Niekonstytucyjność aktów władzy i ich skutki prawne

Założenia (opisowo)

Celem przedmiotu jest omówienie i analiza przejawów oraz skutków prawnych naruszeń Konstytucji przez organy państwa w toku stanowienia i stosowania prawa, ze szczególnym uwzględnieniem skutków niekonstytucyjności norm prawnych.

Zajęcia będą prowadzone w formie konwersatorium. Są one ukierunkowane na zwiększenie wiedzy i umiejętności w zakresie stosowania Konstytucji w praktyce sędziowskiej, adwokackiej i radcowskiej, głównie na przykładach spraw pojawiających się w orzecznictwie sądowym oraz w polskiej praktyce ustrojowej.

System prawny opiera się na zasadzie nadrzędności Konstytucji (art. 8), co oznacza, że wszystkie akty

stanowienia prawa i stosowania prawa powinny być z Konstytucją zgodne i spójne. Praktyka pokazuje

jednak, że często organy państwa naruszają normy konstytucyjne, tak w sposób wyraźny i oczywisty,

jak i działając preater legem. Rodzi to pytania o konsekwencje naruszeń Konstytucji w perspektywie

ustrojowej, ale także dla spraw indywidualnych. W orzecznictwie ujawniają się zarazem rozbieżności

co do dopuszczalności samodzielnej oceny konstytucyjności i skutków prawnych orzeczeń Trybunału

Konstytucyjnego. Zajęcia pozwolą na poznanie argumentów formułowanych przez sądy i doktrynę,

ocenę ich mocnych i słabych stron, a w konsekwencji wyjaśnią w jaki sposób stosować (nie stosować)

Konstytucji.

Proponowany zakres zagadnień:

1. Pojęcie niekonstytucyjności. Sprzeczność z Konstytucją a inne postacie naruszeń ustawy

zasadniczej. Eliminowanie ryzyka niekonstytucyjności w drodze wykładni.

2. Przyczyny niekonstytucyjności prawa (niekonstytucyjność spowodowana działalnością

prawodawcy i niekonstytucyjność spowodowana działalnością sądów). Niekonstytucyjność

treści norm i przepisów a niekonstytucyjność trybu prawodawczego.

3. Stwierdzanie niekonstytucyjności prawa przez Trybunał Konstytucyjny a tzw. rozproszona

kontrola konstytucyjności w polskim systemie prawnym

4. Oczywista i wtórna niekonstytucyjność

5. Charakter prawny orzeczenia TK o niekonstytucyjności norm

6. Utrata mocy obowiązującej jako systemowy skutek orzeczenia. Problem „odżycia” przepisów

uchylonych lub zmienionych niekonstytucyjną regulacją. Norma intertemporalna rangi

konstytucyjnej.

7. Orzeczenia proste, zakresowe i interpretacyjne oraz ich skutki prawne

8. Orzeczenia o pominięciu prawodawczym oraz ich skutki prawne

9. Mechanizmy restytucji konstytucyjności: prawo do ponownego rozpoznania sprawy po

wyroku TK (art. 190 ust. 4) i jego praktyczna realizacja

10. Mechanizmy restytucji konstytucyjności: prawo do wynagrodzenia szkody (art. 77 ust. 1) i

jego operacjonalizacja w przepisach Kodeksu cywilnego

11. Skutki indywidualne niekonstytucyjności: nieważność czynności prawnych, bezpodstawne

wzbogacenie, roszczenia windykacyjne

12. Niekonstytucyjność indywidualnych aktów stosowania prawa (decyzji). Dopuszczalność

kontroli konstytucyjności prawa przez organ administracyjny.

13. Delikt konstytucyjny organów stosujących prawo: pojęcie i konsekwencje

14. Odpowiedzialność konstytucyjna

Metody i kryteria oceniania:

Zaliczenie na podstawie obecności oraz aktywności. Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze.