Krytyczna analiza prawa

obowiązkowe

15-godzinne konwersatorium

stosowane metody dydaktyczne: wprowadzenie do tematu przez prowadzącego, krytyczna analiza tekstów źródłowych, metoda sokratejska, studium przypadku, dyskusja swobodna.

Nurt krytyczny w prawoznawstwie ma wiele odcieni. Wszystkie z nich charakteryzuje jednak przyjmowanie perspektywy nastawionej na ujawnienie ukrytych założeń, a także uwypuklenie kulturowych i społecznych uwarunkowań instytucji czy koncepcji prawnych. Chociaż nurt krytyczny jest najszerzej rozwijany na uniwersytetach amerykańskich, jego korzeni ideowych należy doszukiwać się w filozofii kontynentalnej. Kluczowy wpływ wywarła w tym względzie twórczość myślicieli francuskich (np. J. Derrida, M. Foucault, J. Lacan), niemieckich (np. K. Marx, M. Weber, przedstawiciele szkoły frankfurckiej) i innych (np. Z. Bauman, A. Gramsci, G. Lukács). Od momentu przedostania się krytycznej analizy prawa do głównego nurtu anglosaskiego prawoznawstwa, tj. lat 70. XX w., nastąpił jego znaczny rozwój – także jeśli chodzi o zakres poruszanych tematów. Nie oznacza to jednak ugruntowania pozycji nurtu krytycznego. Przeciwnie, jego status, rola i znaczenie są często podważane, a niekiedy całkowicie dezawuowane.

Podstawowe zagadnienia obejmują:

1. Założenia i cele krytycznej analizy prawa

2. Podstawy filozoficzne teorii krytycznej

3. Geneza i rozwój nurtu krytycznego w prawie

4. Wybrane odłamy (m. in. feministyczna teoria prawa, krytyczna teoria rasy, poststrukturalizm, postkolonializm)

5. Krytyka krytycznej analizy prawa

6. Wpływ krytycznej analizy prawa

7. Krytyczna analiza prawa współcześnie

Przedmiot ma na celu pobudzenie gotowości do podważania dominujących konstruktów i teorii. Ma on dostarczyć narzędzi do przeprowadzania refleksji krytycznej w stosunku do zastanych bądź proponowanych rozwiązań i koncepcji w nauce i praktyce prawa. Zajęcia mają na celu także skłonienie ich uczestników do wyrobienia sobie własnej oceny na temat zasadności i celowości stosowania podejścia krytycznego w naukach prawnych.

Błachut, M. (Ed.). (2007). Ponowoczesność. Wrocław: Kolonia Limited,

Crenshaw, K., Gotanda, N., & Peller, G. (Eds.). (1995). Critical race theory: The key writings that formed the movement. The New Press.

Ferreira da Silva, D., & Harris, M. (2017). Postcolonialism and the Law. Routledge.

Foucault, M. (2009). Nadzorować i karać: narodziny więzienia. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Kennedy, D. (1976). Form and Substance in Private Law Adjudication. Harvard Law Review, 89(8), 1685-1778.

Kocemba, K. (2019). Kontrpubliczności polskiego konstytucjonalizmu na przykładzie praw kobiet. Krytyka Prawa, 11(1): 56-82.

MacKinnon, C. A. (1982). Feminism, Marxism, method, and the state: An agenda for theory. Signs: Journal of women in culture and society, 7(3), 515-544.

MacKinnon, C. A. (1983). Feminism, Marxism, method, and the state: Toward feminist jurisprudence. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 8(4), 635-658.

Mańko, R. (2018). W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Morawski, L. (2005). Główne problemy współczesnej filozofii prawa: prawo w toku przemian (4th ed.). Warszawa: LexisNexis.

Posner, R. A. (2014). Economic analysis of law (9th ed.). Aspen Publishing.

O’Leary, T. (2010). 3. Michel Foucault. In A. Schrift (Ed.), The History of Continental Philosophy (pp. 1913-1936). Chicago: University of Chicago Press.

Sulikowski, A. (2013). Posthumanizm a prawoznawstwo. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Unger, R. M. (1983). The Critical Legal Studies Movement. Harvard Law Review, 96(3), 561–675.

Wacks, R. (2014). Philosophy of Law: A Very Short Introduction. Oxford University Press.

Zirk-Sadowski, M. (2021). Wprowadzenie do filozofii prawa. Warszawa: Wolters Kluwer.

Wiedza: Zna i rozumie:

WG_1 - w stopniu umożliwiającym rewizję istniejących paradygmatów – światowy dorobek, obejmujący podstawy teoretyczne oraz zagadnienia ogólne i wybrane zagadnienia szczegółowe – właściwe dla danej dyscypliny naukowej lub artystycznej

WG_2 - główne tendencje rozwojowe dyscyplin naukowych lub artystycznych, w których odbywa się kształcenie

WG_4 - wyników działalności naukowej, także w trybie otwartego dostępu

WK_1 - fundamentalne dylematy współczesnej cywilizacji

WK_2 - ekonomiczne, prawne, etyczne i inne istotne uwarunkowania działalności naukowej

Umiejętności: Potrafi:

UW_1 - wykorzystywać wiedzę z różnych dziedzin nauki, w szczególności z nauk społecznych do twórczego identyfikowania, formułowania i innowacyjnego rozwiązywania złożonych problemów lub wykonywania zadań o charakterze badawczym, a w szczególności: definiować cel i przedmiot badań naukowych w dziedzinie nauk społecznych, formułować hipotezę badawczą, rozwijać metody, techniki i narzędzia badawcze oraz twórczo je stosować, wnioskować na podstawie wyników badań naukowych

UW_2 - Dokonywać krytycznej analizy i oceny wyników badań naukowych, działalności eksperckiej i innych prac o charakterze twórczym oraz ich wkładu w rozwój wiedzy

UK_1 - Komunikować się na tematy specjalistyczne w stopniu umożliwiającym aktywne uczestnictwo w międzynarodowym środowisku naukowym

UK_3 - Inicjować debatę

UK_4 - Uczestniczyć w dyskursie naukowym

Kompetencje społeczne: Jest gotów do:

KK_1 - Krytycznej oceny dorobku w ramach danej dyscypliny naukowej

KK_3 - Uznawania znaczenia wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych

KO_1 – Wypełniania zobowiązań społecznych badaczy i twórców

KO_2 - Inicjowania działań na rzecz interesu publicznego

KR_1 - Podtrzymywania i rozwijania etosu środowisk badawczych i twórczych w tym: prowadzenia działalności naukowej w sposób niezależny, respektowania zasady publicznej własności wyników działalności naukowej, z uwzględnieniem zasad ochrony własności intelektualnej

opis wymagań związanych z uczestnictwem w zajęciach, w tym dopuszczalnej liczby nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: Dopuszczalne dwie nieobecności, brak szczególnych wymagań dotyczących uczestnictwa w zajęciach.

zasady zaliczania zajęć i przedmiotu (w tym zaliczania poprawkowego): Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest: obecność na zajęciach, przygotowanie do zajęć, aktywność w dyskusjach, opcjonalnie: prezentacja wykorzystująca wiedzę na temat krytycznej analizy prawnej w rozwiązaniu problemu badawczego podjętego w ramach badań własnych.

metody weryfikacji efektów uczenia się: zaliczenie ustne z uwzględnieniem pozostałych kryteriów zaliczenia zajęć.

-