Historia kultury skandynawskiej

fakultatywne
obowiązkowe

Zajęcia poświęcone będą wybranym problemom krajów i społeczeństw nordyckich, mających swoje ugruntowanie w historii kultury, a przy tym znaczenie dla teraźniejszości oraz antycypowanych przyszłości.

w sali

Zajmować nas będą zagadnienia reprezentowane w filmach fabularnych (lub/i dokumentalnych) pochodzących z całego obszaru nordyckiego, a także, o ile to uzasadnione, obecnych w tekstach literackich (proza, reportaż, esej).

Materiały filmowe ujęte zostaną nie jako dzieła artystyczne, tzn. przedmiotem analiz nie będzie np. język filmu, ale narracje i motywacje rozmaitych zjawisk i postaw z zakresu historii i tradycji kultur skandynawskich. Problemy te będą zarazem sytuowane w kontekstach współczesności Norden: od nordyckiej bizarności po niuanse życia publicznego i polityki. Do uczestnictwa w zajęciach nie jest wymagana znajomość języków skandynawskich ani specjalistyczna wiedza skandynawistyczna, przydatna może natomiast okazać się umiejętność czytania tekstów naukowych w języku angielskim.

Dzieła współczesnego nordyckiego kina, które posłużą za sondę zapuszczaną w przeszłość, ale też teraźniejszość kultur Europy Północnej, wybrane zostały w sposób autorski, na podstawie kryterium aktualności i ważkości problemów. Chodzi m. in. o specyfikę modelu państwowo-społecznego (podejścia do osoby ludzkiej i życia zbiorowego), szczególny profil obyczajowy, tradycję protestancką i poszukiwanie alternatywnych metafizyk, warunki życia w północnym interiorze z dala od aglomeracji, trudne rozliczenia z kolonializmem, niewolnictwem i rasizmem, znaczenie oświecenia w procesie cywilizacji Skandynawii itd. Jest to spojrzenie obszarowe, szanujące lokalne partykularyzmy i różnice (np. między Szwecją a Danią, Islandią a Skandynawią kontynentalną itp), nie wyłączające zasadniczo ugrofińskiej etnicznie Finlandii, ale wydobywające nordycką wspólnotę w sferze tożsamości kulturowej.

Wybrana filmografia (repertuar bazowy):

Szwedzka teoria miłości

Granica

Barany & The Lamb

Guldkysten

AFR

Kochanek królowej

Kłopotliwy człowiek

Para do życia

Wojna zimowa

Obce niebo

Wszystkie materiały audiowizualne będą udostępniane osobom uczestniczącym w zajęciach w postaci plików PDF za pośrednictwem Google Classroom w zakładce "Materiały" z podziałem na tematy (lub/i daty poszczególnych spotkań). Szczegółowa lista tytułów filmów zostanie udostępniona grupie na początku semestru. Osoby uczestniczące w zajęciach zostaną poinstruowane w kwestii przestrzegania prawa autorskie; dostęp do filmów uzyskują wyłącznie na użytek własny w celach dydaktycznych.

Jak wyżej – pełna lista lektur z zakresu uzupełniającej literatury przedmiotu lub literatury kontekstowej zostanie przedstawiona na początku semestru.

Wybrana literatura

Z. Ciesielski, Dzieje kultury skandynawskiej, Gdańsk 2016, tomy 2.

The Cultural Construction of Norden, red. Ø. Sørensen, B. Stråth, Oslo 1997.

European Identities. Cultural Diversity and Integration in Europe, ed. N.A. Sørensen, Odense 1995.

T. Szczepański, Kino nordyckie. Pierwsze stulecie, Łódź 2020.

Od Ibsena do Aho. Filmowe adaptacje literatury Skandynawskiej, red. L. Sokół, T. Szczepański, Gdańsk 2020.

H. Pallas, Nowe kino szwedzkie, Kraków 2009.

J. E. Horst, Paweł Urbanik, Kino Norwegii, Kraków 2011.

I. Osoby studiujące po ukończeniu kursu posiadają podstawową wiedzę z zakresu kultur obszaru nordyckiego (kultury islandzkiej, duńskiej, szwedzkiej, norweskiej, fińskiej), a także znają znaczenie dziedzictwa okresu przedpaństwowego (wikińskiego) ze szczególnym uwzględnieniem mitologii, religijności i literatury. Przyswoiły kluczowe terminy skandynawistyczne, a także z zakresu nauk o kulturze i społecznych nauk sąsiednich (socjologia, politologia) niezbędne w badaniach regionu skandynawskiego.

II. Osoby studiujące po ukończeniu kursu potrafią identyfikować podstawowe zjawiska i procesy z dziedziny historii kultury skandynawskiej, jednocześnie sytuując je na tle współczesności. Po zapoznaniu się z literaturą przedmiotu (lekturą obowiązkową) nabyły narzędzia umożliwiające zrozumienie, analizę oraz kulturoznawczą interpretację tekstów kultur europejskiej Północy, w takim stopniu, by winterpretacjach tych uwzględniać jak najszersze konteksty społeczne, polityczne, symboliczne i artystyczne. Nadto, zdają sobie sprawę z uwarunkowań recepcji treści kultur obszaru nordyckiego w kulturze polskiej, zarówno w przeszłości, jak i w czasach współczesnych.

III. Osoby będące absolwentami kursu są przygotowane do łączenia kompetencji kulturoznawczych ze skandynawistycznymi, a także dalszego, indywidualnego poszerzania wiedzy o kulturach i krajach nordyckich; umiejętności te zaprezentują w ramach zaliczenia kursu.

Podstawowym warunkiem zaliczenia semestru jest uczestniczenie w zajęciach. Nieobecności należy usprawiedliwiać u prowadzącego zajęcia. Osoba studiująca ma prawo do dwóch usprawiedliwionych lub nieusprawiedliwionych nieobecności w semestrze. Osoba mająca

od trzech do pięciu nieobecności w semestrze musi nadrobić je w sposób określony przez osobę prowadzącą zajęcia. Nieobecności (nawet usprawiedliwione!) na więcej niż pięciu zajęciach

skutkują niedopuszczeniem do zaliczenia zajęć (jedynie osoby z przyznaną Indywidualną Organizacją Studiów w oparciu o opinię BON mogą mieć zwiększony limit nieobecności, jednak nie więcej niż do 50 proc).

Weryfikacja efektów uczenia się jest dwojaka. Na ocenę końcową składa się:

1) aktywność na zajęciach – egzekwowana będzie znajomość filmografii oraz lektury obowiązkowej; osoby uczestniczące w zajęciach raz w semestrze przygotowują prezentację wprowadzającą w tematykę konkretnych zajęć - 70%,

- egzamin ustny - 30%; ze względu na profil zajęć egzamin będzie mieć charakter uzupełniający, a pula zagadnień zostanie wcześniej udostępniona.

Podczas przygotowywania prezentacji oraz podczas przygotowywania się do egzaminu zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do korekty i redakcji tekstu. Na Uniwersytecie Warszawskim sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pracach zaliczeniowych określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. Szacunkowy nakład pracy osób uczestniczących w zajęciach określa się następująco: udział w zajęciach trwających jeden semestr (30 godzin) - 1 ECTS, regularne przygotowanie do zajęć - 1 ECTS, przygotowanie i udział w zaliczeniu - 1 ECTS. Łącznie 3 ECTS, co stanowi ekwiwalent 90 godz. pracy w skali semestru.