Kontrakty i arbitraż w handlu międzynarodowym

fakultatywne

Uczestnicy kursu znają i rozumieją podstawowe pojęcia prawa cywilnego i handlowego, takie jak np. podmiot prawa, osoba prawna i ułomna osoba prawna, przedsiębiorca, spółka handlowa, umowa, czyn niedozwolony. Potrafią odnieść je do kontekstu konkretnych zdarzeń prawnych, jakie mogą mieć miejsce w praktyce. Zapoznali się, lub będą się zapoznawali równolegle, z podstawowymi pojęciami prawa prywatnego międzynarodowego: funkcją i budową norm kolizyjnych, rozróżnieniem prawa kolizyjnego i merytorycznego, najważniejszymi rodzajami łączników, umową o wybór prawa właściwego, oraz cywilnego prawa procesowego (sprawa cywilna, zdolność sądowa i procesowa, proces i postępowanie nieprocesowe, prawomocność wyroku).

Wykład ma na celu całościowe przedstawienie, w ujęciu prawno-porównawczym i z uwzględnieniem międzynarodowej praktyki, problematyki międzynarodowego obrotu handlowego ze szczególnym uwzględnieniem międzynarodowego arbitrażu handlowego. Słuchacze w pierwszej kolejności zapoznają się z istotą i elementarnymi problemami regulacji prawnej stosunków umownych w handlu międzynarodowym (w hasłowym ujęciu, kontraktów). Jednym z istotnych elementów tej regulacji są zasady rozstrzygania sporów między kontrahentami; w tej dziedzinie podstawowe znaczenia ma międzynarodowy arbitraż handlowy. Jest to kompleksowa dziedzina prawa, regulowana przez konwencje międzynarodowe, prawo arbitrażowe i procesowe cywilne poszczególnych państw oraz tzw. soft law czyli regulacje tworzone przez międzynarodowe organizacje i stowarzyszenia, stosowane z uwagi na ich autorytet merytoryczny. W wypadku sporów na tle transakcji gospodarczych o charakterze międzynarodowym żaden sąd państwowy nie ma naturalnej i wyłącznej jurysdykcji, natomiast wybór sądu w kraju jednej ze stron lub nawet w kraju neutralnym obciążony jest dodatkowym ryzykiem prawnym. W tej sytuacji umowa o arbitraż stanowi typowy, a często wręcz konieczny element takiej transakcji. Znajomość tej instytucji, obok podstawowej wiedzy o międzynarodowych kontraktach handlowych, jest więc niezbędna prawnikom, którzy w swojej praktyce będą stykali się z międzynarodowym obrotem gospodarczym.

w sali

Zajęcia dzielą się na cztery główne bloki tematyczne.

Blok pierwszy: Międzynarodowe kontrakty handlowe. Tematy 1 – 3 poniżej (6 h)

Blok drugi: Arbitraż i międzynarodowy arbitraż handlowy – charakterystyka instytucji. Tematy 4 - 6 poniżej (6 h)

Blok trzeci: Problematyka umowy o arbitraż. Tematy 7 - 10 poniżej (8 h)

Blok czwarty: Właściwość sądu arbitrażowego; status arbitra i trybunału arbitrażowego; postępowanie arbitrażowe i wyrok. Tematy 11 - 14 poniżej (10 h)

Wykład ma na celu całościowe przedstawienie, w ujęciu prawno-porównawczym i z uwzględnieniem międzynarodowej praktyki, problematyki międzynarodowego obrotu handlowego ze szczególnym uwzględnieniem międzynarodowego arbitrażu handlowego. Słuchacze w pierwszej kolejności zapoznają się z istotą i elementarnymi problemami regulacji prawnej stosunków umownych w handlu międzynarodowym (w hasłowym ujęciu, kontraktów). Jednym z istotnych elementów tej regulacji są zasady rozstrzygania sporów między kontrahentami; w tej dziedzinie podstawowe znaczenia ma międzynarodowy arbitraż handlowy. Jest to kompleksowa dziedzina prawa, regulowana przez konwencje międzynarodowe, prawo arbitrażowe i procesowe cywilne poszczególnych państw oraz tzw. soft law czyli regulacje tworzone przez międzynarodowe organizacje i stowarzyszenia, stosowane z uwagi na ich autorytet merytoryczny. W wypadku sporów na tle transakcji gospodarczych o charakterze międzynarodowym żaden sąd państwowy nie ma naturalnej i wyłącznej jurysdykcji, natomiast wybór sądu w kraju jednej ze stron lub nawet w kraju neutralnym obciążony jest dodatkowym ryzykiem prawnym. W tej sytuacji umowa o arbitraż stanowi typowy, a często wręcz konieczny element takiej transakcji. Znajomość tej instytucji, obok podstawowej wiedzy o międzynarodowych kontraktach handlowych, jest więc niezbędna prawnikom, którzy w swojej praktyce będą stykali się z międzynarodowym obrotem gospodarczym.

