Oddolne i środowiskowe historie Polski Ludowej

fakultatywne

w sali

Zajęcia poświęcone są oddolnym i środowiskowym historiom Polski Ludowej (czyli Polski w latach 1944-1989). Poruszone zostaną m. in. tematy związane z różnorodnymi formami awansu społecznego w powojennej Polsce oraz destrukcją środowiska i opozycją wobec niej w czasach socjalistycznych.

Zajęcia poświęcone są historiom oddolnym i środowiskowym marginalizowanym w tradycyjnej historiografii Polski Ludowej (czyli Polski w latach 1944-1989), która skupiona była (i jest) na przemianach politycznych oraz funkcjonowaniu aparatu przemocy państwowej.

Jako historie oddolne rozumiane będą historie podkreślające sprawczość osób pozostających z różnych względów – nierzadko przecinających się – w pozycji podporządkowanej (np. z racji klasy, etniczności, płci, pochodzenia z obszarów wiejskich, wieku). W trakcie zajęć włączona zostanie również perspektywa historii środowiskowej i historii zwierząt.

W ramach zajęć wykorzystane będą źródła charakterystyczne dla refleksji kulturoznawczej (takie jak literatura piękna, sztuka audiowizualna, dzienniki i pamiętniki) a także te bardziej typowe dla metodologii historycznej (dokumenty partyjne i urzędowe, dokumenty życia codziennego).

W trakcie zajęć poruszone zostaną np. tematy takie jak (tematy przeplatają się i mogą pojawiać się na różnych zajęciach):

Powojenna demokratyzacja miejsc pracy

Meandry powojennego awansu kobiet (robotnice, chłopki, pielęgniarki, działaczki partyjne)

Doświadczenie przenosin ze wsi do miasta

Doświadczenie destrukcji i zatrucia środowiska oraz oddolne próby jego ochrony

Nie-ludzkie i więcej-niż-ludzkie historie Polski Ludowej (historia zwierząt, historia asemblaży ludzko-przyrodo-zwierzęcych)

Zapomniana oddolna opozycja wewnątrz partii komunistycznej

Osoby pochodzenia romskiego wobec kampanii przymusowego osiedlenia oraz środowiskowe konteksty tej kampanii

Lista tematów jest przykładowa i będzie dostosowywana do zainteresowań osób uczestniczących w zajęciach.

Podana lista lektur ma charakter wstępny i orientacyjny. Pełna lista lektur zależna będzie od ustalonego z uczestnikami zajęć pełnego programu zajęć.

Brzostek, Błażej. Robotnicy Warszawy: konflikty codzienne (1950-1954). W krainie PRL. Warszawa: Trio, 2002.

Fidelis, Małgorzata. Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce. Translated by Maria Jaszczurowska. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B. - Grupa Wydawnicza Foksal, 2015.

Jarosz, Dariusz, Polacy a stalinizm 1948-1956. Warszawa: Instytut Historii PAN, 2000.

Jarosz, Dariusz, Zanieczyszczenie wód i powietrza w Polsce w latach 1945–1970 jako problem władzy i społeczeństwa, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” t. 15 (2017), s. 37-78

Jarosz, Dariusz. Wielka masakra psów w Polsce gomułkowskiej. Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały, 2019, nr 17, s. 103–133.

Jarska, Natalia. Kobiety z marmuru: robotnice w Polsce w latach 1945-1960. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2015.

Kenney, Padraic. Rebuilding Poland: Workers and Communists, 1945-1950. Ithaca, NY: Cornell University Press, 1997.

Kochanowski, Jerzy, Rewolucja międzypaździernikowa. Polska 1956-1957. Kraków: Znak, 2004.

Lebow, Katherine. Unfinished Utopia: Nowa Huta, Stalinism, and Polish Society, 1949-56. Ithaca NY: Cornell University Press, 2013.

Szpak, Ewelina. „Nieczyste niebo” i „czarcie złoto” — zdrowotne i środowiskowe konsekwencje powojennej industrializacji, Studium przypadku, „Historyka. Studia Metodologiczne” nr 46 (2016), 187-196

Zaremba, Marcin. Społeczeństwo polskie lat sześćdziesiątych - między "małą destabilizacją" a "małą stabilizacją" [w:] K. Rokicki i S. Stępień (red.), Oblicza Marca. Warszawa: IPN, 2004.

Osoba studiująca posiada szczegółową wiedzę na temat wybranych zagadnień historii Polski Ludowej z perspektywy historii oddolnej i środowiskowej

Osoba studiująca rozumie specyfikę historii środowiskowej państw socjalistycznych i zna podstawowe pojęcia stosowane przy jej badaniu

Osoba studiująca ma wiedzę na temat przemian społecznych zachodzących w pierwszym 25-leciu Polski Ludowej, przede wszystkim w kwestiach związanych z płcią kulturową, doświadczeniem pracy, migracjami ze wsi do miast

Osoba studiująca potrafi wyszukiwać i interpretować źródła historyczne w celu prowadzenia badań związanych z historią środowiskową i oddolną Polski Ludowej

Osoba studiująca potrafi zabierać głos w dyskusji na tematy związane z historią środowiskową i oddolną Polski Ludowej

Osoba studiująca jest gotowa do uczestnictwa w debacie publicznej na temat wybranych zagadnień dziedzictwa państwowego socjalizmu w Polsce, przede wszystkim w kontekście historii oddolnej i środowiskowej

Podstawą zaliczenia zajęć jest przygotowanie do zajęć oraz aktywny udział w dyskusji prowadzonej na zajęciach (również dyskusji w podgrupach). Osoby które z różnych powodów mają trudności z zabieraniem głosu na zajęciach proszone są o kontakt z prowadzącym (inicjatywa taka może wyjść również od prowadzącego). Postaramy się wspólnie uzgodnić inne, uzupełniające kryterium oceny (takie jak np. referat lub krótka praca pisemna), lub zmodyfikować sposób prowadzenia zajęć by ułatwić aktywność w trakcie kursu. Osoba studiująca ma prawo do opuszczenia dwojga zajęć. W przypadku większej liczby nieobecności konieczne jest zaliczenie materiału w formie ustalonej indywidualnie z prowadzącym (pisemny raport lub rozmowa). Większa liczba nieobecności niż trzy -poza sytuacjami wyjątkowymi takimi jak np. choroba (w takich przypadkach konieczne będzie sporządzenie obszerniejszej pracy pisemnej) - uniemożliwia zaliczenie zajęć.

W trakcie zajęć traktujemy się z szacunkiem. Niedopuszczalne jest wyśmiewanie lub uporczywe i celowe przerywanie innym osobom a także wygłaszanie wypowiedzi nienawistnych i/lub dyskryminujących ze względu na tożsamość seksualną, rasową, narodową, religijną, neuroróżnorodność lub cechy fizyczne i inne. Niepostrzeganie tych zasad może prowadzić do prośby o opuszczenie sali zajęciowej.