Antropologia kultury

obowiązkowe

UWAGA: w programie studiów zajęcia z antropologii kultury są ściśle powiązane z "Warsztatem humanistycznym" (I semestr, 30h). Osoby zarejestrowane do grupy z antropologii kultury na zajęcia całoroczne zostaną automatycznie zapisane w USOSie na semestr zimowy na warsztat prowadzony przez tego samego prowadzącego/ tę samą prowadzącą. Zmiana grup nie jest możliwa, dlatego konstruując plan zajęć na semestr zimowy, należy uwzględnić warsztat przypisany do wybranych ćwiczeń z antropologii kultury.

w sali

Kurs wiedzy antropologicznej (oparty na autorskim programie i podręczniku "Antropologia kultury"), zapoznający z podstawowymi zjawiskami, pojęciami i kategoriami analizy kultury. Prezentacja różnorodnych stanowisk i orientacji antropologicznych (wzbogaconych o perspektywę socjologii i historii kultury), ujęć najnowszych i klasycznych. Zajęcia kończy praca roczna (analiza wybranych zjawisk kultury współczesnej) oraz egzamin ustny. Zajęcia przygotowują uczestników do dalszych etapów studiów (przede wszystkim do zajęć z antropologii widowisk, antropologii słowa i antropologii kultury wizualnej) oraz pracy naukowej.

UWAGA: w programie studiów zajęcia z antropologii kultury są ściśle powiązane z "Warsztatem humanistycznym" (I semestr, 30h). Osoby zarejestrowane do grupy z antropologii kultury na zajęcia całoroczne zostaną automatycznie zapisane w USOSie na semestr zimowy na warsztat prowadzony przez tego samego prowadzącego/ tę samą prowadzącą. Zmiana grup nie jest możliwa, dlatego konstruując plan zajęć na semestr zimowy, należy uwzględnić warsztat przypisany do wybranych ćwiczeń z antropologii kultury.

Kurs zorganizowany jest wokół zagadnień istotnych dla współczesnej refleksji antropologicznej:

1. Kultura i kultury

2. Poznawanie kultury

3. Inny/Obcy

4. Przestrzenie, miejsca, trajektorie

5. Czas, trwanie i zmiana

6. Człowiek: między przyrodą a technologią

7. Ciało

8. Emocje

9. Osoba, osobowość, tożsamość

10. Rodzina

11. Grupy społeczne

12. Rzeczy i wymiana kulturowa

13. Praca, działanie, czas wolny

14. Kultura jako przemysł i towar

15. Nauka nowoczesna a kultura

W trakcie zajęć student poznaje ważne dla poszczególnych zagadnień lektury z dziedziny antropologii i innych nauk o kulturze, odwołując się do nich i do własnej wiedzy i doświadczeń społeczno-kulturowych buduje refleksję nad zjawiskami kultury.

Lektury obowiązkowe (wszystkie teksty w wersji pdf będą udostępnione studentom na platformie Class Room)

Dział 1. Kultura i kultury

• Stefan Czarnowski, Kultura

• Claude Lévi-Strauss, Jan Jakub Rousseau – twórca nauk humanistycznych

• Clifford Geertz, Myśl potoczna

Dział 2. Poznawanie kultury

• Kirsten Hastrup, Droga do antropologii

• Andrzej Mencwel, Wyobraźnia antropologiczna

Dział 3. Inny/Obcy

• Georg Simmel, Obcy

• Edward Said, Orientalizm

Dział 4. Przestrzenie, miejsca, trajektorie

• Mircea Eliade, Święty obszar i sakralizacja świata

• Edward Hall, Ukryty wymiar

• Marc Augé, Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności

Dział 5. Czas, trwanie i zmiana

• Mircea Eliade, Święty czas i mity

• Francis C. Haber, Darwinowska rewolucja w pojęciu czasu

Dział 6. Człowiek: między przyrodą a technologią

• Donna Haraway, Zwierzęta laboratoryjne i ich ludzie

Dział 7. Ciało

• Marcel Mauss, Sposoby posługiwania się ciałem

• Norbert Elias, O zachowaniu w sypialni

• Mildred Blaxter, Zdrowie

• Margaret Mead, Płeć i charakter

• Louis-Vincent Thomas, Sposoby obchodzenia się z trupem

Dział 8. Emocje

• Arlie Russell Hochschild, Zarządzanie emocjami

• Mary Douglas, Czystość i zmaza

Dział 9. Osoba, osobowość, tożsamość

• Sigmund Freud, Osobowość i Kultura

• Marcel Mauss, Pojęcie osoby, pojęcie „ja”

• Anthony Giddens, Nowoczesność i tożsamość

Dział 10. Rodzina

• Bronisław Malinowski, Małżeństwo, pokrewieństwo

• Claude Lévi-Strauss, Rodzina

Dział 11. Grupy społeczne

• Charles Horton Cooley, Grupy pierwotne

• Benedict Anderson, Wspólnoty wyobrażone

Dział 12. Rzeczy i wymiana kulturowa

• Lucien Lévy-Bruhl, Partycypacja mistyczna

• Claude Lévi-Strauss, Zasada wzajemności

• Krzysztof Pomian, Rzeczy, semiofory

• Bjørnar Olsen, W obronie rzeczy

Dział 13. Praca, działanie, czas wolny

• Włodzimierz Pawluczuk, Ludowa „ontologia” i „technologia”

