Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Polszczyzna mieszkańców Lwowa

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3003-PML-OG
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Polszczyzna mieszkańców Lwowa
Jednostka: Instytut Języka Polskiego
Grupy: Przedmioty ogólnouniwersyteckie humanistyczne
Przedmioty ogólnouniwersyteckie na Uniwersytecie Warszawskim
Przedmioty ogólnouniwersyteckie Wydziału Polonistyki
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo):

Celem kursu jest przedstawienie współczesnego i dawnego stanu polszczyzny mieszkańców Lwowa na tle historii i kultury miasta. Cel ten uzyskany zostanie dzięki realizacji zaproponowanych tematów zajęć, pogłębiony przez każdego z słuchaczy w ramach referatu, a ostatecznie zweryfikowany w pisemnym końcowym kolokwium.

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Konwersatorium „Polszczyzna mieszkańców Lwowa” obejmuje wiedzę o języku polskim mieszkańców Lwowa, głównie współczesnym, ale z przywołaniem stanu dawnego. Specyficzna sytuacja tego języka nakazuje jego ujmowanie w kontekście wielojęzyczności i wielokulturowości, z łączeniem elementów dialektologii, historii języka, socjolingwistyki czy etnolingwistyki. Kurs składa się z 15 konwersatoriów na temat języka polskiego we Lwowie, kultury miasta, onomastyki miejskiej, relacji między polszczyzną normatywną a lwowską polszczyzną regionalną. Przedmiotem omówienia będą też istotne sfery życia lwowiaków, w których najczęściej można zaobserwować użycie gwary lwowskiej.

Pełny opis:

Cel konwersatorium „Polszczyzna mieszkańców Lwowa” zostanie zrealizowany w ramach kolejnych zajęć:

1. Historia Lwowa.

2. Kultura pogranicza a język. Dwie odmiany polszczyzny kresowej – północna z Wilnem jako ośrodkiem głównym, oraz południowa z Lwowem.

3. Język lwowian w historii języka polskiego. Ukraiński wariant gwary lwowskiej.

4. Świadectwa przemian językowych. Wpływy różnych języków na język polski mieszkańców Lwowa (wielokulturowość miasta).

5. Stan polszczyzny mieszkańców Lwowa – współcześnie (kontekst socjolingwistyczny, sytuacja językowa, liczba użytkowników na tle ogólnej liczby lwowian itp.).

6. Współczesna polszczyzna lwowian a polityka językowa państwa ukraińskiego i polskiego (szkoły z językiem polskim, związki wyznaniowe, opieka lub jej brak ze strony Polski itp.).

7. Język mieszkańców Lwowa a współczesna polszczyzna standardowa. Polszczyzna lwowian a normatywność.

8. Świadomość językowa Polaków mieszkających we Lwowie dziś.

9. Lwowski bałak w twórczości literackiej.

10. Lwowski bałak w międzywojennych i powojennych piosenkach – zajęcia z zaproszonym gościem.

11. Polszczyzna południowokresowa w filmach.

12. Przedwojenne i współczesne nazwy ulic Lwowa.

13. Antroponimia mieszkańców Lwowa – dawniej i dziś.

14. Znani lwowianie i ich twórczość – dawniej i dziś.

15. Sprawdzian.

Literatura:

Bednarczuk Leszek, Z południowo-wschodniej peryferii polszczyzny, [w:] Języki ruskie w rozwoju historycznym i kontaktach z polszczyzną, pod red. Lilii Citko, Białystok 2018, s. 11–54.

Domagalski Stanisław, Bałak lwowski. Mowa przedwojennego Lwowa, Warszawa 2018.

Domagalski Stanisław, Lwowska mowa bałakowa, Warszawa 2013.

Dubisz Stanisław, Status polszczyzny Kresów północno-wschodnich wobec języka innych polonocentrycznych wspólnot komunikatywnych poza granicami kraju, „Acta Baltico-Slavica” XXIV, Warszawa 1999, s. 87-93.

Dzięgiel Ewa, Odmiany terytorialne i społeczne współczesnego języka polskiego na Ukrainie, „LingVaria” 12(24), 2017, s. 199–210.

