Świat Greków i Rzymian

obowiązkowe

Celem przedmiotu jest wprowadzenie studentów w świat kultury starożytnej Grecji i Rzymu.

Zajęcia będą ukazywały szereg najważniejszych zagadnień związanych z archeologią

starożytnej Grecji i Rzymu. Jednocześnie będą ukazywały problemy badawcze i metody, jakimi

archeolodzy starają się znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące różnorodnych aspektów życia

starożytnych Greków i Rzymian.

mieszany: w sali i zdalnie

1. Wprowadzenie do archeologii świata starożytnych Greków

Środowisko naturalne, klimat, surowce, uprawy i hodowla.

Krainy historyczno-geograficzne, miasta i ich terytoria.

Kolonizacja grecka - przyczyny i skutki zakładania nowych miast.

2. Świat poleis greckich

Pojęcia.

Polis małe i duże.

Zagospodarowanie przestrzenne miast greckich (mury obronne, siatka ulic, dzielnice, agora, akropol, port i nekropole).

Hippodamos z Miletu i miasto idealne.

Budowle użyteczności publicznej w mieście (stoa, buleuterion, gimnazjon, teatr, stadion).

3. Mitologia i religia

Grecy i ich bogowie. Rytuały i wyobrażenia.

Ikonografia bóstwgreckichh.

Herosi, mity i kult (Herakles, Tezeusz, Perseusz).

Świat bogów w antycznej literaturze.

Formy i przejawy kultu.

4. Grecka architektura sakralna

Materiały i konstrukcje, typy świątyń i porządki architektoniczne.

Najsłynniejsze okręgi świątynne: Akropol w Atenach, Delfy, Olimpia.

5. Kultura materialna starożytnej Grecji

Ceramika grecka (formy i funkcje naczyń, technika czarno- i czerwono-figurowa).

Toreutyka – wyroby metalowe (złote, srebrne i brązowe) i ich społeczny prestiż.

6. Wprowadzenie do zagadnień sztuki greckiej

Podstawowe terminy związane ze sztuką grecką.

Rozwój malarstwa wazowego.

Ewolucja sztuki rzeźbiarskiej.

7. "Wprowadzenie do archeologii świata rzymskiego" - pojęcia, geografia imperium, wprowadzenie do problematyki badań archeologicznych

8. "Zarys archeologii miast rzymskich i prowincjonalnorzymskich"

Rytuał założenia (pomoerium, groma, cardo, decumanus) i topografia (mury obronne i bramy, siatka ulic, dzielnice, forum, capitolium)

Infrastruktura - nekropole, akwedukty, drogi

Budownictwo - materiały, techniki budowlane

Architektura publiczna (porticus, kuria, bazylika, tabularium, teatr, amfiteatr, cyrk,

termy) i prywatna - domy miejskie a wille miejskie

9. "Wprowadzenie do archeologii armii rzymskiej i archeologii pogranicza"

Rodzaje jednostek

Obóz i fort rzymski - pojęcia, topografia

Archeologia limesowa

10. "Kultura materialna świata rzymskiego"

Ceramika (rodzaje, techniki)

Szkło (techniki, typy naczyń i szkieł)

Metale szlachetne i żelazo (wykorzystanie, wytwórczość, techniki)

11. "Wprowadzenie do rzeźby rzymskiej"

Podstawowe terminy związane z rzeźbą rzymską (ikonografia, kompilacje, kopie, relief historyczny, symbolizm itp.)

Portret cesarski a portret prywatny

Relief rzymski na wybranych przykładach

Metody datowania rzeźb rzymskich

12. "Religia świata rzymskiego"

Bóstwa rzymskie i wprowadzone do panteonu rzymskiego

Specyfika religii rzymskiej (pojęcia, rytuały)

Pochówki, groby, sarkofagi, stele

Wprowadzenie do epigrafiki – napisy nagrobne

Bernhard M.L., Sztuka grecka, Warszawa 1981.

Boardman J., Sztuka grecka, Toruń 1999.

Markowska W., Mity Greków i Rzymian, Warszawa 2002.

Martin T.R., Starożytna Grecja od czasów prehistorycznych do okresu hellenistycznego,

Warszawa 1998.

