Miasto i muzea

uzupełniające

w sali

Zakres tematyczny zajęć (wykład z elementami konwersatorium) obejmuje zagadnienia z zakresu muzealnictwa, pamięcioznawstwa, socjologii kultury, antropologicznej teorii instytucji kultury i kulturalnych oraz krytycznych studiów nad dziedzictwem kulturowym w powiązaniu z problematyką studiów miejskich. Podczas zajęć - przede wszystkim na przykładach warszawskich - omawiane są najważniejsze przemiany w muzealnictwie XX i XXI wieku oraz istotne prądy, wpływające na funkcjonowanie miejskich instytucji kulturalnych obecnie, w Polsce i – szerzej – w Europie. Udział w zajęciach służy udoskonaleniu metod analizy oraz interpretacji praktyk i tekstów kultury z obszaru muzealnictwa, kształtowania pamięci i ochrony dziedzictwa kulturowego.

Pamiątką po jakim muzeum jest ulica Muzealna? Jakie muzeum chciał założyć Stefan Żeromski w soborze św. Aleksandra Newskiego na placu Saskim, a jakie Czesław Bielecki w podziemiach Pałacu Kultury? Skąd się wzięły w Muzeum Narodowym staroegipskie mumie? Dlaczego po wielu latach wahań władze „demokracji ludowej” ostatecznie podjęły decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego? Czy na terenie Cytadeli powstanie warszawska „wyspa muzeów”? Nie na każde z tych pytań można znaleźć jedną gotową odpowiedź, ale wszystkie one (i wiele innych, które również postawimy) skłaniają do dyskusji na temat historycznie zmiennych i kulturowo uwarunkowanych ról odgrywanych przez warszawskie muzea w kontekście lokalnym, krajowym, europejskim i globalnym.

Przyjrzymy się ekspozycjom wybranych placówek i zastanowimy się, jaki obraz społeczno-kulturowej historii Warszawy mogą wynieść zwiedzający z wizyt w poszczególnych muzeach obecnie działających w mieście. Analizując poszczególne „narracje muzealne” (również w muzeach, których nie nazwalibyśmy „narracyjnymi”), będziemy zastanawiać się: kto w muzeum „mówi” i za pomocą jakich środków?, w czyim imieniu się wypowiada?, do kogo się zwraca?, co chce osiągnąć?

Zarazem dużo uwagi poświęcimy historii idei muzeum, dziejom poszczególnych placówek muzealnych oraz przemianom ram instytucjonalnych, w których warszawskie muzea funkcjonowały na przestrzeni lat. Spróbujemy także zastanowić się nad tym, jaki wpływ muzea wywierają na kształtowanie znaczeń, funkcji i wizerunku przestrzeni publicznych w mieście. Ważne będą dla nas zarówno muzea najnowsze lub niedawno „zrewitalizowane”, jak i działające wiele lat placówki, które zatrzymały się w czasie – i są w pewnym sensie muzeami samych siebie, a dokładniej muzeami nigdy później niezaktualizowanej wiedzy z czasów ich założenia. Zajmiemy się także „muzeami w budowie” i „muzeami w planach”, sprawdzimy również, co dzieje się w budynkach (miejscach), w których kiedyś w Warszawie funkcjonowały muzea.

Z uwagi na stołeczny charakter Warszawy będzie to sposób na badanie historii polityki kulturalnej i kultury pamięci w skali nie tylko miejskiej, aglomeracyjnej lub regionalnej, lecz także na poziomie krajowym i w relacjach międzynarodowych.

„200 lat muzealnictwa warszawskiego. Dzieje i perspektywy”, pod red. Andrzeja Rottermunda, Andrzeja Sołtana, Marka Wrede, Warszawa 2006.

Jacek Dehnel, „Proteusz, czyli o przemianach. Spacerownik po historii Muzeum Narodowego w Warszawie”, Warszawa 2015.

„Historia Polski od-nowa. Nowe narracje historii i muzealne reprezentacje przeszłości”, pod red. Roberta Kostro, Kazimierza Wóycickiego, Michała Wysockiego, Warszawa 2014.

„Muzeum i zmiana. Losy muzeów narracyjnych”, pod red. Pawła Kowala, Karoliny Wolskiej-Pabian, Warszawa–Kraków 2019

Piotr Piotrowski, „Muzeum krytyczne”, Poznań 2011.

Piotr Piotrowski, „Traumatofilia i traumatofobia. Nowe muzea w Nowej Europie”, [w:] „1968–1989. Momenty zwrotne w polityce i sztuce”, pod red. Claire Bishop, Marty Dziewańskiej, Warszawa 2009, s. 419–436.

Jarosław Trybuś, „Warszawa niezaistniała. Niezrealizowane projekty urbanistyczne i architektoniczne Warszawy dwudziestolecia międzywojennego”, Warszawa 2012.

Joanna Wawrzyniak, Łukasz Bukowiecki, „Rzeczy i opowieści. Muzeum Warszawy wobec modelu muzeum narracyjnego”, „Teksty Drugie” 2020, nr 4, s. 233–257.

Anna Ziębińska-Witek, „Muzealizacja komunizmu w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej”, Lublin 2018.

Oprócz tego obowiązuje lektura dokumentacji oraz artykułów naukowych i prasowych dotyczących zagadnień szczegółowych omawianych na zajęciach

Student(ka) zna i rozumie mechanizmy tworzenia, konteksty funkcjonowania i sposoby działania historycznych i współczesnych muzeów działających w mieście.

Student(ka) potrafi analizować relacje między historią kolekcji i historią siedziby muzeum a treścią wystaw, stałych i czasowych, polityką gromadzenia zbiorów i programami naukowymi, edukacyjnymi i kulturalnymi realizowanymi przez muzeum.

Student(ka) jest gotowy/gotowa do aktywnego działania na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i zaangażowania w debatę społeczną na temat roli kultury w mieście.

Ocena ciągła, na którą składają się:

- obecność i aktywność na zajęciach,

- przygotowanie do zajęć (w tym co najmniej jedna "prasówka" i/lub referat w ciągu semestru),

- prace domowe (np. notatka z wizyty w muzeum).