Nauka o polityce i administracji - idee, koncepcje, pojęcia

obowiązkowe

15-godzinne konwersatorium

stosowane metody dydaktyczne: dyskusja akademicka

Celem dydaktycznym przedmiotu jest zapoznanie studentek i studentów z próbami syntezy różnych interpretacji istoty polityki, polityczności i zjawisk politycznych oraz kontrowersjami wokół kluczowych kategorii, pojęć, koncepcji, heurystyk i wyjaśnień polityki. Jednocześnie na zajęciach konwersatoryjnych zostaną ukazane wzajemne związki i interferencje różnych dyscyplin nauki badających zjawiska i procesy polityczne, w tym zostaną ukształtowane umiejętności myślenia teoretycznego i samodzielnej analizy polityki, oceny dynamiki zmian teorii politycznych, społeczno-historycznego kontekstu zjawisk politycznych. Stąd w ramach przedmiotu zostaną omówione następujące zagadnienia, które będą jednocześnie punktem wyjścia do przeprowadzenia dyskusji akademickiej:

1. Przedmiot i zakres badań nauki o polityce i administracji – przedmiot badania a przedmiot poznania; specyfika przedmiotu badania w politologii; interdyscyplinarność, transdyscyplinarność i demarkacja w naukach społecznych; metody badań teorii polityki a innych dyscyplin nauki badających politykę; poziomy i/lub wymiar naukowej analizy rzeczywistości politycznej; syndromatyczny charakter przedmiotu badania nauki o polityce; polityka jako rozmyty przedmiot badania; budowa projektu badawczego a światopogląd postpozytywistyczny, konstruktywistyczny, aktywistyczny, pragmatyczny.

2. Status poznawczy nauki o polityce oraz funkcje teorii polityki - istotna sporność pojęć i problem trwałej nierozstrzygalności sporów teoretycznych; problem wartościowania w naukach społecznych i politycznych; ideologiczny wymiar poznania społecznego a postulat obiektywizmu i aksjologicznej neutralności; wieloparadygmatyczny charakter politologii i teorii polityki; teoria polityki jako heurystyczna struktura badań vs teoria polityki jako subdyscyplina nauki o polityce.

3. Koncepcja polityczności i upolitycznia – kratocentryczne a socjocentryczne rozumienia polityki; formalistyczne ujęcia polityki; kryteria politycznego charakteru zjawisk społecznych; zjawiska polityczne z genezy i natury a wtórne polityczne oraz uwikłanie zjawisk; zjawiska polityczne a parapolityczne; kontekstowo-relacyjny

i stopniowalny charakter polityczności; pierwotne i wtórne upolitycznianie; współzależności polityki i innych sfer życia społecznego – gospodarki, kultury, nauki, prawa.

4. Pojęcie interesu a rzeczywistość polityczna – polityka jako proces artykulacji interesów; rozumienie interesu; interesy a potrzeby; interesy a preferencje; interes obiektywny i subiektywny; sprzeczność i konflikt interesów; antagonizm interesów; interesy całości a interesy części; interesy klas i wielkich grup społecznych; interes zbiorowy a dobro wspólne; polityka jako roztropna troska o dobro wspólne; polityka jako społeczna przestrzeń artykulacji interesów; artykulacja interesów

a reprezentacja, mobilizacja, instytucjonalizacja i legitymizacja polityczna.

5. Pojęcie władzy – rozumienia władzy; główne stanowiska teoretyczne

i metodologiczne, koncepcje oraz spory w pojmowaniu władzy; problem statusu ontologicznego władzy, relacyjności, konfliktowości, świadomości, funkcjonalnego charakteru władzy, związku władzy i przemocy; władza, wpływ, kontrola, autorytet; funkcje władzy; władza jako funkcja i atrybut systemu społecznego a władza jako relacja; władza strukturalna; procesualna teoria władzy; władza jako środek realizacji polityki; władza symboliczna; władza a technologia; strategie walki o kontrolę nad źródłami władzy; środki i metody walki politycznej.