Dzięgiel Ewa, Polacy czy cudzoziemcy? Kształtowanie się identyfikacji narodowej młodzieży polskiego pochodzenia na Ukrainie, [w:] Ewa Golachowska, Anna Zielińska (red.), Konstrukcje i destrukcje tożsamości, t. 2. Tożsamość wobec wielojęzyczności, Warszawa 2012, s. 235–246.

Dzięgiel Ewa, Polszczyzna na Ukrainie. Sytuacja językowa w wybranych wsiach chłopskich i szlacheckich, Warszawa 2003 (wybrane fragmenty).

Eberhardt Piotr, Polska ludność kresowa. Rodowód, liczebność, rozmieszczenie, Warszawa 1998.

Fellerer Jan, Miejska gwara lwowska do 1914 roku. Źródła i problemy badawcze, [w:] Badania dialektologiczne. Stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej „Gwara i tekst” Kraków, 27–28 września 2013 r., pod red. Macieja Raka i Kazimierza Sikory, Kraków 2014, s. 95-102.

Grek-Pabisowa Iryda, Maryniakowa Irena., Współczesne gwary polskie na dawnych kresach północno-wschodnich, Warszawa 1999.

Habela Jerzy, Kurzowa Zofia, Lwowskie piosenki uliczne, kabaretowe i okolicznościowe do 1939 roku, Kraków 1997.

Historia i współczesność języka polskiego na Kresach Wschodnich, pod red. Irydy Grek-Pabisowej, Warszawa 1997 (wybrane fragmenty).

Hrabec Stefan, Elementy kresowe w języku niektórych pisarzy polskich XVI i XVII w., Toruń 1949.

Język polski dawnych Kresów Wschodnich, t. 1-4, pod red. Janusza Riegera, Warszawa 1996-2010, t. 4. współred. Dorota A. Kowalska (wybrane artykuły).

Burysz Alina, Ukrainizmy w mowie polskojęzycznych mieszkańców Drohobycza, w: Język polski dawnych Kresów Wschodnich, t. 5. Polskie dziedzictwo językowe na dawnych Kresach. Prace ofiarowane Profesorowi Januszowi Riegerowi, pod red. Ewy Dzięgiel, Katarzyny Czarneckiej i Doroty A. Kowalskiej, Warszawa 2012, s. 47-54.

Języki mniejszości i języki regionalne. Pamięci Profesora Zdzisława Stiebera, zasłużonego badacza języków mniejszościowych i pogranicz językowych, w stulecie urodzin, pod red. Elżbiety Wrocławskiej, Jadwigi Zieniukowej, Warszawa 2003.

Kresa Monika, Filmowa stylizacja gwarowa na przykładzie lwowskiego bałaku w polskich filmach fabularnych (1936-2012), Warszawa 2019.

Kresy - pojęcie i rzeczywistość. Zbiór studiów, pod red. Kwiryny Handke, Warszawa 1997 (wybrane artykuły)

Kresy w literaturze, pod red. Bolesława Hadaczka, Szczecin 1996.

Kurzowa Zofia, Elementy kresowe w języku powieści powojennej, Warszawa 1975.

Kurzowa Zofia, Polszczyzna Lwowa i kresów południowo-wschodnich do 1939 roku, wyd. II rozszerz., Warszawa-Kraków 1985.

Kurzowa Zofia, Ze studiów nad polszczyzną kresową. Wybór prac, Kraków 2007.

Kurzowa Zofia, Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI-XX w., Kraków 1993.

Lwów nowoczesny/Lviv and modernity, red. Jacek Purchla i Łukasz Galusek, Kraków 2017.

Region, regionalizm - pojęcia i rzeczywistość: zbiór studiów, pod red. K. Handke, Warszawa 1993.

Rieger Janusz, Język polski na Ukrainie (rozpowszechnienie, funkcje, znaczenie, świadomość językowa), [w:] Język polski dawnych Kresów Wschodnich, pod red. Janusza Riegera, Warszawa 1996, s. 131-143.

Skudrzyk Aldona, Urban Krystyna, Małe ojczyzny: świadomość językowo-kulturowa społeczności lokalnych, Katowice 2010.

Słownictwo kresowe. Studia i materiały, pod red. Janusza Riegera, Warszawa 2008.

