Romantyzm i europejska kultura literacka pierwszej połowy XIX wieku

seminaria magisterskie

w sali

Seminarium będzie poświęcone literaturze polskiego i europejskiego romantyzmu. Interesują nas rewizje wybitnych tekstów romantycznych, ale także mniej znanych i przesuwanych na margines podczas regularnych kursów historycznoliterackich. Zajmiemy się także takimi utworami, które powstały co prawda w pierwszej połowie XIX wieku, ale swoją estetyką wykraczają poza romantyzm. Przedmiotem dyskusji staną się więc relacje romantyzmu wobec klasycyzmu, sentymentalizmu, rokoka, biedermeieru i modernizmu.

Podczas dyskusji seminaryjnych podjęte zostaną też kwestie sposobów funkcjonowania literatury w ówczesnych warunkach społecznych i obyczajowych. W obszarze naszych rozmów znajdą się takie formy życia literackiego, jak salony, kawiarnie, stowarzyszenia, instytucje naukowe, czasopisma.

Seminarium będzie poświęcone literaturze polskiego i europejskiego romantyzmu. Interesują nas rewizje wybitnych tekstów romantycznych, ale także mniej znanych i przesuwanych na margines podczas regularnych kursów historycznoliterackich. Zajmiemy się także takimi utworami, które powstały co prawda w pierwszej połowie XIX wieku, ale swoją estetyką wykraczają poza romantyzm. Przedmiotem dyskusji staną się więc relacje romantyzmu wobec klasycyzmu, sentymentalizmu, rokoka, biedermeieru i modernizmu.

W polu naszej uwagi znajdą się m.in. Antoni Malczewski, Maria Wirtemberska, Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, a także wielu innych pisarzy polskich i europejskich. Seminarium stanowi okazję do dyskusji wokół twórczości takich autorów, jak François-René de Chateaubriand, Mary Shelley, Théophile Gautier, Charles Baudelaire, Samuel T. Coleridge, G. Byron, Giacomo Leopardi, Ugo Foscolo, Aleksander Puszkin. Dobór autorów będzie uwzględniał zainteresowania seminarzystów.

Założeniem zajęć jest poszerzenie wiedzy dotyczącej literatury polskiej pierwszej połowy XIX wieku, a przy tym - co szczególnie ważne - osadzenie jej w kontekście europejskich przemian estetycznych, ideowych i kulturowych. Z tego powodu dużo uwagi poświęcimy tekstom i zagadnieniom mniej znanym i rzadziej komentowanym podczas kursów z historii literatury. Teksty literackie będziemy rozpatrywać w związku z różnymi formami życia literackiego. Uwzględnimy więc także środowisko społeczne literatury: salony, kawiarnie, redakcje czasopism, instytucje naukowe. Zajmiemy się też zagadnieniami twórczości grupowej (np. filomatyzm) czy stylami życia literatów (np. cyganeria).

Literatura podmiotowa i przedmiotowa będzie dobierana zgodnie z zainteresowaniami i obszarem badań semniarzystek i seminarzystów. Poniżej znajduje się wybór lekturowych propozycji.

– Ch. Baudelaire, Malarz życia nowoczesnego, tłum. J. Guze, Warszawa 1998.

– D. Beauvois, Wilno – polska stolica kulturalna zaboru rosyjskiego 1803-1832, Wrocław 2010.

– G.G. Byron, Don Juan, tłum. i wstęp E. Porębowicz, Warszawa 1922.

– Cyganeria warszawska, wstęp, wybór i oprac. S. Kawyn, Wrocław 1967.

– K. Czeczot, Magnetyzm, Warszawa 2016.

– Stendhal, Czerwone i czarne. Kronika z roku 1830, tłum. i wstęp T. Żeleński (Boy), Warszawa 1948.

– T. Gautier, Stopa mumii i inne opowiadania fantastyczne, wybór i posłowie J. Parvi, tłum. E. Bąkowska i in., Warszawa 1980.

