Metody badań politologicznych

Podstawowym celem kursu jest rozbudzenie i rozwój wyobraźni socjologicznej i politologicznej studenta. Po ukończeniu kursu studenci powinni adekwatnie i wieloaspektowo identyfikować podstawowe problemy społeczne oraz dokonywać ich analizy w zakresie wzajemnych relacji pomiędzy klasami społecznymi i polityką, ideologicznymi i kulturowymi podstawami życia społecznego, relacji pomiędzy obywatelem a administracją, problemami multikulturalizmu, ewolucji tożsamości jednostki jako członka wspólnot życia i pracy, patologii życia politycznego i społecznego, a także partycypacji politycznej. Podczas zajęć student nabywa także kompetencji w zakresie rozpoznawania podstawowych dylematów współczesnej cywilizacji przemysłowej: eschatologii mineralnej, dysproporcji rozwojowych między regionami świata, kryzysem demokracji liberalnej i kryzysem neoliberalnej globalizacji. Zajęcia uczą aktywnego poszukiwania źródeł i interpretacji procesów społecznych oraz tworzenia ich syntetycznego obrazu.

Celem kursu jest przekazanie studentom usystematyzowanej wiedzy o procedurach, metodach i technikach badań jakości rządzenia w kontekście rozwiązywania problemów społecznych. W trakcie zajęć student poznaje strategię badania współzależności między państwem, gospodarką oraz tendencjami rynkowego społeczeństwa. Do głównych należą: rewolucje technologiczne i strukturalne bezrobocie,eksplozja nierówności, procesy starzenia się populacji i konflikty międzypokoleniowe, kryzys planetarny, migracje i multikulturalizm, niestabilność finansowa, ubóstwoi bezdomność, przestępczość, populizmczy pasożytnictwo społeczne.Student poznaje specyfikę problemów badawczych, język analizy oraz stosowane i postulowane narzędzia i metody analizy empirycznej, a także paradygmaty badawcze.

Szczegółowe cele kształcenia obejmują następujący zakres wiedzy i umiejętności:

• przyswojenie przez uczestników kursu podstawowej wiedzy związanej z interdyscyplinarnym warsztatem badawczym. Służy on do tego, by opisać i zrozumieć problemy funkcjonowania administracji publicznej. W tym celu student poznaje: 1) pojęcia i kategorie ekonomii instytucjonalnej; 2)politologiczną analizę demokracji i współrządzenia na poziomie lokalnym, krajowym, regionalnym i globalnym (global governance); 3) prawnicze koncepcje i analizy koprodukcji usług publicznych, prospołecznego kontraktowania.

• rozumienie podstawowych pojęć używanych w metodologii ogólnej, metodologii badań społecznych i interdyscyplinarnych badaniach jakości rządzenia: doboru,konstrukcji i wykorzystywania różnych wskaźników tego zjawiska oraz sposobów jego prezentacji.

W efekcie student potrafi ukazać związki jakości rządzenia z systemem instytucjonalnym, sposobami sprawowania władzy, zasadami i mechanizmami demokracji, ewolucją sfery publicznej, edukacją, kapitałem społecznym i strukturą administracyjną kraju. Potrafi także dobierać odpowiednie narzędzia opisu, wyjaśnienia i pomiaru tych zależności.

1. Ogólna charakterystyka procesu poznania naukowego

(wiedza naukowa a wiedza potoczna, kryteria naukowości wiedzy, cele poznania naukowego; sytuacja problemowa, problem badawczy, czynności badawcze; założenia metateoretyczne badania, pojęcie konceptualizacji teoretycznej, paradygmaty badań, problemy rozwoju wiedzy naukowej).

2. Proces badawczy w naukach społecznych:

(przedmiot poznania a przedmiot badania, myślenie „dyscyplinowe” a myślenie teoretyczne, model empirycznych nauk politycznych, badanie funkcjonowania administracji w przestrzeni nauk społecznych, aparatura pojęciowa i jej budowa, definiowanie i eksplikacja; realizm, realizm umiarkowany, antyrealizm)

3-4. Prawa nauki i teorie – rola wiedzy ogólnej w pracy badawczej(rodzaje i funkcje twierdzeń, prawa ogólne a generalizacje historyczne, funkcje i struktura teorii, teorie a modele, sterowanie badaniami za pomocą teorii, klauzula ceteris paribus, realizm i instrumentalizm).

5-6. Procedury badawcze: wyjaśnianie i uzasadnianie wiedzy naukowej(opis a wyjaśnianie, wyjaśnianie przyczynowe, interpretacja humanistyczna, koncepcja wyjaśniania integralnego; argumentowanie, asercja, empiryczna weryfikacja hipotez, konfirmacja, falsyfikacja, kanony Milla, problem experimentum crucis, twierdzenia i teorie, procedury i czynności poznawcze, konstruowanie narracji wyjaśniającej)

7. Procedury badawcze: wartościowanie i przewidywanie, symulacje i scenariusze rozwoju

(trudności wartościowania w naukach społecznych, problem symetrii wyjaśniania i przewidywania, prognozowanie na podstawie modeli, prognozy i scenariusze, forsight technologiczny, metody wyodrębniania tendencji rozwojowej).

