MBiP - Zaburzenia rozwoju psychospołecznego dzieci i młodzieży - lektorium

uzupełniające

Cele: Przekazanie wiedzy o: teoretycznych modelach zaburzeń w zakresie zdrowia psychicznego w populacji rozwojowej; klasyfikacjach zaburzeń; epidemiologii/przyczynach/przebiegu/terapii poszczególnych zaburzeń rozwoju psychicznego. Pomoc studentom w nabywaniu kompetencji do: rozpoznawania objawów zaburzeń w zakresie zdrowia psychicznego u dzieci i młodzieży; różnicowania zachowań mieszczących się w normie rozwojowej i poza nią; wyboru metod pracy z dzieckiem/nastolatkiem z zaburzeniami rozwoju psychicznego; metod współpracy z rodziną dziecka/nastolatka z zaburzeniami psychicznymi.

Treści: Teoretyczne modele zaburzeń w zakresie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Diagnozowanie i klasyfikacja zaburzeń. Zaburzenia rozwoju: wczesnodziecięce, przywiązania, zachowania, ADHD, lękowe, depresyjne, odżywiania, uczenia się, zaburzenia ze spektrum autyzmu, zaburzenia snu, tiki, zaburzenia rozwoju mowy, zaburzenia psychiczne w chorobach somatycznych.

Cele:

1. Przekazanie podstawowej wiedzy dotyczącej:

- teoretycznych modeli definiujących zaburzenia rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży,

- rodzajów norm w psychologii,

- obowiązujących klasyfikacji diagnostycznych chorób i zaburzeń w zakresie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży - ICD-10; DSM5; DC 0-3R,

- kryteriów diagnostycznych zaburzeń rozwoju, ich przyczyn i przebiegu, epidemiologii występowania danego zaburzenia, metod leczenia i/lub terapii poszczególnych zaburzeń rozwoju psychicznego, m. in. wczesnodziecięcych, zaburzeń zachowania, ADHD, zaburzeń lękowych, zaburzeń depresyjnych, zaburzeń odżywiania, specyficznych trudności uczenia się, zaburzeń ze spektrum autyzmu, zaburzeń tikowych, zaburzeń snu, zaburzeń rozwoju mowy, zaburzeń psychicznych w chorobach somatycznych.

2. Pomoc studentom w nabywaniu kompetencji niezbędnych w pracy pedagogicznej, do:

- rozpoznawania sygnałów mogących świadczyć o występowaniu u dziecka/nastolatka określonego zaburzenia w rozwoju,

- umiejętności różnicowania zachowań mieszczących się w normie rozwojowej i wykraczających poza normę,

- wyboru metod wspierania dziecka/nastolatka z zaburzeniami rozwoju psychicznego,

- pracy pedagogicznej z dzieckiem/nastolatkiem z zaburzeniami rozwoju psychicznego,

- uświadomienia rodziców dziecka/nastolatka o objawach, które wykraczają poza normę rozwojową oraz o potrzebie leczenia/terapii,

- umiejętności współpracy z rodziną dziecka/nastolatka z zaburzeniami rozwoju psychicznego.

Treści. Tematy zajęć:

1.Wprowadzenie do zajęć, ustalenie reguł pracy w grupie. Zapoznanie z metodą projektu.

2. Podział na grupy, ustalenie zagadnień do realizacji w ramach projektu, przydział zadań wewnątrz grup. Głównym działaniem w ramach pracy grupowej jest dotarcie do miejsca i/lub osoby (poradnia psychologiczno-pedagogiczna, centrum terapeutyczne, organizacja pozarządowa, pedagog/psycholog szkolny), gdzie pracuje się z dziećmi/młodzieżą z danym zaburzeniem w zakresie zdrowia psychicznego oraz zebranie informacji, w jaki sposób pedagog może wesprzeć dziecko/nastolatka z tym zaburzeniem psychicznym. W drugiej połowie semestru studenci prezentuję efekty pracy grupowej. Szczegóły na temat realizacji projektów przedstawiane są studentom podczas zajęć początkowych.