6. Pojęcie prawowitości, legitymacji oraz legitymizacji – rozumienie legitymacji, legitymizacji, prawomocności a prawowitości władzy; legitymizacja a autolegitymizacja; koncepcje i typologie legitymizacji; typologia weberowska i jej krytycy; wymiary legitymizacji; socjotechniki legitymizacyjne; legitymizacja a sprawność i skuteczność władzy; delegitymizacja i kryzys legitymizacji; legitymizacja a przemoc; legitymizacja władzy biurokratycznej, demokratycznej, autorytarnej, totalitarnej; kulturowe podstawy władzy; panowanie ideologiczne i hegemonia duchowa a marketyzacja polityki.

7. Kategoria przywództwa politycznego – poglądy na temat istoty przywództwa; koncepcje, teorie i modele przywództwa; przywództwo indywidualne i zbiorowe; przywództwo jako postać władzy. Koncepcje wyjaśniania istoty przywództwa politycznego a interpretujące mechanizmy wytwarzania zapotrzebowania na przywództwo; wymiary przywództwa; przywództwo polityczne a proces historyczny; style przewodzenia i ich uwarunkowania; przywództwo a rządzenie, zarządzanie, kierowanie i administrowanie; typologie przywództwa i przywódców. Motywacje przywódców a potrzeby zwolenników; patologie przywództwa; paranoja w polityce; władza jako mechanizm uzależnienia.

8. Pojęcie podmiotowości i upodmiotowienia w polityce – pojęcie i atrybuty podmiotowości politycznej; podmiotowość jednostek, grup społecznych i wielkich zbiorowości; podmiotowość a proces emancypacji w polityce; problem podmiotów wyobrażonych; tożsamość a podmiotowość; klasowe modele podmiotowości politycznej; struktura a podmiotowość; podmiotowość elit a wielkich grup społecznych; podmiotowość a podejmowanie decyzji.

.

Wykaz literatury związanej z przedmiotem:

Babbie E., Badania społeczne w praktyce, Warszawa 2003.

Creswell J. W., Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościowe i mieszane, Kraków 2013.

Dahl R. A., Stinebrickner B., Współczesna analiza polityczna, Warszawa 2007.

Drążkiewicz J., Interesy a struktura społeczna, Warszawa 1982.

Grobler A., Metodologia nauk, Kraków 2006.

Hay C., Political Analysis. A Critical Introduction, Palgrave, New York 2002.

Herbut R., Interes polityczny jako kategoria politologiczna, [w:] A. W. Jabłoński, L. Sobkowiak, Studia z teorii polityki, t. I, Warszawa 1996.

Heywood A., Teoria polityki. Wprowadzenie, Warszawa 2009.

Kaczmarek B., Polityka jako proces artykulacji interesów, [w:] B. Kaczmarek (red.), Metafory polityki, Warszawa 2001.

Kaczmarek B., Polityka – problem władzy czy problem własności. Własność jako przesłanka władzy, [w:] B. Kaczmarek (red.), Metafory polityki, tom 2, 2003.

Karwat M., Polityka jako maskarada interesowności, [w:] B. Kaczmarek (red.), Metafory polityki, tom 2, Warszawa 2003.

Karwat M., Polityka rzeczowa, stronnicza i metapolityka, [w:] T. Klementewicz (red.) Współczesne teorie polityki – od logiki do retoryki, „Studia Politologiczne”, vol. 8. Warszawa 2004

Karwat M., Przedmiot badań politologicznych w świetle zasady aspektowości, [w:]

P. Bytniewski, M. Chałubiński (red.), Teoretyczne podstawy socjologii wiedzy, Wyd. UMCS, Lublin 2006.

Karwat M., Syndromatyczny charakter przedmiotu nauki o polityce, [w:] K. A. Wojtaszczyk,

A. Mirska (red.), Demokratyczna Polska w globalizującym się świecie, Warszawa 2009.

Karwat M., Polityczność i upolitycznienie. Metodologiczne ramy analizy, [w:] J. Błuszkowski, J. Zaleśny (red), Wyjaśnianie polityki, „Studia Politologiczne”, vol. 17, Warszawa 2010.

