Mineralogia (dla II r. kierunek geologia stosowana) 1300-OIMI2CW
Wykład (WYK) Semestr zimowy 2023/24

- T. Penkala – Zarys krystalografii

- T. Penkala – Krystalografia geometryczna

- A. Bolewski – Mineralogia szczegółowa, 1965

- A. Bolewski – Mineralogia szczegółowa, 1975

- A. Bolewski – Mineralogia szczegółowa, 1982

- A. Bolewski, A. Manecki – Mineralogia opisowa, 1984

- A. Bolewski, A. Manecki – Mineralogia szczegółowa, 1993

- A. Bolewski, J. Kubisz, W. Żabiński – Mineralogia ogólna, 1975

- A. Bolewski, J. Kubisz, A. Manecki, W. Żabiński – Mineralogia ogólna, 1994

- R. Hochleitner – Minerały, kamienie szlachetne, skały, 2010

- T. Penkala – Optyka kryształów

Po wykładzie student powinien:

znać podstawowe prawa krystalograficzne i ich zastosowanie, układy krystalograficzne i ich znaczenie dla rozważania właściwości kryształów;

mieć pogląd o cechach, powstawaniu i występowaniu minerałów w przyrodzie, rodzajach ich nagromadzeń, zastosowaniu minerałów jako surowców;

znać najważniejsze wystąpienia minerałów istotnych dla gospodarki i umieć omówić geograficzne rozprzestrzenienie wystąpień minerałów;

obsługiwać mikroskop polaryzacyjny, rozumieć cechy optyczne kryształów i ich znaczenie dla rozpoznawania skał oraz dla określania cech technicznych i orientacji minerałów w ich nagromadzeniach (skałach).

Ocena zaliczająca przedmiot jest średnią ocen uzyskaną z zaliczenia wykładu i ćwiczeń.

Wykład: zaliczenie pisemne po zakończeniu wykładów; na zaliczeniu należy odpowiedzieć na pytania teoretyczne z zakresu krystalografii i mineralogii ogólnej, scharakteryzować niektóre grupy minerałów pod względem ich cech fizycznych i chemicznych, występowania, paragenez oraz użyteczności gospodarczej, rozpoznać podany obraz mikroskopowy (na rysunku) lub wykonać odpowiedni rysunek takiego obrazu, odpowiedzieć na pytania teoretyczne z zakresu optyki kryształów.

Ćwiczenia: zaliczenie w formie wejściówek na każdych ćwiczeniach, w celu zaliczenia ćwiczeń konieczne jest uzyskanie określonej liczby punktów. Kolokwium z makroskopowego rozpoznawania minerałów.

Krystalografia:

- definicja kryształu, jego budowa i właściwości, morfologia kryształu

- prawa krystalograficzne: stałości kątów, wymiernych stosunków odcinków, pasowe, wskaźniki ścian kryształu, czworościan zasadniczy, wzór cosinusów

- projekcja stereograficzna

- symetria, elementy symetrii kryształów, układy i klasy krystalograficzne, przegląd 32 klas krystalograficznych.

Mineralogia ogólna:

- definicja minerału, mineralogia genetyczna, eksperymantalna, techniczna, biomineralogia

- właściwości minerałów: barwa i rysa, połysk, opalescencja pleochroizm, dwójłomność, iryzacja, efekt alesandrytowy i kociego oka, asteryzm, migotliwość, twardość, łupliwość i przełam, spójność i podatność, reakcja z HCl, magnetyzm, luminescencja, gęstość, radioaktywność, właściwości cieplne i elektryczne, stopień automorfizmu, pokroje, zrosty, zbliźniaczenia, epitaksja, pseudomorfozy i paramorfozy, skupienia minerałów

- minerały w sferach Ziemi, środowiska tworzenia się minerałów: płaszczowe, metamorficzne, magmowe (głębinowe i wylewne), pomagmowe, w tym pegmatytowe, pneumatolityczne i hydrotermalne, hipergeniczne, w tym morskie z ewaporacyjnymi, jeziorne, lądowe z rzecznymi, bagiennymi i pustynnymi, krasowe

Mineralogia szczegółowa:

- pierwiastki rodzime

- węgliki, azotki, fosforki, krzemki

- siarczki i minerały pokrewne

- halogenki

- tlenki i wodorotlenki

- azotany

- jodany

- borany

- chromiany, molibdeniany, wolframiany

- fosforany

- arseniany, wanadany

- krzemiany i glinokrzemiany, w tym: wyspowe, grupowe, pierścieniowe, łańcuchowe, wstęgowe, warstwowe i przestrzenne

- mineralne związki organiczne.

Optyka kryształów:

- właściwości światła, interferencja, załamanie; izotropia i anizotropia kryształów,

- budowa i użycie mikroskopu polaryzacyjnego

- współczynniki załamania światła

- pleochroizm

- kąt znikania światła

- barwy interferencyjne, wykres Michel-Levy’ego

- powierzchnie współczynnikowe kryształów, jedno- i dwupowłokowe

- obrazy konoskopowe kryształów w przekrojach orientowanych

- określanie charakteru optycznego i znaku optycznego kryształów

- dyspersja optyczna.

Prezentacje multimedialne, zastosowanie modeli dydaktycznych.