3. Przedstawienie planów realizacji projektów.

Teoretyczne modele zaburzeń w zakresie zdrowia psychicznego w populacji rozwojowej: biologiczny, behawioralny, poznawczy, poznawczo-behawioralny, psychodynamiczny, systemowy, społeczno-ekonomiczny, ekologiczny, podatność – stres.

4. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych populacji rozwojowej: ICD-10; DSM5; DC 0-3R.

5.Zaburzenia w zdrowiu psychicznym we wczesnym dzieciństwie; zaburzenia więzi.

6.Zaburzenia opozycyjno-buntownicze i zaburzenia zachowania.

7.Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi – ADHD.

8.Zaburzenia lękowe; zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne; zespół stresu pourazowego.

9.Zaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży. Myśli i tendencje samobójcze.

10.Zaburzenia odżywiania; zaburzenia karmienia i odżywiania w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa; jadłowstręt psychiczny; żarłoczność psychiczna.

11.Zaburzenia uczenia się – specyficzne trudności w uczeniu się.

12.Zaburzenia ze spektrum autyzmu.

13.Zaburzenie snu.

14.Choroba tikowa.

15. Zaburzenia rozwoju mowy.

16. Odmowa chodzenia do szkoły.

17.Zaburzenia psychiczne w chorobach somatycznych.

W trakcie omawiania poszczególnych zaburzeń rozwoju psychicznego zostaną omówione ich przyczyny, przebieg oraz sposoby terapii, ze szczególnym uwzględnieniem technik, które może w swojej pracy wykorzystać pedagog. Zostanie zwrócona uwaga na to, jaka jest rola pedagoga, w pracy z dzieckiem/nastolatkiem z określonym zaburzeniem rozwoju psychicznego.

Podczas zajęć studenci prezentują prace projektowe (druga połowa semestru).

1. Literatura podstawowa (wybrane rozdziały do poszczególnych tematów):

Gmitrowicz A., Janas-Kozik M. (red.) (2018). Zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży. Warszawa: Medical Tribune Polska.

Jerzak M. (red.) (2016). Zaburzenia psychiczne i rozwojowe u dzieci a szkolna rzeczywistość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kendall P.C. (2018). Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji. Techniki terapeutyczne dla profesjonalistów i rodziców. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Kołakowski A., Skowrońska M., Wolańczyk T. (2013). Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Warszawa: Wydawnictwo PZWL.

Marcelii D. Cohen D. (2013). Psychopatologia wieku dziecięcego. Warszawa: Elsevier Urban & Partner.

2. Literatura uzupełniająca:

Barkley R.A. (2015). Zbuntowane dzieci. Ocena terapeutyczna oraz program pracy z rodzicami. Podręcznik kliniczny. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Bloomquist M. (2011). Trening umiejętności dla dzieci z zachowaniami problemowymi. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Bogdanowicz K.M. (2011). Dysleksja a nauczanie języków obcych. Przewodnik dla nauczycieli i rodziców uczniów z dysleksją. Wyd. Harmonia.

Borkowska A. R., Domańska Ł. (2016). Neuropsychologia kliniczna dziecka. Warszawa: Wydawnictwo PWN.

Bryńska A. (2007). Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Carbonell D. 2017). W pułapce niepokoju. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Cohen L. (2015). Nie strach się bać. Warszawa: Wydawnictwo Mamania.

Cytowska B., Stawarski A., Winczura B. (2013). Dziecko chore, niepełnosprawne i z utrudnieniami w rozwoju. Wydawnictwo Impuls.

Foa B.E., Chrestman R.K., Gilboa-Schechtman E. (2014). Odzyskaj życie po traumie. Przedłużona ekspozycja w terapii PTSD nastolatków. Poradnik pacjenta. Gdańsk: GWP.

Foa B.E., Chrestman R.K., Gilboa-Schechtman E. (2014). Przedłużona ekspozycja w terapii PTSD nastolatków. Emocjonalne przetwarzanie traumatycznych doświadczeń. Podręcznik terapeuty. Gdańsk: GWP.

Godwin Emmons P., McKendry Anderson L. (2007). Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej. Warszawa: Wydawnictwo LIBER.

