Historia kultury antycznej

obowiązkowe

Są to zajęcia kursowe, obowiązkowe dla osób studiujących na I roku studiów I stopnia. Wymagana jest wiedza o antyku wyniesiona ze szkoły średniej. Celem ćwiczeń jest zapoznanie studentów z podstawowymi formami myślenia o kulturze antyku (czyli starożytnej Grecji i Rzymu). Kultura antyczna traktowana jest przede wszystkim jako zbiór odniesień służących lepszemu zrozumieniu tożsamości kulturowej Europejczyków. Czytając teksty literackie i filozoficzne Greków i Rzymian, próbujemy na tych zajęciach zrozumieć, jak formułowali oni problemy związane z ludzką egzystencją, których aktualność odczuwamy również w naszych czasach – mimo wielkiej odmienności kultury antycznej względem nowożytnej i współczesnej.

w sali

Przedmiot obejmuje historię kultury dwóch społeczeństw antycznych: Grecji i Rzymu od czasów archaicznych (pojawienie się pisma, początki literatury) po okres wczesnego Cesarstwa Rzymskiego. Szczególny nacisk położony jest na zagadnienia obyczajowości, typu przekazu i komunikacji społecznej (oralność a piśmienność, wykształcenie - paideia, teatr, funkcje literatury i obrazu, widowiska), form życia społecznego (uczestnictwo w życiu politycznym, stosunek do obcych), zjawisk akulturacji (inne kultury, wzajemne związki, kultura grecka a Rzym) i przemian kultury (na przykład nowe zjawiska w okresie hellenistycznym).

Cel zajęć jest dwojaki: Po pierwsze, będziemy obserwować Greków i Rzymian w ich „środowisku naturalnym”, w świecie, który przeżywali, tworzyli i opisywali dostępnymi im kategoriami intelektualnymi – odmiennymi od tych, jakimi posługują się ludzie innych epok i kultur (w tym naszej). W ten sposób poznamy Greków i Rzymian w całej ich „obcości”, odmienności. Pozwoli to uniknąć pułapek potocznego myślenia o rzekomo bardzo nam bliskiej starożytności. Z drugiej jednak strony zwracać będziemy uwagę na pewne wyjątkowe cechy, wyróżniające cywilizację Greków i Rzymian na tle innych cywilizacji. Te cechy stanowią tło, na którym narodziły się i ewoluowały zjawiska o fundamentalnym znaczeniu dla dalszego rozwoju cywilizacji europejskiej, jak choćby filozofia i demokracja. Jednym słowem, patrząc na świat antyczny będziemy się starali widzieć jednocześnie to, co stanowi o cywilizacyjnej ciągłości dziejów Europy, jak i to, co stanowi o odrębności cywilizacji grecko-rzymskiej.

W trakcie zajęć czytane i omawiane będą przede wszystkim teksty stworzone przez ludzi antyku, w tym dramaty attyckie, teksty poetyckie i historiograficzne (spis szczegółowy podano w rubryce "literatura").

1) Thomas Stearns Eliot, Kto to jest klasyk w: tenże, Kto to jest klasyk i inne eseje, przeł. M. Heydel i inni, Kraków 1998

2) wybrane utwory Safony i Alkajosa w edycji Liryka starożytnej Grecji, red. J. Danielewicz, Warszawa 2001

3) Ajschylos, Agamemnon, w: tenże, Tragedie, przeł. S. Srebrny, Kraków 2005

4) Eurypides, Bachantki, w: tenże, Tragedie, przeł. J. Łanowski, t. 4, Warszawa 2007

5) Arystofanes, Żaby, w: tenże, Komedie, przeł. J. Ławińska-Tyszkowska, t. 2, Warszawa 2003

6) Kallimach, Antologia Palatyńska, Teokryt (wybór epigramów i sielanek) wg wydań: Antologia liryki aleksandryjskiej, opr. W. Steffen, Wrocław 1951; Teokryt, Sielanki, przeł. A. Sandauer, Warszawa 1973

7) Epiktet, Encheiridion, w: tenże, Diatryby, przeł. L. Joachimowicz, Warszawa 1961