Szczegółowa tematyka wykładu:

Blok pierwszy

1. Pojęcie i regulacja prawna międzynarodowego kontraktu handlowego. Rozwój tej regulacji: Lex mercatoria, nova lex mercatoria i międzynarodowe prawo handlowe. Metody regulacji (normy kolizyjne, regulacja merytoryczna).

2. Regulacje konwencyjne i tzw. soft law. Rola prawa krajowego w regulacji kontraktu międzynarodowego na przykładzie prawa polskiego.

3. Typologia kontraktów. Redakcja typowego kontraktu handlowego w obrocie międzynarodowym i jego podstawowe klauzule.

Blok drugi

4) Pojęcie arbitrażu i jego status prawny oraz miejsce w polskim porządku prawnym. Instytucje arbitrażowe (tzw. stałe sądy) i ich rola w handlu międzynarodowym. Rola sądów powszechnych

5) Pojęcie, specyfika i źródła regulacji międzynarodowego arbitrażu handlowego. Rola tzw. soft law. Przegląd porównawczy krajowych regulacji arbitrażu (Anglia, Francja, Szwajcaria, Niemcy, Polska)

6) Prawo kolizyjne i merytoryczne w arbitrażu

Blok trzeci

7) Zdatność arbitrażowa sporu; treść i forma umowy o arbitraż

8) Spory wielostronne i korporacyjne

9) Kwalifikacje, obowiązek bezstronności i niezależności arbitra

10) Tryb powołania i funkcjonowania trybunału arbitrażowego; receptum arbitrii; rola instytucji arbitrażowych

Blok czwarty

11) Orzeczenie o właściwości trybunału arbitrażowego; zabezpieczenie roszczeń w arbitrażu

12) Regulacja postępowania arbitrażowego – lex arbitrii. Wszczęcie arbitrażu, pisma procesowe, postępowanie dowodowe. Świadkowie i eksperci. Zamknięcie postępowania

13) Wydanie wyroku i jego status prawny; wykładnia i rektyfikacja wyroku

14) Postępowania postarbitrażowe: uznanie wyroku i stwierdzenie jego wykonalności; uchylenie wyroku sądu arbitrażowego.

1) W. Popiołek (red.), System Prawa Handlowego t. 9, Międzynarodowe prawo handlowe, Warszawa 2013

2) T. Ereciński, K. Weitz, Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008

3) Ł. Błaszczak, Wyrok sądu polubownego w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010

4) Andrzej W. Wiśniewski, Międzynarodowy arbitraż handlowy w Polsce. Status prawny arbitrażu i arbitrów, Warszawa 2011

5) Andrzej W. Wiśniewski, Regulacja umowy o arbitraż w ustawie p.p.m. a problem elementu obcego w prawie prywatnym międzynarodowym, w: J. Poczobut, A. W. Wiśniewski (red.) Prawo prywatne i arbitraż. Księga jubileuszowa dedykowana dr. M. Tomaszewskiemu, Warszawa 2016, s. 401 i n.

6) Andrzej W. Wiśniewski, Polish Conflict of Law Rules in the Field of International Arbitration After the Entry Into Force of the New Act on Private International Law of 2011, w: Essays in International and European Law, Studia Iuridica t. 54, 2012

7) K. Zawiślak, Receptum arbitrii, Warszawa 2012

8) B. Gessel-Kalinowska vel Kalisz, M. Zachariasiewicz (red.), Biała księga. Propozycje zmian legislacyjnych mających na celu ulepszenie ram prawnych sądownictwa polubownego w Polsce, Warszawa 2014

9) A. Szumański (red.), System Prawa Handlowego. T. 8, Arbitraż handlowy, Warszawa 2015.

Wykład powinien umożliwić studentowi:

1) w zakresie wiedzy:

a) poznanie podstawowych zasad stosowania prawa do umów (kontraktów) zawieranych w handlu międzynarodowym;

b) poznanie historycznych korzeni i współczesnego statusu arbitrażu jako szczególnej prywatnej procedury rozstrzygania sporów w obszarze prawa prywatnego,

c) identyfikację specyfiki i podstawowych zasad oraz źródeł regulacji międzynarodowego arbitrażu handlowego,

d) stosowanie zasad postępowania arbitrażowego, w tym zwłaszcza postępowania dowodowego, w międzynarodowym arbitrażu handlowym,

e) ocenę podstaw skuteczności wyroku arbitrażowego i jej ograniczeń;

2) w zakresie umiejętności:

a) ocenę przydatności klauzuli arbitrażowej w konkretnej transakcji gospodarczej,

b) rozpoznanie problemów wiążących się z wyborem określonego forum arbitrażowego oraz treścią proponowanej klauzuli;

3) w zakresie postawy:

a) świadomość zależności pomiędzy wybraną drogą rozstrzygania sporów a stosowaniem prawa materialnego i ostatecznym rozstrzygnięciem,

b) zrozumienie podstawowych uwarunkowań dotyczących stosunku arbitrów do stron oraz bezstronności i niezależności arbitrów.

Uczestnictwo w zajęciach i aktywność w prowadzonej dyskusji.