Smułkowa Elżbieta, Badanie pograniczy językowych – uwagi metodologiczne, „Gwary dziś” 2002, t. 2. Regionalne słowniki i atłasy gwarowe, Poznań 2002, s. 45-56.

Straczuk J., Cmentarz i stół: pogranicze prawosławno-katolickie w Polsce i na Białorusi, Toruń 2013.

Studia kresowe, t. 1. Język, literatura, historia, red. nauk. Katarzyna Węgorowska, Zielona Góra 2010.

Studia nad polszczyzną kresową, pod red. Janusza Riegera i Wiaczesława Werenicza, t. 1-12, Warszawa 1982-2010, od t. 9. – pod red. J. Riegera (wybrane artykuły).

Szulowska Wanda, Imiennictwo dawnej ziemi halickiej i lwowskiej, Warszawa 1992.

Świadomość językowa, pod red. Jolanty Nocoń i Anny Tabisz, Opole 2014.

Urbańczyk Stanisław, Polski kresowy dialekt literacki?, „Z Polskich Studiów Slawistycznych”, seria VI, Warszawa 1983, s. 435-445.

W kręgu języka. Materiały konferencji „Słowotwórstwo – słownictwo – polszczyzna kresowa" poświęconej pamięci Profesor Zofii Kurzowej, Kraków 16-17 maja 2008, pod red. Mirosława Skarżyńskiego i Moniki Szpiczakowskiej, Kraków 2009 (wybrane artykuły).

Wasylkowski Janusz, Nie ma jak Lwów: śpiewnik lwowski do 1939, wybór i oprac. Janusz Wasylkowski, Warszawa 1990.

Zaleski Jan, Język Aleksandra Fredry, t. 1-2, Kraków 1969-1975.

Zaleski Jan, Polszczyzna kresów południowo-wschodnich. Język Aleksandra Fredry i inne studia, Kraków 1998.

Zawiliński Roman, Z kresów polszczyzny. Wrażenia podróżnika, Kraków 1912.

Efekty uczenia się:

WIEDZA (student zna i rozumie:)

- w pogłębionym stopniu rolę refleksji językoznawczej w kształtowaniu kultury,

- ma pogłębioną wiedzę w zakresie funkcjonowania polszczyzny we Lwowie,

- wiedzę na temat znanych postaci historycznych związanych ze Lwowem,

- język i kulturę Lwowa,

- jest zainteresowany funkcjonowaniem języka polskiego we Lwowie

UMIEJĘTNOŚCI (student potrafi:)

- samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze niezbędne do uczestniczenia w badaniach naukowych, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego oraz wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować, integrować informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych i wykorzystywać je we własnych projektach badawczych z zakresu językoznawstwa,

- w stopniu pogłębionym stosować w dyskursie naukowym i własnych pracach badawczych poznaną terminologię, ujęcia teoretyczne, paradygmaty badawcze i pojęcia właściwe dla językoznawstwa,

- analizować teksty literackie pod kątem występujących w nich cech gwarowych,

- pisać prace językoznawcze,

- czytać i analizować teksty naukowe z zakresu językoznawstwa i kulturoznawstwa,

- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu dialektologii i socjolingwistyki,

- wskazywać cechy wyróżniające gwarę lwowską na tle innych gwar.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE (student jest gotów do:)

- uznania znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych,

- uznania znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych,

- profesjonalnego organizowania własnego warsztatu badawczego i krytycznej oceny swoich dokonań,

- jest świadomy nabytej wiedzy,

- potrafi współpracować z opiekunem naukowym, a także młodym pracownikiem dydaktycznym,

- szanuje i rozumie kulturę i język Lwowa,

- pragnie zarejestrować i utrwalić zanikającą gwarę lwowską.

Metody i kryteria oceniania:

Student uzyskuje zaliczenie przedmiotu na podstawie:

- obecności i aktywności na zajęciach (ocena aktywności studentów - OA); liczba dozwolonych nieobecności - 2;

- pisemnego sprawdzianu;

- referatu lub prezentacji na wybrany temat, uzgodniony z prowadzącymi (praca roczna - PR).

Praktyki zawodowe:

Nie

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
ul. Banacha 2
02-097 Warszawa
tel: +48 22 55 44 214 https://www.mimuw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0-2b06adb1e (2024-03-27)