8-9. Metoda reprezentacyjna i technika kwestionariuszowa: wywiad i badania ankietowe

(problem pomiaru zjawisk społecznych, techniki pomiaru, metody doboru próby (respondenta), ogólne zasady prowadzenia wywiadu, rodzaje pytań kwestionariuszowych, ankieta audytoryjna, badania sondażowe, badania panelowe i trackingowe).

10. Eksperyment w naukach społecznych i analizy historyczno-porównawcze

(obserwacja i jej rodzaje, schematy i procedury eksperymentalne w naukach społecznych, ograniczenia metod eksperymentalnych, logiczne podstawy analiz porównawczych)

11-14. Wiedza praktyczna o metodologii badań ilościowych oraz jakościowych funkcjonowania administracji oraz kompetencje w zakresie interpretacji wyników badań.Pomiar i baza danych do konstruowania wskaźników dobrego rządzenia na szczeblu centralnym, regionalnym, lokalnym, a także globalnym. Mierniki syntetyczne – metody, problemy, przykłady (np. Worldwide Governance Indicators, Index wolności gospodarczej Instytutu Frasera).

15. Logika analizy strategicznej na przykładzie strategii technologicznej reindustrializacji polskiej gospodarki, opracowanej przez prof. Andrzeja Karpińskiego (Komitet PAN Polska 2000plus).

- K. Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, PWN, Warszawa 1965.

-W. Anioł, Szlak Norden. Modernizacja po skandynawsku, Dom Wyd. Elipsa, Warszawa 2013.

- Badania problemów społecznych, J. Kwaśniewski (red.), IPSiR UW, 2003.

- A.J. Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008.

- F. Devine, Metody jakościowe, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, red. D. Marsh, G. Stoker, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 197-215.

- J. Garlicki, Wprowadzenie, w: Metodologia Politologii. pod red. J. Garlicki, „Studia Politologiczne”, vol. 59, Warszawa 2021,

Ch. Frankfort-Nachamias, D. Nachamias, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i S-ka, Poznań 2001.

- J. Hopkin, Metody porównawcze, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, D. Marsh, G. Stoker (red.), Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 251-270.

-A. Karpiński, Jak wyjść z chaosu i bezwładu. Propozycja strategii oraz polityki przemysłowej dla Polski, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2023.

-T. Klementewicz, Rozumienie polityki. Zarys metodologii nauki o polityce. Dom Wyd. Elipsa, Warszawa 2011.

- R. Mayntz, K. Holm, P. Hübner, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1985, Rozdział II. Pomiar, s. 48-60.

-M. Mazuzucato, Przedsiębiorcze państwo. Obalić mit o relacji sektora publicznego i prywatnego, Wyd. Ekonomiczne Heterodox, Poznań 2016.

- R.K. Merton, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 153-168.

- S. Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 2008.

D. Sześciło, Samoobsługowe państwo dobrobytu, Scholar, Warszawa2015.

-Jakość rządzenia w Polsce. Jak ją badać, monitorować i poprawiać?, J. Wilkin (red.), Scholar, 2013.

-Teoria wyboru publicznego. Wstęp do ekonomicznej analizy funkcjonowania sfery publicznej, J. Wilkin (red.), Scholar, 2005.

Student zna i rozumie:

w pogłębionym stopniu zasady i metody diagnozowania i definiowania problemów w sferze publicznej poprzez zastosowanie adekwatnych paradygmatów badawczych (K_W02)

w pogłębionym stopniu metodologię badań nad polityką publiczną oraz miejsce polityki publicznej w systemie nauk społecznych (K_W05)

w pogłębionym stopniu zasady i metody ewaluacji polityki publicznej z wykorzystaniem technik badań społecznych (K_W06)

zasady komunikowania wyników badań społecznych, w tym badań nad polityką publiczną K_W10

znaczenie ochrony własności intelektualnej i przemysłowej w odniesieniu do opracowywania raportów i innych materiałów badawczych (K_W12)

Student potrafi:

Wykorzystać metody i techniki badań społecznych (politologicznych) do krytycznej analizy procesów powstawania i rozwiązywania problemów w sferze publicznej (K_U01)

zaprojektować i przeprowadzić badanie własne w obszarze polityki publicznej (w tym badanie ewaluacyjne), w tym formułować i testować hipotezy związane z określoną problematyką badawczą (K_U04)

zaprezentować wyniki badań i analiz w formie ustnej i pisemnej, osadzając je w szerszym kontekście metodologiczno-teoretycznym (K_U06)

Student jest gotów do:

krytycznej oceny debaty naukowej i społecznej w obszarze polityki publicznej, dzięki nabytej wiedzy metodologicznej (K_K01)

brania udziału w debacie na temat wybranych polityki publicznej adekwatnie powołując się na wyniki badań naukowych (społeczne) (K_U07)

współdziałania z innymi osobami w ramach zespołu badawczego (K_U09)

Egzamin końcowy –praca semestralna (projekt).