Psycholingwistyka eksperymentalna

psychologia

obowiązkowe

w sali

Kurs poświęcony jest wprowadzeniu w problematykę psychologicznych badań nad językiem. Studenci poznają najważniejsze zagadnienia psycholingwistyczne, podejścia teoretyczne oraz główne metody badawcze. Kurs łączy elementy wykładu z prezentacjami, dyskusjami oraz indywidualną pracą studentów.

Jednym z centralnych zagadnień nauki o poznaniu jest ludzki język: co wyróżnia go spośród systemów komunikacyjnych zwierząt, co umożliwiło naszemu gatunkowi wykształcenie tak zaawansowanego narzędzia i dlaczego istnieją różne wzajemnie niezrozumiałe języki, co to właściwie znaczy znać jakiś język i czy dokładnie to samo, co umieć się nim posługiwać, co łączy język z myśleniem i innymi wyższymi procesami poznawczymi, a wreszcie jak działają psychologiczne mechanizmy pozwalające nam posługiwać się językiem na co dzień, rozumieć i konstruować wypowiedzi, oraz w jaki sposób jako małe dzieci rozwijamy w sobie zdolność posługiwania się tym skomplikowanym narzędziem. Wszystkie te pytania sprawiają, że język sytuuje się na styku zainteresowań wielu różnych dyscyplin szczegółowych: biologii, neurologii, antropologii, czy psychologii (nie wspominając o lingwistyce!). W ramach niniejszego kursu studenci poznają próby odpowiedzi na powyższe pytania formułowane w ramach psychologii języka.

W ciągu semestru studenci zapoznają się z podstawowymi obszarami zainteresowania psycholingwistyki. Przy każdym z nich nacisk zostanie położony na dwa uzupełniające się aspekty. Z jednej strony zostaną w miarę szczegółowo przedstawione i poddane krytycznej analizie najważniejsze i najbardziej reprezentatywne badania: ich przesłanki oraz wnioski, a także zalety i ograniczenia zastosowanych metod badawczych. Z drugiej zaś strony każde zagadnienie zaprezentowane zostanie w szerszym teoretycznym kontekście: przedstawiony zostanie krótki rys historyczny problemów i badań w danym obszarze oraz najnowsze prace i najważniejsze obecnie teoretyczne wyzwania--zwłaszcza w odniesieniu do dylematów i sporów toczonych w pokrewnych psychologii dziedzinach: między rolą natury a rolą kultury, między racjonalizmem a empiryzmem, między gramatyką generatywną a lingwistyką poznawczą itd.

Zajęcia (2 godziny w tygodniu) będą łączyły prezentacje studenckie oraz elementy wykładu z dyskusjami seminaryjnymi; istotną część zajmie też praca indywidualna studentów: lektura zadanych tekstów źródłowych oraz praca zaliczeniowa. Szacowana liczba godzin, które student powinien przeznaczyć na osiągnięcie efektów uczenia się: 30h (w sali) + 45h pracy własnej.

1 biologiczne podstawy języka;

2 rozpoznawanie słów;

3 rozumienie mowy;

4 znaczenie w psycholingwistyce;

5 przetwarzanie zdań;

6 konstruowanie wypowiedzi;

7 dyskurs i pragmatyka języka;

8 rozwój językowy;

9 język a myślenie;

10 procesy nabywania drugiego języka

11 dwujęzyczność

Głównym podręcznikiem będzie:

Gleason, J. Berko & Ratner, N. Bernstein. (1998) Psycholinguistics, 2nd edition. New York: Harcourt Brace.

Uzupełniającym podręcznikiem będzie:

Harley, Trevor A. (2008). The psychology of language: from data to theory, 3rd edition. Hove: Psychology Press.

Na poszczególne zajęcia studenci czytać będą również wybrane oryginalne artykuły badawcze.

nabyta wiedza

- zna podstawowe zagadnienia psycholingwistyczne oraz najważniejsze teorie [K_W01, K_W04, K_W07, K_W08, K_W09, K_W16]

- zna i rozumie stosowane metody badawcze oraz najważniejsze eksperymenty i ich wyniki [K_W02, K_W03, K_W05, K_W06]

nabyte umiejętności

- potrafi krytycznie ocenić główne podejścia teoretyczne, a w szczególności umie:

- sformułować najważniejsze argumenty "za" i "przeciw" [K_U01]

- umiejscowić je w szerszym kontekście badań nad umysłem [K_U01]

- umie wyszukiwać i czytać ze zrozumieniem literaturę przedmiotu [K_U05, K_19]

- potrafi zaprojektować prosty eksperyment psycholingwistyczny [K_U02, K_U04, K_U07, K_U10, K_U11, K_U15, K_U17, K_U18,]

- umie przedstawić swoje myśli w mowi i na piśmie we właściwej formie [K_U02, K_U05, K_U06, K_K08, K_U19, K_U22]

nabyte kompetencje społeczne: wykład

- potrafi uważnie słuchać innych oraz śledzić ich tok myślenia [K_K01, K_K10]

- umie jasno, przekonująco i w zrozumiały dla innych sposób formułować swoje poglądy i argumenty [K_K07, K_K10]

- w sytuacji ekspozycji społecznej potrafi w prosty sposób komunikować trudne i abstrakcyjne zagadnienia oraz zadawać jasne pytania [K_K08, K_K09]

Podstawą zaliczenia zajęć będzie napisanie krótkiej propozycji samodzielnie wymyślonego badania. Praca nad propozycją winna przebiegać systematycznie, w ciągu całego semestru, według z góry zarysowanego planu. I tak, studenci w określonym terminie:

zaproponują ogólny temat badania,

złożą wstępny przegląd literatury,

przedstawią umotywowaną hipotezę bądź pytanie badawcze,

oraz złożą ostateczną wersję pracy.

Na każdym etapie studenci otrzymają informację zwrotną, a zaliczenie wszystkich etapów w terminie da 20% końcowej oceny. Aktywny udział w zajęciach stanowić będzie dalsze 10%, a ocena napisanej propozycji badawczej (maksymalnie 2000 słów) pozostałe 70% ostatecznej oceny zajęć.