Greenberger D., Padesky Ch. A. (2004). Umysł ponad nastrojem. Podręcznik terapeuty. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Greenberger D., Padesky Ch. A. (2004). Umysł ponad nastrojem. Zmień nastrój poprzez zmianę sposobu myślenia. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Greene R.W., Ablon J.S. (2008). Terapia dzieci impulsywnych. Model rozwiązywania problemów przez współdziałanie. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Hayes L., Bailey A., Ciarrochi J. (2019). W pułapce myśli dla nastolatków. Sopot: Wydawnictwo GWP.

Huebner D. (2018). Co robisz, gdy się martwisz? Olsztyn: Wydawnictwo Levyz.

Huebner D. (2018). Co robisz, gdy się złościsz? Techniki zarządzania złością. Olsztyn: Wydawnictwo Levyz.

Józefik B. (2013). Kultura, ciało, (nie)jedzenie. Terapia. Perspektywa narracyjno-konstrukcjonistyczna w zaburzeniach odżywiania. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Kaleta K., Mróz J. (red.) (2010). Psychologiczne aspekty trudności w wychowaniu dzieci z zaburzeniami rozwoju i zachowania. Kielce: Wyd. Pedagogiczne ZNP.

Kazdin. A., Wiesz J.R. (2016). Psychoterapia dzieci i młodzieży. Metody oparte na dowodach. Kraków: UJ.

Kendall P.C. (2010). Terapia dzieci i młodzieży. Procedury poznawczo-behawioralne. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Kendall P.C., Choudhury M., Hudson J., Webb A. (2013). Terapia poznawczo-behawioralna zaburzeń lękowych u młodzieży. Program "Lęk" - zeszyt ćwiczeń. Gdańsk: GWP.

Kendall P.C., Choudhury M., Hudson J., Webb A. (2013). Terapia poznawczo-behawioralna zaburzeń lękowych u młodzieży. Program "Lęk" - podręcznik terapeuty. Gdańsk: GWP.

Klasyfikacja Diagnostyczna DC: 0-3 R. Klasyfikacja diagnostyczna zaburzeń psychicznych i rozwojowych w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa. Of. Wyd. Fundament.

Klasyfikacja diagnostyczna DC: 0-3 R. Opisy kliniczne dzieci oraz ich rodzin. (2013). Of. Wyd. Fundament.

Kołakowski A. (2014). ADHD w szkole. Jak pracować z dzieckiem z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej. Gdańsk: GWP.

Kołakowski A. (red.) (2014). Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka. Gdańsk: GWP.

Kołakowski A., Pisula A. (2011). Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna. Gdańsk: Wydawnictwo GWP.

Kołakowski A., Siwek K., Ambroziak K. (2018). Depresja nastolatków. Jak ją rozpoznać, zrozumień i pokonać. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Kołakowski A., Siwek K., Ambroziak K. (2018). Nastolatek a depresja. Praktyczny poradnik dla rodziców i młodzieży. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Kołakowski A., Skowrońska M., Wolańczyk T. (2013). Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Warszawa: Wydawnictwo PZWL.

Krasowicz Kupis G. (2012). SLI i inne zaburzenia językowe. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej. Gdańsk: GWP.

Krasowicz-Kupis G. (2016). Psychologia dysleksji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Laurence L. (2006). SLI – Specyficzne zaburzenia rozwoju językowego. O dzieciach, które nie potrafią mówić – dla logopedów, psychologów i rodziców. Gdańsk: Wydawnictwo GWP.

Leahy R. (2019). Lekarstwo na zmartwienia. Jak w siedmiu krokach osiągnąć wewnętrzną harmonię. Otwock: Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna.

Louise H. (2019). W pułapce myśli dla nastolatków. Jak skutecznie poradzić sobie z depresją, stresem i lękiem. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Namysłowska I. (2015). Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Olechowska A. (2016). Specjalne potrzeby edukacyjne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Oswoić tiki. Praktyczny poradnik o zespole Tourette`a. Praca zbiorowa. Polskie Stowarzyszenie Syndrom Tourette`a. Warszawa 2016.

Pisula E. (2015). Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej. Gdańsk: Wydawnictwo GWP.