8) Herodot, Dzieje, fragmenty I 1-14, II 1-34, II 84-90, wg wydania: Herodot, Dzieje, przeł. S. Hammer, Warszawa 2002

9) Tukidydes, Wojna peloponeska, fragmenty I 1, I 22, II 34-53, V 84-116, wg wydania: Tukidydes, Wojna peloponeska, przeł. K. Kumaniecki, Warszawa 2003

10) Polibiusz, Dzieje, fragmenty I 1-5, VI 3-9, VI 43-58, wg wydania: Polibiusz, Dzieje, przeł. S. Hammer, Wrocław 1957

11) Katullus, wybór wierszy, wg wydania: Katullus, Poezje, przeł. A. Świderkówna, Wrocław 1956; przekłady J. Ciechanowicza w: "Literatura na świecie" 1996, nr 4-5

12) Wergiliusz Ekloga I i IV, Horacy, pieśni I 9 (Vides ut alta), I 11 (Tu ne quaesieris), I 37 (Nunc est bibendum), II 3 (Aequam memento), III 30 (Exegi monumentum), IV 7 (Diffugere nives), wg wydań: Sielanka rzymska, przeł. J. Sękowski, Warszawa 1985, Horacy, Dwadzieścia dwie ody, przeł. A. Ważyk, Warszawa 1973

13) Tacyt, Germania, przeł. T. Płóciennik, Poznań 2017

14) Jean-Baptiste Racine, Brytanik, w: J. Racine, P. Corneillle, Tragedie. Wybór, przeł. różni, Warszawa 1978

Wiedza: absolwent zna i rozumie

- swoistość nauk o kulturze antycznej oraz ich związki z innymi naukami humanistycznymi i społecznymi.

- rolę dziedzictwa antycznego i biblijnego w historii kultur.

- wybrane nurty i narzędzia historii literatury, teatru, widowisk.

Umiejętności: absolwent potrafi

- wykorzystać posiadaną wiedzę, by samodzielnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje z różnorodnych źródeł dotyczących historii i kultury starożytnej

- interpretować zgromadzony materiał uwzględniając kontekst historyczny, społeczny i polityczny danej epoki.

- zaprezentować ustnie wyniki swych dociekań badawczych; w wypowiedziach stosuje w sposób poprawny terminologię z zakresu nauk o kulturze.

- zabierać głos w dyskusji dotyczącej omawianych tekstów antycznych, stosując poprawne strategie argumentacyjne i operacje logiczne.

- stale dokształcać się i rozwijać intelektualnie.

Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do

- krytycznej oceny posiadanej wiedzy i odbieranych treści z zakresu kultury antycznej.

- przyjęcia postawy szacunku i badawczej ciekawości wobec różnorodnych zjawisk kultury, w tym używania zdobytej wiedzy do lepszego rozumienia aktualnej sytuacji kulturowej i społecznej

- wykazywania troski o dziedzictwo kulturowe i świadomości jego znaczenia dla życia społecznego.

Podstawowym warunkiem zaliczenia semestru jest uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiać u prowadzącego zajęcia. Osoba studiująca ma prawo do dwóch usprawiedliwionych lub nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Osoba mająca od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi nadrobić je w sposób określony przez osobę prowadzącą zajęcia. Nieobecności (nawet usprawiedliwione!) na więcej niż pięciu zajęciach skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia zajęć - jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50%.

Zajęcia kończą się zaliczeniem ustnym obejmującym materiał omówiony w trakcie cyklu zajęciowego. W trakcie zaliczenia każda osoba zdająca otrzymuje trzy pytania. Ocena z zaliczenia jest oceną końcową dla osoby uczestniczącej w zajęciach.

Szacunkowy nakład pracy osoby uczestniczącej w zajęciach: udział w zajęciach 30 h (1 ECTS), przygotowanie do zajęć 60 h (2 ECTS), opracowanie materiału i przygotowanie do zaliczenia zajęć 30 h (1 ECTS). Łącznie 120h (4 ECTS).

Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pracach i wypowiedziach pisemnych tworzonych przez osoby studiujące określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do korekty i redakcji tekstów.

Brak.