheet March 2019.

M.Sułek, Przemysł zbrojeniowy i handel bronią, w: R. Kuźniar, et al., op. cit.

J. Ikenberry, The end of liberal international order?, International Affairs 94: 1 (2018) pp.17-23;

S. Kay, Globalization, Power, and Security, “Security Dialogue”, vol. 35 no. 1 (March 2004).

Cykl artykułów „Konflikty zbrojne” B.Balcerowicz i K. Pronińska w „Rocznik Strategiczny” od edycji 2011/12

R. Tarnogórski, Libya and Syria: Responsibility to Protect at a Crossroads, “PISM Strategic File 26”, (Nov. 2012)

M. Kaldor, B. Vashee (ed.), New Wars: Restructuring the Global Military Sector, London: Prinetr, 1997 (introduction i chapter 1) lub M. Kaldor, Old Wars, Cold Wars, New Wars and the War on Terror, “International Politics” 42, (2005).

K. Pronińska, Współczesne konflikty zbrojne, w: R. Kuźniar, et al., Bezpieczeństwo międzynarodowe, op. cit.

M. Renner, The Anatomy of Resource Wars, Worldwatch Paper 162, October 2002, pp. 5-26

P. Grzebyk, Ramy prawne dla użycia siły, w: R. Kuźniar, et al., Bezpieczeństwo międzynarodowe, op. cit..


K. Pronińska, Nowe problemy bezpieczeństwa międzynarodowego: bezpieczeństwo energetyczne i ekologiczne , w: R. Kuźniar, et al., Bezpieczeństwo międzynarodowe, op. cit.. ss. 303-317; K. Pronińska, Energy security: global and regional dimensions, “SIPRI Yearbook 2007”, ss. 216-40;

Współczesne trendy rynkowe:

IEA, World Energy Outlook 2018, OECD 2019.

https://webstore.iea.org/download/summary/190?fileName=English-WEO-2018-ES.pdf:

Literatura uzupełniająca:

D. Moran, J.A. Russell, The militarization of energy security, “Strategic Insights”,7:1 (2008) lub A. Myers Jaffe, R. Soligo, Militarization of Energy: Geopolitical Threats to the Global Energy System, Working Paper Energy Forum James A. Baker III, May 2008.

G. Michałowska, Bezpieczeństwo ludzkie, J. Symonides (red.), Świat wobec współczesnych wyzwań i zagrożeń, Warszawa 2010. 
T. Homer-Dixon, Environmental Scarcities and Violent Conflict: Evidence from Cases, „International Security”, 1994 or V. Percical, T. Homer-Dixon, Environmental Scarcity and Conflict, Journal of Peace Research, 35:3 (May 1998).

Literatura uzupełniająca: 
P. Gleick, Water and Conflict, “International Security”, 18:1 (1998).

M. Madej, Zwalczanie profliferacji BMR, w: w: R. Kuźniar, et al., Bezpieczeństwo

międzynarodowe, op. cit..

G. Allison, Nuclear Disorder. Surveying Atomic Threats, Foreign Affairs, 89:74

(2010)

M. Madej, Sojusze polityczno-wojskowe - NATO, w: R. Kuźniar, et al., Bezpieczeństwo międzynarodowe, ss. 298-302

R. Parkes, Migration and terrorism: the new frontiers for European solidarity, EUISS Brief, Dec. 2015 https://www.files.ethz.ch/isn/195209/Brief_37_Article_222.pdf

K. Pronińska, Międzynarodowe instytucje bezpieczeństwa Ameryki, Afryki, Azji i regionu WNP, w: R. Kuźniar, et al., Bezpieczeństwo międzynarodowe, op. cit. (wybrane MIB)

Student:

ma pogłębioną wiedzę o istocie i ewolucji badań nad bezpieczeństwem oraz ich miejscu w nauce o stosunkach międzynarodowych; rozumie kluczowe koncepcje teoretyczne w dziedzinie badań nad bezpieczeństwem, w tym ich współczesne nurty; określa i analizuje podstawowe współczesne problemy bezpieczeństwa międzynarodowego;

ma wiedzę na temat współczesnych problemów bezpieczeństwa; poznaje ewolucję układu sił w stosunkach międzynarodowych w ujęciu globalnym i regionalnym;

posiada szeroką wiedzę z zakresu problematyki bezpieczeństwa militarnego, a także nietradycyjnych wymiarów bezpieczeństwa (ekonomicznego, energetycznego, ekologicznego); dysponuje wiedzą na temat kształtowania wydatków wojskowych w ujęciu globalnym i regionalnym, reguł rządzących międzynarodowym handlem bronią i trendów we współczesnych konfliktach zbrojnych;

ma wiedzę na temat pozamilitarnych i asymetrycznych zagrożeń bezpieczeństwa;