Karwat M., O statusie pojęcia „polityczności”, [w:] M. Karwat, B. Kaczmarek (red.), Polityczność i polityka w refleksji teoriopolitycznej, „Studia Politologiczne” vol. 37, Warszawa 2015.

Krauz-Mozer B., Teorie polityki. Założenia metodologiczne, Warszawa 2005.

Lukes S., Władza w ujęciu radykalnym, [w:] A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki,

M. Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, tom 1, Warszawa 2006.

Marsh D., Stocker G. (red.), Teorie i metody w naukach politycznych, Kraków 2006.

March J. G., Olsen J. P., Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki, Warszawa 2005.

Mazurkiewicz P., Polityka jako roztropna troska o dobro wspólne: koncepcja polityki w katolickiej nauce społecznej, [w:] W. Wesołowski (red.), Koncepcje polityki, Warszawa 2009.

Mouffe Ch., On the Political, Routledge, London & New York 2005.

Niźnik J., Przedmiot poznania w naukach społecznych, Warszawa 1979.

Nowak S., Metodologia badań społecznych, Warszawa 2007.

Pałecki K., Wprowadzenie do normatywnej koncepcji władzy politycznej, [w:] B. Szmulik, M. Żmigrodzki (red.), Wprowadzenie do nauki o państwie i polityce, Lublin 2002.

Porębski L., Behawioralny model władzy, Kraków 1996.

Pierzchalski F., Podmiotowość polityczna w perspektywie indywidualistycznej i holistycznej, Pułtusk 2009.

Pierzchalski F., Morfogeneza przywództwa politycznego. Pomiędzy strukturą a podmiotowością sprawczą, Bydgoszcz 2013.

Pierzchalski F., Polityka jako rozmyty przedmiot badań, [w:] B. Kaczmarek (red.) Metafory polityki, tom 4, Warszawa 2013, s. 35-51.

Pierzchalski F., Bezbłędna niezgoda – o rozbieżnościach analityczno-badawczych w nauce

o polityce, [w:], P. Borowiec, R. Kłosowicz, P. Ścigaj (red.), Odmiany współczesnej nauki

o polityce, tom 1, Kraków 2014, s. 295-313.

Ryszka F., Wstęp do nauki o polityce. Uwagi metodologiczne, Warszawa-Poznań 1981.

Schmitt C., Pojęcie polityczności, [w:] C. Schmitt, Teologia polityczna i inne pisma, Kraków 2000.

Scott J., Władza, Warszawa 2006.

Szmatka J., Jednostka i społeczeństwo. O zależności zjawisk indywidualnych od społecznych, Warszawa 1980.

von Beyme K., Współczesne teorie polityczne, Warszawa 2005.

Wiedza: Zna i rozumie:

WG_1 - w stopniu umożliwiającym rewizję istniejących paradygmatów - światowy dorobek, obejmujący podstawy teoretyczne oraz zagadnienia ogólne i wybrane zagadnienia szczegółowe – właściwe dla danej dyscypliny w ramach nauk społecznych

WK_1 - fundamentalne dylematy współczesnej cywilizacji z perspektywy nauk społecznych

Umiejętności: Potrafi:

UK_4 - uczestniczyć w dyskursie naukowym w obrębie nauk społecznych

Kompetencje społeczne: Jest gotów do:

KK_1 - krytycznej oceny dorobku w ramach danej dyscypliny w obrębie nauk społecznych

opis wymagań związanych z uczestnictwem w zajęciach, w tym dopuszczalnej liczby nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: aktywność i obecność na zajęciach (liczba dopuszczalnych nieobecność – 1)

zasady zaliczania zajęć i przedmiotu (w tym zaliczania poprawkowego): egzamin ustny na podstawie spisu zagadnień. Egzamin będzie składał się z 5 pytań

metody weryfikacji efektów uczenia się: zaliczenie ustne

kryteria oceniania: pozytywne zaliczenie na podstawie odpowiedzi na wcześniej przygotowane zagadnienia

-