Archeologia Egiptu i Nubii od neolitu do Okresu Rzymskiego I

obowiązkowe

Celem zajęć jest naszkicowanie obrazu cywilizacji rozwijających się w Dolinie

Nilu w czasach prahistorycznych i starożytnych.

w sali

Prezentacja w układzie chronologicznym najważniejszych zjawisk kulturowych

poświadczonych w materiale archeologicznym z terenu Egiptu i Sudanu.

Szczególny nacisk położony zostanie na źródła materialne – pozostałości

architektoniczne i zabytki ruchome ze stanowisk archeologicznych różnego typu

(osadniczych, cmentarnych, świątynnych). Ważną częścią zajęć jest też

omówienie źródeł ikonograficznych (dekoracje ścienne w świątyniach i

grobowcach, rzeźba monumentalna i drobna plastyka). W mniejszym zakresie

omawiane są źródła tekstowe.

Po wprowadzeniu na temat chronologii i geografii regionu, w porządku

chronologicznym omawiane będą następujące zagadnienia:

Nubia neolityczna

-zmiany klimatyczne i kulturowe: Wadi Howar i osada El Barga

-cmentarzyska neolityczne Kadruka, Kadada, Kadero – struktura społeczeństw

neolitycznych

Egipt predynastyczny:

- kultury Badari, Nagada i Dolnoegipska

Egipt protodynastyczny:

- formowanie się ośrodków protopaństwowych w Hierakonpolis i Abydos

Egipt archaiczny:

- królewska nekropola na Umm el-Qaab,

- królewska i prywatna nekropola w Sakkarze,

- osada i nekropola w Tell Farcha,

- twierdza na Elefantynie

Nubia w okresie formowania się pierwszych państwowości:

- Grupa A

- Kultura pre-Kerma

- początki relacji z Egiptem

Egipt czasów Starego Państwa:

- piramida schodkowa w Sakkarze,

- kompleksy piramid IV, V i VI dynastii,

- prywatne grobowce na nekropoli memfickiej i na prowincji,

- świątynie solarne V dynastii,

- świątynie prowincjonalne – Elefantyna, Hierakonpolis, Bubastis,

- miasto robotników Heit e-Ghurab

Egipt w I Okresie Przejściowym

- grobowiec Achtifirego w Moalla, „piramida” w Dara,

- neropola el-Tarif w Tebach

Egipt czasów Średniego Państwa:

- świątynia Mentuhotepa Nebhepetre w Deir el-Bahari,

- grobowce dostojników w Tebach Zachodnich,

- piramidy w Liszt,

- świątynia Amona w Karnaku za XII dynastii,

- Kahun, miasto przy piramidzie;

- pałac w Bubastis,

- twierdze nubijskie

Egipt w II Okresie Przejściowym

- Awaris, stolica Hyksosów,

- Kultura lewantyńska we wschodniej Delcie i Wadi Tumilat,

- nekropola Dra Abu el-Naga w Tebach Zachodnich.

Nubia na przełomie III i II tysiąclecia p.n.e.

- kultury tzw. „horyzontu kermańskego”: Kerma, Grupa C, kultura Pan-grave,

ludy Medżaj

Baines, J., Malek, J., 1995, Wielkie kultury świata. Egipt, Warszawa

Ciałowicz, K.M., 1999, Początki cywilizacji egipskiej, Warszawa-Kraków

Grimal, N., 2004, Dzieje starożytnego Egiptu, Warszawa

Hartwig, M.K. (ed.), 2015, A companion to ancient Egyptian art, Wiley Blackwell

Helck, W., Otto, E., Westendorf, E. (ed.), 1975-1988, Lexikon der Ägyptologie.

Band I-VII, Wiesbaden

Ikram, S., 2002, Death and burial in ancient Egypt, Harlow: Longman.

Ikram, S., 2004, Śmierć i pogrzeb w starożytnym Egipcie, Warszawa

Kemp, B.J., 2009, Starożytny Egipt. Anatomia cywilizacji, Warszawa

Lehner, M., 1997, The Complete Pyramids, Thames & Hudson

Lipińska, J., 1978, Historia rzeźby, reliefu i malarstwa starożytnego Egiptu,

Warszawa

Lipińska, J., 1977, Historia architektury starożytnego Egiptu, Warszawa

Lloyd, A.B. (ed.), 2010, A companion to ancient Egypt, vol I, Wiley Blackwell

Robins, G., 2008, The art of ancient Egypt, Cambridge, Mass.: Harvard

University Press.