– J.W. Goethe, Faust: tragedia, tłum. A. Pomorski, Warszawa 1999.

– M. Gogol, Rewizor. Komedia w pięciu aktach, tłum. J. Tuwim, wstęp A. Walicki, Wrocław 1966.

– S. Goszczyński, Dziennik Sprawy Bożej, t. 1–2, oprac. Z. Sudolski, współudział W. Kordaczuk, M.M. Matusiak, Warszawa 1983.

– Z. Jagoda, O literaturze i życiu literackim Wolnego Miasta Krakowa 1816-1846, Kraków 1971.

– J. Kamionka-Straszakowa, Nasz naród jak lawa. Studia z literatury i obyczaju dobry romantyzmu, Warszawa 1974.

– A. Kowalska, Warszawa literacka w okresie przełomu kulturalnego 1815-1822, Warszawa 1961.

– M. Lermontow, Bohater naszych czasów, tłum. W. Rogowicz, wstęp W. Jakubowski, Wrocław 1966.

– E. Łubieniewska, Laseczka dandysa i płaszcz proroka, Kraków 1994.

– A. Malczewski, List do profesora Pikteta o zwiedzeniu jednej z gór niedaleko Szamuni [...] i Góry Białej [...], przez pewnego Polaka, w pierwszych dniach sierpnia roku teraźniejszego, tłum. J. Reyzner, „Dziennik Wileński” 1818, nr 11, s. 486–493.

– S. Morawski, Kilka lat młodości mojej w Wilnie 1818-1825, Warszawa 1959.

– J. Potocki, Rękopis znaleziony w Saragossie, tłum. E. Chojecki, oprac. L. Kukulski, Warszawa 1956.

– T. de Quincey, Wyznania angielskiego opiumisty i inne pisma, tłum. i wybór M. Bielewicz, wstęp W. Rulewicz, Warszawa 2002.

– J. Słowacki, Korespondencja Juliusza Słowackiego, t. 1–2, oprac. E. Sawrymowicz, Wrocław 1962–1963.

– A.L.H. de Staël Holstein, Wybór pism krytycznych, oprac. A. Jakubiszyn-Tatarkiewicz, Wrocław 1954

– L. Sztyrmer, Powieści nieboszczyka Pantofla, wybór i oprac. L. Sokół, Warszawa 1978.

– M. Wirtemberska, Niektóre zdarzenia, myśli i uczucia doznane za granicą, wstęp i oprac. A. Aleksandrowicz, Warszawa 1978.

– Wybór pism filomatów, oprac. A. Witkowska, Wrocław 1959.

– M. Janion, Wampir. Biografia symboliczna, Gdańsk 2004.

– J. Kamionkowa, Życie literackie w Polsce w pierwszej połowie XIX wieku. Studia, Warszawa 1970.

– L. Libera, Mickiewicz, Zielona Góra 2015.

– Nasze pojedynki o romantyzm, red. D. Siwicka, M. Bieńczyk, Warszawa 1995.

– A. Sikora, Towiański i rozterki romantyzmu, Warszawa 1969.

– D. Skiba, Cyganeria artystyczna i cyganowanie w romantycznej Warszawie, Wrocław 2016.

– Style zachowań romantycznych, red. M. Janion, M. Zielińska, Warszawa 1986.

– Sztuczne raje. Używki w literaturze, red. M. Kuziak, Słupsk 2002.

– M. Straszewska, Życie literackie Wielkiej Emigracji we Francji 1831–1840, Warszawa 1970.

– A. Witkowska, Cześć i skandale. O emigracyjnym doświadczeniu Polaków, Gdańsk 1997.

– M. Zielińska, Kłopotliwe rozrywki, Warszawa 2018.