Miller S.G., Starożytni olimpijczycy, Warszawa 2006.

Müller-Wiener W., Greckie budownictwo antyczne, wyd. Platan 2004.

Papuci-Władyka E., Sztuka starożytnej Grecji, Warszawa-Kraków 2001.

Parnicki-Pudełko S., Architektura starożytnej Grecji, Warszawa 1985.

Świderkówna A., Kiedy piaski egipskie przemówiły po grecku, Warszawa 2009.

Świderkówna A., Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta, Warszawa 1974.

Świderkówna A., Bogowie zeszli z Olimpu. Bóstwo i mit w greckiej literaturze świata

hellenistycznego, Warszawa 1991.

Winniczuk L. (ed.), Słownik kultury antycznej. Grecja. Rzym, Warszawa 1988.

Wipszycka E. (ed.), Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, (tom 1 i kolejne, szereg

wydań).

Vernant J.-P. (ed.), Człowiek Grecji, Warszawa 2000.

Literatura do części rzymskiej

Adam J.P., Roman Building. Materials and techniques (2nd ed.), London-New York 2005.

Adkins, L., Adkins, R., Handbook to Life in Ancient Rome, New York 2004.

Campbell, D., Roman Legionary Fortress 27 BC – AD 378, Oxford 2006.

Cleland, L., Davis, G., Jones, L., Greek and Roman Dress from A to Z, London-New York 2007.

Cornell, T., Matthews, J., Rzym, Wielkie kultury świata, Warszawa 1999.

Garbsch J., Terra sigillata. Porcelana antyku, Warszawa 1993.

Jaczynowska M., Religie świata rzymskiego, Warszawa 1999

Ostrowski J.A., Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa-Kraków 1999.

Sadurska, A., Archeologia starożytnego Rzymu, t. I-II, Warszawa 1975, 1980.

Scullard H., Cary M., Dzieje Rzymu, t. I-II, Warszawa 1992.

Wipszycka E. (ed.), Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. I-II, Warszawa (kilka wydań).

Zerbini, L. Starożytne miasto rzymskie. Historia i życie codzienne, Warszawa 2008.

Wiedza

• zna podstawowe terminy i pojęcia stosowane w archeologii starożytnej Grecji i Rzymu;

K_W02

• zna najważniejsze stanowiska i zabytki archeologiczne związane z kulturą starożytnej Grecji i

Rzymu; K_W04

• ma podstawową wiedzę o świecie kultury antycznej oraz zapozna się z różnorodnymi

kategoriami źródeł archeologicznych; K_W04

• zna powiązania archeologii klasycznej z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami w naukach

humanistycznych; K_W06

• zna główne kierunki rozwoju i najważniejsze nowe osiągnięcia w zakresie archeologii Grecji i

Rzymu; K_W08

• zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury antycznej,

właściwe dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie archeologii klasycznej;

K_W09

Umiejętności

• posługuje się podstawową terminologią wykorzystywanej przez archeologów klasycznych;

K_U03

• posługuje się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi właściwymi dla

archeologii klasycznej; K_U09

• rozpoznaje i przypisuje atrybucję najważniejszym zabytkom sztuki i kultury materialnej; K_U12

• potrafi przytaczać aktualne tezy badawcze dotyczące archeologii klasycznej; K_U15

Kompetencje

• ma świadomość wkładu starożytnych Greków i Rzymian w dorobek kulturowy; K_K02

• ma świadomość różnorodności źródeł i problemów badawczych stosowanych przez

archeologów zajmujących się problematyką starożytnej Grecji i Rzymu; K_K04

• potrafi rozpoznać najważniejsze stanowiska i zabytki archeologiczne związane z kulturą

starożytnej Grecji i Rzymu; K_K05

• ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego; K_K07

• uznaje znaczenia problematyki etycznej związanej z rzetelnością i uczciwością naukową oraz

jest gotowy do przyjęcia odpowiedzialności za trafność podejmowanych decyzji w trakcie

pozyskiwania źródeł archeologicznych, w zgodzie z obowiązującym prawem państwa, na

terenie którego prowadzone są badania; K_K11

zaliczenie na ocenę