Schneider, T., 2001, Leksykon faraonów; Warszawa

Schultz, R., Seidel, M. (red.), 2004, Egipt. Świat faraonów, Kolonia

Snape, S., 2014, The Complete Cities of Ancient Egypt, Thames & Hudson

Wilkinson, R.H., 2003, The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt,

Thames & Hudson

Wilkinson, R.H., 2000, The Complete Temples of Ancient Egypt, Thames &

Hudson

Nubia:

Edwards, D. N., The Nubian past: an archaeology of the Sudan,

Routledge, 2004

Morkot, R., The black pharaohs: Egypt's Nubian rulers, Rubicon Press,

2000

Török, L., Between two worlds: the frontier region between ancient Nubia

and Egypt, 3700 BC-AD 500, Brill, 2009

Welsby, D.A., Anderson, J. R, Sudan: Ancient Treasures : an Exhibition of

Recent Discoveries from the Sudan National Museum, British Museum

Press, 2004

Wiedza: student zna i rozumie

- ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii w systemie nauk,

społeczno-kulturowej przeszłości człowieka oraz o jej specyfice przedmiotowej i

metodologicznej (K_W01)

- zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w archeologii Egiptu i Nubii

(K_W02)

- ma szczegółową wiedzę nt. społeczności zamieszkujących w pradziejach i

starożytności Dolinę Nilu, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z

zakresu - archeologii Egiptu i Nubii (K_W05)

-ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii Egiptu i Nubii z innymi

dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi, z obszaru nauk humanistycznych,

społecznych, przyrodniczych i ścisłych (K_W06)

- ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych

nowych osiągnięciach w zakresie archeologii Doliny Nilu (K_W08)

- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów

kultury, właściwe dla wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie

archeologii Egiptu i Nubii (K_W09)

- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji informacji zawartych w

publikacjach naukowych (K_W11)

- zna i rozumie podstawowe metody analizy tekstów starożytnych (K_W12)

- ma podstawowe wiadomości o rozwoju człowieka oraz jego głównych

strategiach adaptacji do różnych warunków środowiskowych (K_W14)

- ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców oraz sposobów ich

wykorzystania przez dawne społeczności (K_W15)

Umiejętności: student potrafi:

- rozpoznać różne rodzaje tekstów zapisanych różnymi rodzajami pisma

egipskiego (K_U08)

- posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi

właściwymi dla archeologii Egiptu i Nubii (K_U09)

- rozpoznawać różne rodzaje wytworów kultury materialnej łącznie z kontekstem

oraz właściwie je dokumentować i przeprowadzać ich krytyczną analizę i

interpretację (K_U10)

- wykrywać proste zależności między artefaktami a dawnymi procesami

kulturowymi i społecznymi (K_U13)

Kompetencje społeczne: student jest gotów do:

- wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest

świadomy konieczności konfrontowania ich z opiniami ekspertów (K_K01)

- uznania istotnego znaczenia pozostałości materialnych, języków starożytnych i

źródeł pisanych jako elementu dziedzictwa kulturowego ludzkości (K_K02)

- docenić niepowtarzalne wartości źródeł archeologicznych i ich roli w

odtwarzaniu przeszłości człowieka (K_K03)

- krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych ze

świadomością wieloaspektowości interpretacji (K_K04)

- wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury

kultury i jej złożoności, ze świadomością potrzeby analizy rozmaitych kategorii

źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka (K_K05)

- podkreślania znaczenia dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozumienia

procesu przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych od czasów

najdawniejszych do współczesności (K_K06)

- uznania własnej odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego

(K_K07)

- uznania znaczenia problematyki etycznej związanej z rzetelnością i

uczciwością naukową oraz do przyjęcia odpowiedzialności za trafność

podejmowanych decyzji w trakcie pozyskiwania źródeł archeologicznych, w

zgodzie z obowiązującym prawem państwa, na terenie którego prowadzone są

badania (K_K11)

- uznania i poszanowania różnych punktów widzenia determinowanych różnym

podłożem kulturowym (K_K12)

Zajęcia kończą się egzaminem ustnym.