Umiejętności:

analizuje współczesne problemy bezpieczeństwa międzynarodowego i formułuje na ich temat rzetelne opinie wsparte o kluczowe koncepcje teoretyczne dyscypliny;

potrafi dokonywać analizy oraz symulacji zjawisk i procesów wpływających na bezpieczeństwo międzynarodowe i formułować wnioski z wykorzystaniem szerokiego wachlarza ujęć teoretycznych oraz posługując się najważniejszymi terminami specjalistycznymi w dziedzinie badań nad bezpieczeństwem.

- ocena jakości wypowiedzi i logiki prezentowanych podczas dyskusji argumentów;

- ocena umiejętności analizy problemów z zakresu programu przedmiotu;

- ocena wiedzy na podstawie wyników egzaminu

Warunki zaliczenia przedmiotu:

obecność - dwie możliwe nieobecności; nieobecności powyżej limitu (bez względu na powód) powodują obniżanie oceny końcowej wg schematu -0,5 stopnia/1 nadprogramową nieobecność.

aktywność - przygotowanie do zajęć na podstawie wskazanej w sylabusie literatury i udział w dyskusji, opracowanie uzgodnionych studiów przypadku i ich prezentacja;

egzamin końcowy (test).

1. Wprowadzenie. Bezpieczeństwo międzynarodowe – ewolucja badań nad bezpieczeństwem.

[Czynniki i etapy rozwoju security studies; tradycyjne vs. współczesne pojmowanie bezpieczeństwa; ewolucja zakresu bezpieczeństwa – przedmiotowego, podmiotowego, przestrzennego, zakresu środków i metod polityki bezpieczeństwa; szkoła kopenhaska – sektory bezpieczeństwa, sekurytyzacja, regionalne kompleksy bezpieczeństwa.]

2. Środowisko bezpieczeństwa międzynarodowego z perspektywy współczesnych zagrożeń.

[Strukturalne i tradycyjne źródła zagrożeń bezpieczeństwa; międzynarodowe środowisko bezpieczeństwa i ewolucja zagrożeń po zimnej wojnie – procesy międzynarodowe (tendencje i megatrendy), nowe zagrożenia asymetryczne i niemilitarne; praktyczne współczesne problemy bezpieczeństwa – walka z terroryzmem, zapobieganie proliferacji BMR, opanowywanie konfliktów i kryzysów humanitarnych, problemy bezpieczeństwa ekonomicznego, energetycznego, ekologicznego, wodnego i.in. ]

3. Trendy w światowych wydatkach wojskowych.

[Trendy w wydatkach wojskowych po zimnej wojnie; przyczyny wzrostu wydatków wojskowych; trendy regionalne; współczesny wyścig zbrojeń – światowe i regionalne potęgi wojskowe; ATT]

Dyskusja na podstawie analizy danych SIPRI za 2018 r.:

SIPRI Yearbook 2018. Armaments, Disarmament and International Security. Summary, SIPRI 2019

https://www.sipri.org/yearbook/2019

4. Międzynarodowy handel bronią – konsekwencje dla bezpieczeństwa.

[Najwięksi światowi eksporterzy i importerzy uzbrojenia konwencjonalnego; Trendy w handlu uzbrojeniem po zimnej wojnie – struktura zakupów, geografia, skala, dynamika współczesnego handlu bronią; Implikacje dla bezpieczeństwa międzynarodowego; dylemat bezpieczeństwa; teorie cyklu hegemonicznego i tranzycji potęgi]

Dyskusja na podstawie analizy danych SIPRI za 2018 r.:

SIPRI Yearbook 2018. Armaments, Disarmament and International Security. Summary, SIPRI 2019

https://www.sipri.org/yearbook/2019

5. Bezpieczeństwo a ład międzynarodowy

[rola mocarstw w sferze bezpieczeństwa międzynarodowego – równowaga sił, jednobiegunowość, wielobiegunowość; Potęga – ujęcia definicyjne, pojęcie dyfuzji potęgi; porządek międzynarodowy po zimnej wojnie koncepcje jednobiegunowości, wielobiegunowości, asymetrycznej wielobiegunowości, braku biegunów]

Debata:

S. Huntington, The Lonely Superpower (1999) vs. R. Haass, The Age of Nonpolarity. What will follow U.S. Dominance (2008) vs. J. Ikenberry, The Rise of China and the Future of the West (2008).