• Max Weber, Duch kapitalizmu

• Thorstein Veblen, Próżnowanie na pokaz

Dział 14. Kultura jako przemysł i towar

• Antonina Kłoskowska, Homogenizacja kultury

• Henry Jenkins, Kultura konwergencji

Dział 15. Nauka nowoczesna a kultura

• John Brockman, Trzecia kultura

• Leszek Kołakowski, Złudzenia uniwersalizmu kulturowego

Wiedza: student zna i rozumie:

- podstawowe zagadnienia refleksji antropologicznej, obszary badawcze i pola interpretacji kulturowej;

- swoistość antropologii kulturowej, historii kultury i innych nauk o kulturze, ich podobieństwa i różnice oraz ich wzajemne związki, a także związki z innymi naukami humanistycznymi i społecznymi;

- w zaawansowanym stopniu wybrane metodologie nauk o kulturze, strategie poznawcze i stosowane metody badawcze, potrafi je wskazać i omówić odwołując się do konkretnych tekstów znanych antropologów;

- podstawową terminologię nauk o kulturze;

- różne podejścia i strategie badawcze w ramach nauk o kulturze, takie jak podejście synchroniczne i diachroniczne, emic i etic.

Umiejętności: student potrafi:

- czytać ze zrozumieniem teksty antropologiczne i odnosić ich treści do własnych refleksji o zjawiskach kultury;

- przy pomocy kategorii antropologicznych obiektywizować subiektywne sądy o zjawiskach kultury;

- dostrzegać istotne zjawiska kultury, a następnie wykorzystać posiadaną wiedzę, by samodzielnie formułować problemy badawcze, wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje z różnorodnych źródeł i wykorzystywać je w samodzielnych projektach badawczych;

- pisać rozprawy, samodzielnie dobierając literaturę oraz zaprezentować ustnie wyniki swych dociekań badawczych; w swych wypowiedziach pisemnych i ustnych stosuje w sposób poprawny terminologię z zakresu nauk o kulturze;

- wykorzystywać metodologię badawczą do interpretacji własnych doświadczeń; odnosić te doświadczenia do poznanych kategorii interpretacyjnych i sytuować je w obrębie pola refleksji antropologicznej;

- zabierać głos w dyskusji stosując poprawne strategie argumentacyjne i operacje logiczne, przywoływać własne doświadczenia i poglądy wspierając swoją refleksję odwołaniami do literatury i metodologii antropologicznej;

- samodzielnie prowadzić pracę badawczą pod kierunkiem opiekuna naukowego, a następnie przedstawiać jej wyniki w formie pracy pisemnej spełniającej kryteria tekstu naukowego.

Kompetencje społeczne: student jest gotów do:

- krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści;

- dyskusji ze znanymi stanowiskami i poglądami naukowymi w dziedzinie nauk o kulturze używając w niej argumentów opartych na zgromadzonej wiedzy teoretycznej i metodologicznej;

- przyjęcia postawy szacunku i badawczej ciekawości wobec różnorodnych zjawisk kultury i różnych jej przedstawicieli, a także wobec różnych postaw społecznych;

- używania zdobytej wiedzy do rozumienia i diagnozowania zaobserwowanych problemów, a także proponowania możliwych ich rozwiązań oraz zasięgania opinii ekspertów;

- dostrzegania wagi refleksji kulturoznawczej dla życia społecznego i dostrzegania konieczność jej rozwoju;

- wykorzystania wiedzy i wrażliwości antropologicznej do uczestnictwa w debacie publicznej.

Podstawowym warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiać u osoby prowadzącej. Osoba studiująca ma prawo do dwóch usprawiedliwionych lub nieusprawiedliwionych nieobecności w każdym semestrze. Osoba mająca od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi nadrobić je w sposób określony przez osobę prowadzącą. Nieobecności (nawet usprawiedliwione!) na więcej niż pięciu zajęciach (30%) w semestrze skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia tego semestru, a w konsekwencji niezaliczeniem całych zajęć. Jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50% w każdym semestrze.

Warunkiem dopuszczenia do egzaminu ustnego jest złożenie pisemnej pracy rocznej w formie i terminie określonym przez osobę prowadzącą. Ocena końcowa z przedmiotu jest oceną z egzaminu ustnego obejmującego cały program zajęć z uwzględnieniem oceny z pracy rocznej. Ocena końcowa może zostać podwyższona ze względu na dużą aktywność podczas zajęć (zabieranie głosu w dyskusjach, formułowanie pytań, wykazywanie się bardzo dobrą znajomością lektur) w trakcie całego roku.

Temat pracy rocznej student wybiera samodzielnie, a następnie konsultuje go z prowadzącym zajęcia.

Szacunkowy nakład pracy osoby uczestniczącej w zajęciach: udział w zajęciach 60h (2 ECTS), przygotowanie do zajęć 90h (3 ECTS), przygotowanie pracy rocznej 90h (3 ECTS), przygotowanie do egzaminu ustnego 60h (2 ECTS). Łącznie 300h (10 ECTS).

Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pracach pisemnych i prezentacjach zaliczeniowych określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do przygotowania, korekty i redakcji tekstów.