Po zakończeniu seminarium studentka/student:

1. zna i rozumie:

- w pogłębionym stopniu rolę badań nad literaturą pierwszej połowy XIX wieku w kształtowaniu świadomości kulturowej;

- w stopniu zaawansowanym terminologię literaturoznawczą stosowaną w badaniach nad romantyzmem i innymi prądami epoki;

- w stopniu zaawansowanym powiązania filologii polskiej z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi (w zakresie badań nad literaturą romantyczną);

- w stopniu pogłębionym terminologie, teorie i metodologie z zakresu literaturoznawstwa, stosowane w badaniach nad literaturą pierwszej połowy XIX wieku;

- w stopniu pogłębionym dynamikę rozwoju procesu historycznoliterackiego oraz tematy i idee pisarskie ostatnich dekad XVIII wieku oraz pierwszej połowy XIX wieku;

- w stopniu pogłębionym rolę refleksji z zakresu innych nauk humanistycznych i nauk społecznych w procesie analizy historycznoliterackiej utworów należących do epoki romantyzmu;

- w stopniu pogłębionym wpływ dzieł literackich pierwszej połowy XIX wieku na dzieje kultury polskiej i kształtowanie się świadomości kulturowej i społecznej;

- w stopniu pogłębionym metody interpretacji i analizy tekstu literackiego;

- prawne i etyczne uwarunkowania działalności naukowej i zawodowej związanej z filologią polską oraz zasady ochrony własności intelektualnej.

2. potrafi:

- w stopniu pogłębionym samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych i

wykorzystywać je w samodzielnych projektach badawczych (w przypadku tego seminarium - dotyczących pierwszej połowy XIX wieku);

- w stopniu pogłębionym samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze niezbędne do uczestniczenia w badaniach naukowych nad literaturą romantyczną, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego;

- w stopniu pogłębionym wykorzystywać we własnej pracy badawczej wnioski płynące z przeczytanych, zinterpretowanych i przeanalizowanych tekstów

literackich oraz tekstów naukowych w zakresie badań nad epoką romantyzmu;

- w stopniu zaawansowanym posługiwać się w dyskursie naukowym ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla filologii polskiej na obszarze badań nad romantyzmem;

- wykorzystywać wnioski płynące z tekstów o charakterze naukowym i poprawnie stosować poznaną terminologię literaturoznawczą w pracach naukowych i własnych projektach badawczych;

- w stopniu zaawansowanym krytycznie spojrzeć na proces historycznoliteracki i właściwie usytuować w nim różne zjawiska społeczno-kulturowe romantyzmu;

- precyzyjnie wykorzystywać tezy badaczy komparatystyki oraz historii literatury i formułować w sposób pogłębiony w mowie i na piśmie problemy badawcze właściwe dla filologii polskiej, stawiać tezy oraz artykułować własne poglądy w sprawach społecznych, literackich i światopoglądowych;

- pisać samodzielne prace badawcze z właściwym doborem literatury przedmiotu ze szczególnym uwzględnieniem wyników najnowszych badań;

- w stopniu zaawansowanym samodzielnie dobierać strategie argumentacyjne, konstruować krytyczne argumenty;

- samodzielnie prowadzić na poziomie rozszerzonym pracę badawczą pod kierunkiem opiekuna naukowego lub kierownika zespołu badawczego;

3. jest gotów do:

- organizowania własnego warsztatu badawczego i krytycznej oceny swoich dokonań, uznania znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych;

- prowadzenia badań literaturoznawczych w zakresie historii literatury romantyzmu z poszanowaniem zasad etycznych działalności naukowej oraz reguł ochrony własności intelektualnej.

– Obecność i aktywność na zajęciach.

– Terminowe przygotowywanie pracy dyplomowej na wszystkich etapach.

Po pierwszym roku roku należy przedstawić możliwie szczegółowy plan pracy magisterskiej wraz z bibliografią.

Aby zaliczyć drugi rok, a zarazem cały cykl zajęć seminaryjnych, należy złożyć u prowadzącego pracę magisterską spełniającą wszystkie kryteria formalne i merytoryczne.

Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze (cztery w roku). Jest to warunek zaliczenia zajęć (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych).