Inne stany świadomości. Sny i widma w kulturze premodernizmu i modernizmu

obowiązkowe

w sali

Konwersatorium ma poszerzać z zakresu literatury i kultury drugiej połowy XIX i XX wieku, ale zestaw tekstów do analizy sięga wieku XVII, czego nie dało się uniknąć. Głównym przedmiotem naszej rozmowy będą bowiem – różnie rozumiane – szaleństwo i transgresja. Inne stany dotyczą bowiem tak nawiedzeń, przekroczeń i wszelkiego typu wypraw rozszczelniających granice podmiotowości, jak też eksperymentów z dowolnie pojmowanym innym.

Konwersatorium skupia się na zjawiskach konstytutywnych dla literatury – od wieku XVII po XX (jakkolwiek towarzyszyły jej, a czasem i wpływały na nią znacząco od początku – i robią to po dziś). Każdy z „odcinków” zajęciowych poświęcony zostanie innemu fenomenowi, inaczej reprezentującemu inność – i wystawiającemu podmiotowość bohatera, narratora (a czasem i autora) na inną próbę. Mamy tu zatem kolekcję niesamowitości: od elementów onirycznych po narkotyczne, od powrotników po inne upiory, od sobowtórów po dybuki. Kolekcja konwersatoryjna nie służy wyłącznie ewidencjonowaniu dziwności, lecz namysłowi nad tym, w jaki sposób interpretować teksty, w których zagnieżdża się inność. Co ona znaczy, czym jest, jaki jest jej status tekstowy i ontologiczny. Nad tym będziemy pracować,

dyskutować.

1. W. Szekspir, "Makbet", przeł. J. Paszkowski

2. E.T.A. Hoffmann, "Powieści fantastyczne", przeł. A. Lange, J. Pracki

3. A. Bürger, "Lenora", przeł. E. Szymański

M. Janion, "Panna i miłość szalona", "Teksty Drugie" 1993, nr 4/5/6

4. A. Puszkin, "Dama pikowa", przeł. A. Lange

5. M. Gogol, "Portret, Szynel, Pamiętnik wariata", przeł. J. Brzęczkowski, przeł. J. Wyszomirski (czytamy "Portret")

6. E. A. Poe, "Nowele", przeł. W. Dąbrowski (stąd: "Czarny kot", "Studnia i wahadło")

7. A. Villiers de L'Isle-Adam, "Wera", w: "Fantastyczne opowieści", przeł. Z. Jachimecka et. al.

8. B. Prus, "Lalka" (śmierć Rzeckiego), L. Tołstoj, "Anna Karenina" (śmierć Anny); L. Tołstoj, "Śmierć Iwana Iljicza" (fragment); W. Faulkner, "Kiedy umieram" (fragment)

9. K. Irzykowski, "Pałuba" (stąd: "Sny Marii Dunin"); A. Ważyk, "Surrealizm. Antologia" (stąd: "Pięćdziesięciolecie histerii" Bretona)

10. W. Briusow, "Ognisty anioł" (fragmenty); J.W. Goethe, "Noc Walpurgi"(fragmenty); J. Michelet, "Czarownica" (fragmenty)

11. Fragmenty ze "Sztucznych rajów" Baudelaire'a, "Klubu haszyszystów" Gautiera i protokoły z seansu peyotlowego (Witkacy)

12. A. Kardec, "Spirytyzm" (wybrane i udostępnione fragmenty); I. Matuszewski, "Czarnoksięstwo i mediumizm" (wybrane fragmenty)

13. F. Dostojewski, "Idiota" (wybrane fragmenty)

14. S. Freud, "Charakter a erotyka" (wskazane fragmenty); E. Canetti, "Masa i władza" (wybrane fragmenty)

15. F. Kafka, wybrane opowiadania - po uzgodnieniu z wykładowcą

Po ukończeniu konwersatorium student:

1) wiedza:

- zna i rozumie problematykę modernizmu europejskiego (w szerokim znaczeniu tego słowa),

ze szczególnym uwzględnieniem takich zjawisk kulturowych, jak nihilizm, nuda i

melancholia;

- zna i rozumie mechanizmy przenikania się idei filozoficznych i literackich w kulturze

modernizmu;

- zna i rozumie wpływ różnych konceptualizacji doświadczenia nowoczesności na zmiany w

zakresie sposobu definiowania literatury, określania jej cech swoistych oraz rozmienia tekstu

literackiego;

2) umiejętności:

- potrafi sprawnie i samodzielnie zgłębiać problematykę historycznoliteracką drugiej połowy

XIX i XX wieku, w zakresie wyznaczonym przez temat konwersatorium;

- potrafi konstruować dłuższą wypowiedź ustną w formie głosu w dyskusji, uwzględniając

sytuację społeczno-polityczną, środowiskową i kulturową, w której to dzieło powstało;

- potrafi wykorzystać zdobyta wiedzę do napisania eseju, którego temat oscyluje wokół

zagadnień poruszanych na zajęciach;

- potrafi weryfikować poprawność własnych wypowiedzi poświęconych zagadnieniom

historycznoliterackim i filozoficznym;

3) kompetencje społeczne:

- jest gotowy do gromadzenia i wykorzystania we własnych projektach badawczych

informacji naukowej zdobytej podczas zajęć;

- po skończonym konwersatorium jest gotowy do oceniania poziomu swej wiedzy;

- jest gotowy do uznania etycznego wymiaru badań naukowych oraz znaczenia refleksji

humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych;

- jest gotowy do zaangażowanego uczestnictwa w życiu naukowym i kulturalnym.

Podstawę zaliczenia zajęć stanowi bieżąca aktywność w trakcie zajęć oraz krótki esej (tematyka do ustalenia z prowadzącą).