6. Współczesne konflikty zbrojne – geografia, intensywność, asymetryzacja.

[Wojna, konflikt zbrojny – tradycyjne i

współczesne ujęcia definicyjne; nowe

vs. stare wojny wg koncepcji M.

Kaldor; intensywność konfliktów

zbrojnych (klasyfikacje UCDP/SIPRI

PRIO); Statystyka i geografia

konfliktów zbrojnych (dane: PRIO

SIPRI/UCDP); Asymetryzacja konfliktów

zbrojnych; Rola mediów.

7. Współczesne konflikty zbrojne – prywatyzacja, komercjalizacja, umiędzynarodowienie, ofiary cywilne. Prawo do interwencji (R2P).

[Prywatyzacja konfliktów PMC’s, warlordyzm; konflikty surowcowe, Dzieci-żołnierze;

Dżihadyzm; skala i przyczyny umiędzynaradawiania konfliktów zbrojnych; ofiary

cywilne i współczesna “wojna sprawiedliwa” – zagadnienie interwencji

humanitarnej i responsibility to protect (R2P).]

8-9. Międzynarodowe instytucje bezpieczeństwa - reagowanie wobec współczesnych konfliktów zbrojnych.

[Typy międzynarodowych instytucji bezpieczeństwa; rozwiązywanie konfliktów w teorii - dyplomacja prewencyjna, peace-making, peace-keeping, peace-building oraz wymuszanie pokoju; praktyka działań na rzecz pokoju i bezpieczeństwa, czyli efektywność reagowania w konfliktach zbrojnych]

Analiza studiów przypadku:

reagowanie na konflikty w Jugosławii, Rwandzie, DRK, Darfurze, Timorze, Libii, Syrii

A.Bieńczyk-Missala, K. Pronińska, Opanowywanie kryzysów i rozwiązywanie konfliktów – przykłady, w: R. Kuźniar, et al., Bezpieczeństwo międzynarodowe, op. cit.

10. Bezpieczeństwo energetyczne.

[Istota bezpieczeństwa energetycznego; wymiar ekonomiczny, geostrategiczny, ekologiczny i instytucjonalny bezpieczeństwa energetycznego; współczesne trendy rynkowe i układ sił; charakter i typologia zagrożeń; zasady bezpieczeństwa energetycznego; powiązania bezpieczeństwa energetycznego i militarnego; militaryzacja polityki energetycznej]


Współczesne trendy rynkowe:

IEA, World Energy Outlook 2018, OECD 2019.

https://webstore.iea.org/download/summary/190?fileName=English-WEO-2018-ES.pdf:

11-12. Bezpieczeństwo ekologiczne. Zmiany klimatu jako zagrożenie bezpieczeństwa międzynarodowego.

[Zagrożenia bezpieczeństwa ekologicznego; typologia zagrożeń bezpieczeństwa ekologicznego; etapy sekurytyzacji zmian klimatu; implikacje

geostrategiczne, ekologiczne, polityczne,

ekonomiczne zmian klimatu; przeciwdziałanie zmianom klimatu - instytucjonalizacja współpracy międzynarodowej na poziomie globalnym i regionalnym, COP i porozumienie paryskie i jego implementacja, , deficyt ekologiczny jako źródło konfliktów zbrojnych;]

13-14. .Bezpieczeństwo wodne, żywnościowe, zdrowotne. Koncepcja human security

[Sekurytyzacja problemów żywnościowych i wodnych; definicje i typologie zagrożeń bezpieczeństwa wodnego, żywnościowego, zdrowotnego; konflikty o podłożu deficytów wodnych, żywnościowych; istota i rozwój koncepcji

human security w ujęciu freedom from want i freedom from fear]


15. Bezpieczeństwo nuklearne.

[potęgi nuklearne; reżim NPT – funkcjonowanie; współczesne problemy nuklearne

„kaskada proliferacji” i zagadnienie kontr-proliferacji].

- prezentacje

- dyskusje panelowe, na podstawie literatury

- analiza studiów przypadku

- debaty (temat: Ład międzynarodowy)