Teoria i filozofia prawa - ćwiczenia 2200-1CK003
Ćwiczenia (CW) Semestr zimowy 2024/25

Przedmiotem ćwiczeń będzie analiza kluczowych sporów o prawo, a także o ich oddziaływanie na praktykę. Prawo zwykle postrzegamy jako zbiór nakazów i zakazów niepodlegających kwestionowaniu, lecz w rzeczywistości prawo jest fenomenem dynamicznym, a zmiany poglądów na to, czym jest porządek prawny, co go uzasadnia i jakie obowiązki ciążą na prawnikach, zwykle szybko znajdują odzwierciedlenie w praktyce tworzenia i stosowania prawa. Teorię i filozofię prawa można poznawać poprzez analizę kluczowych sporów, które były przez lata, a niekiedy wieki prowadzone. Podczas zajęć omówimy następujące spory teorii i filozofii prawa dotyczące fundamentalnych pytań o prawo, jego wykładnię, stosowanie i stosunek do innych zjawisk społecznych.

1. Czy prawo może mieć dowolną treść?

Zajęcia 1: Teorie prawa natury

G. Radbruch, Pięć minut filozofii prawa oraz Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo [w:] tenże, Filozofia prawa, Warszawa, 2009, s. 241-254

Zajęcia 2: Pozytywizm prawniczy

H. Kelsen, Czysta teoria prawa, Warszawa 2014, s. 55-72, 295-318

2. Czy język prawny jest wystarczającą podstawą orzekania?

Zajęcia 3: Językowa otwartość prawa

H.L.A. Hart, Pojęcie prawa, Warszawa 1998, s. 171-193

Zajęcia 4: Teorie wykładni prawa

M. Romanowicz, Clara… vs Omnia… czyli język a proces stosowania prawa [w:] A. Mróz, A. Niewiadomski, M. Pawelec (red.), Prawo, język, etyka, Warszawa 2010, s. 198-208

3. Czy orzeczenia sądowe mogą być słuszne?

Zajęcia 5: Integralna teoria prawa

R. Dworkin, Imperium prawa, Warszawa 2006, s. 15-19, 30-31, 165-176, 227-234, 256-260

Zajęcia 6: Krytyczne teorie orzekania

R. Mańko: W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja, Łódź 2018, s. 22-66

4. Jak trudna jest relacja prawa i polityki?

Zajęcia 7: Rządy prawa

M. Krygier, Cztery pytania o rządy prawa: Dlaczego? Co? Gdzie? I kogo to obchodzi?, Część I, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2/2011, s. 5-19

Zajęcia 8: Polityczność prawa

C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, Warszawa 2012, s. 45-55, 245-268

5. Co to znaczy, że prawo jest sprawiedliwe?

Zajęcia 9: Sprawiedliwość w liberalizmie politycznym

J. Rawls, Teoria sprawiedliwości, Warszawa 1994, s. 23-43

Zajęcia 10: Feministyczne krytyki liberalizmu politycznego

E. Hyży, Wybrane etyczno‑polityczne propozycje współczesnego feminizmu globalnego, Etyka 5/2012, s. 16-36

6. Co to znaczy być podmiotem prawa?

Zajęcia 11: Klasyczne ujęcia podmiotowości w prawie

T. Chauvin, Osoba fizyczna czy człowiek? Kilka refleksji na temat podmiotu prawa, materiał powielony, s. 1-15

Zajęcia 12: Nowe wyzwania dla teorii podmiotu

M. Jankowska, Podmiotowość prawna sztucznej inteligencji? [w:] A. Bielska-Brodziak (red.), O czym mówią prawnicy, mówiąc o podmiotowości, Katowice 2015, s. 171-196