"Budujemy nowy dom" - materiały, techniki i struktura domów Starożytnego Bliskiego Wschodu

fakultatywne

w sali

Zajęcia przeznaczone dla zainteresowanych starożytnym Bliskim Wschodem, ale też – budownictwem mieszkalnym w szerszym ujęciu, uczestnicy z innych „kręgów kulturowych” mile widziani. Podejmiemy tematykę tworzenia przestrzeni mieszkalnej, od fazy projektowania, przez rozmaite aspekty funkcjonowania/wykorzystywania tej przestrzeni, po etap „porzucenia”/”zapomnienia” i eksploracji archeologicznej

Zajęcia podzielone będą na dwie części:

– Część I: będzie poświęcona podstawowym materiałom (glina, kamień, drewno) stosownym w budownictwie starożytnego Bliskiego Wschodu oraz technikom budowlanym. Dużo miejsca zajmie omówienie sposobu produkcji cegieł zarówno tych suszonych na słońcu jak i wypalanych oraz historii ich zastosowania, różnych wymiarów i kształtów do konstrukcji ścian, podłóg oraz do dekoracji budowli. Analiza wątków ceglanych i kamiennych, konstrukcji otworów okiennych i drzwiowych oraz sposobów przykrycia pomieszczeń (dachy płaskie, sklepienia) zakończy tę część zajęć.

– Część II: będzie poświęcona planom/strukturze domów, jako projektom i funkcjonalnym strukturom organizacji przestrzeni, w „tradycyjnym” ujęciu typologicznym, funkcjonalno-procesualnym ujęciu Spatial Archaeology oraz wedle rozmaitych interpretacji znaczeniowo-symbolicznych, zalecanych przez archeologie post-procesualne. Rozeznamy też nie-architektoniczne aspekty badania domów mieszkalnych – efemeryczne instalacje, depozyty użytkowania/warstwy nadpodłogowe”, jako źródło interpretacji krótko- i długotrwałego użytkowania budynków.

(opracowania ogólne i metodologiczne; publikacje wykopalisk – do ustalenia, po wyborze tematów przez uczestników):

O. Aurenche, La maison orientale, l'architecture du Proche Orient Ancien des origines au milieu du quatrième millénaire, Paris 1983.

D. i A. Benedyktowicz, Dom w tradycji ludowej, Wrocław 1992.

P. Bieliński, Budownictwo mieszkalne Syrii i Palestyny w środkowym i późnym okresie epoki brązu, Warszawa 1978 (rozprawa doktorska w maszynopisie - IA UW).

J. Bretschneider, Architekturmodelle in Vorderasien und der östlichen Ägäis vom Neolithikum bis in das 1. Jahrtausend, Kevelaer/Neukirchen-Vluyn 1991 (AOAT 229).

D.L. Clarke (red.), Spatial Archaeology, London 1977.

R. Eichmann, Aspekte prähistorischer Grundrissgestaltung in Vorderasien, Mainz am Rhein 1991 (BaF 12).

A. Fiedermutz-Laun et al., Aus Erde geformt. Lehmbauten in West- und Nordafrika, Mainz 1990.

D.R. Frank, Versuch zur Rekonstruktion von Bauregeln und Massordnung einer nordsyrischen Stadt des vierten Jahrtausend - untersucht anhang von Grabungsergebnissen der DOG in Habūba-Kabīra, MDOG 107 (1975), 7-16.

M. Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć, (w:) Eseje zebrane (wybór i opracowanie K. Michalski), Warszawa 1977, 317-334.

I. Hodder, C. Orton, Spatial Analysis in Archaeology, Cambridge 1976.

E. Heinrich, "Haus" (hasło w RlA IV, 176 nn.).

K. Jakubiak, "Wczesnoneolityczne" budownictwo na planie koła na obszarze Bliskiego Wschodu, Warszawa 1996 (praca magisterska w maszynopisie).

D.H. van der Laan, Architectonic Space, Leiden 1983.

P.A. Miglus, Städtische Wohnarchitektur in Babylonien und Assyrien, München 1995.

P.A. Miglus, Das Wohngebiet von Assur. Stratigraphie und Architektur, Berlin 1995 (WVDOG 93).

M. Müller (red.), Household Studies in Complex Societies, Chicago 2015 (OIS 10).

E.E. Neraznik, A.N. Žilina (red.), Žilišče narodov Srednej Azii i Kazachstana, Moskva 1982.

P. Pfälzner, Haus und Haushalt. Wohnformen des dritten Jahrtausends vor Christus in Nordmesopotamien, Mainz am Rhein 2001.

W. Rybczyński, Dom. Krótka historia idei, Gdańsk, Warszawa 1996.

A. Sarcina, A Statistical Assessment of House Patterns at Mohenjo-Daro, Mesopotamia 13-14 (1978-79), 155-200.

I. Tłoczek, Dom mieszkalny na polskiej wsi, Warszawa 1985.

M. Tobolczyk, Narodziny architektury, Warszawa 2000.

R. Tringham, Archaeological Houses, Households, Housework and the Home, (w:) D.N. Benjamin (red.), The Home: Words, Interpretations, Meanings, and Environments, Avebury 1995, 79-107.

K.A. Veenhof (red.), Houses and Households in Ancient Mesopotamia, Istanbul, Leiden 1996.

J.A. Włodarczyk, Żyć znaczy mieszkać, Warszawa, Kraków 1997.

ANG. See the Polish section. Note: general and method-relevant publications are indicated here – basic material presentations shall be searched for and regarded according to individual researches of the participants.

Poszerzona wiedza o reprezentatywnych budowlach mieszkalnych starożytnego Bliskiego Wschodu, wraz z umiejętnością ich interpretacji – „tradycyjnej“ (typologia, materiały i techniki budowlane), funkcjonalno-przestrzennej (w ujęciu archeologii procesualnej – Spatial Archaeology) oraz semantyczno-kontekstualnej (w ujęciu archeologii postprocesualnych, m.in. archeologii kognitywnej).

Aktywne uczestnictwo w części dyskusyjnej; opracowanie wybranego obiektu – podstawowa prezentacja, wraz z kontekstem; poszerzona interpretacja, w ramach jednego z zaproponowanych paradygmatów.