Radoszewska J. (2011). Ucieleśnienie. Psychiczne uwarunkowania otyłości u dzieci i osób w wieku dorastania. Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Rapee R.M i wsp. (2017). Lęk u dzieci. Poradnik z ćwiczeniami. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Schab. R.M (2017). Lęk i zamartwianie się u nastolatków. Poradnik z ćwiczeniami. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Schier K. (2009). Zapisane w ciele: związek ciało-psychika u dzieci i rodziców. Wydawnictwo EMU.

Taylor Ch. (2016). Zaburzenia przywiązania u dzieci i młodzieży. Poradnik dla terapeutów, opiekunów i pedagogów. Gdańsk: Wydawnictwo GWP.

Wybrane rozdziały z literatury uzupełniającej adekwatnie do omawianego tematu. Szeroki zakres literatury uzupełniającej do zajęć odnosi się do różnorodności omawianych tematów.

Efekty kształcenia

I. W zakresie wiedzy - student:

1. Ma podstawową wiedzę na temat teoretycznych modeli oraz sposobów klasyfikowania zaburzeń w rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży

2. Posiada podstawową wiedzę na temat przyczyn, przebiegu i sposobów terapii poszczególnych zaburzeń rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży: wczesnodziecięce, przywiązania, zachowania, ADHD, lękowe, depresyjne, odżywiania, uczenia się, mowy, zaburzenia ze spektrum autyzmu, zaburzenia snu, tiki, zaburzenia psychiczne w chorobach somatycznych.

II. W zakresie umiejętności - student:

1. Potrafi wyjaśnić na czym polegają objawy poszczególnych zaburzeń w zdrowiu psychicznym w populacji rozwojowej oraz potrafi rozróżnić zachowania mieszczące się w normie rozwojowej i poza nią.

2. Rozumie dlaczego ważna jest wczesna interwencja psychologiczna oraz wczesne rozpoznanie objawów zaburzenia rozwojowego u dziecka.

3. Potrafi zaplanować pracę z dzieckiem/nastolatkiem z określonym zaburzeniem rozwojowym. Potrafi dobrać metody i techniki pracy do specyfiki funkcjonowania dziecka z danym zaburzeniem rozwoju psychicznego.

4. Potrafi nawiązać współpracę z rodzicami dziecka z zaburzeniami rozwojowymi.

III. W zakresie kompetencji społecznych – student:

1. Rozumie, że pedagog powinien posiadać wiedzę na temat zaburzeń rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży.

2. Ma świadomość, że pedagog jest często pierwszą osobą, która sygnalizuje rodzicom nieprawidłowości w rozwoju psychicznym ich dziecka. Zdaje sobie sprawę z wynikającej z tego odpowiedzialności, w ramach codziennej pracy pedagogicznej z dzieckiem/nastolatkiem.

3. Ma świadomość, że w trakcie współpracy z rodzicami nie powinien sugerować rodzicom rzeczy, które nie są potwierdzone specjalistyczną diagnozą. Może ich jedynie wspierać przed, podczas i po procesie diagnostycznym dziecka/nastolatka. Student rozumie jaka jest jego rola - jako pedagoga - w tym procesie.

4. Rozumie, że dobór właściwej metody pracy z dzieckiem/nastolatkiem z zaburzeniami rozwoju psychicznego w dużym stopniu determinuje sukcesy młodego człowieka.

Warunki zaliczenia:

1. Student może opuścić dwa zajęcia, każda następna nieobecność musi być usprawiedliwiona zaświadczeniem lekarskim i zaliczona przez studenta w formie uzgodnionej z prowadzącym.

2. Zaliczenie uzyskuje student, który:

- opuścił nie więcej niż 2 zajęcia lub zaliczył nieobecności,

- brał udział w projekcie (praca grupowa) i uzyskał pozytywną ocenę podczas jego prezentacji. Ocena obejmuje wiedzę, umiejętności i kompetencje z wybranego efektu kształcenia,

- uzyskał pozytywny wynik z kolokwium końcowego.

Zaliczenie na podstawie kolokwium końcowego; zadań realizowanych w trakcie lektorium (praca grupowa); obecności na zajęciach. Dodatkowo punktowana jest aktywności w trakcie zajęć.