Funkcjonalny opis języka
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3007-L1A2FO |
Kod Erasmus / ISCED: |
09.302
|
Nazwa przedmiotu: | Funkcjonalny opis języka |
Jednostka: | Instytut Polonistyki Stosowanej |
Grupy: |
Logopedia ogólna i kliniczna (PRK) Logopedia ogólna i kliniczna (PRK) - 2 rok 1. st. |
Punkty ECTS i inne: |
5.50
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
Założenia (opisowo): | Zajęcia służą zdobyciu podstaw koniecznych do rozumienia zjawisk zachodzących na różnych poziomach języka, do samodzielnej analizy przykładów i studiowania literatury przedmiotu. |
Tryb prowadzenia: | w sali |
Skrócony opis: |
Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z narzędziami analizy wypowiedzi rozumianej jako jednostka komunikacji językowej, zorganizowana znaczeniowo, formalnie (gramatycznie) i prozodycznie. Omawiane są podstawowe problemy morfologii i składni. Kategorie morfologiczne są charakteryzowane m.in. ze względu na to, jak funkcjonują na poziomie składni. Słuchacze są przygotowywani do samodzielnej analizy zdania w ujęciu tradycyjnym oraz w ujęciach współczesnych (pojęcie składnika zdaniotwórczego, typy reguł, konotacja, akomodacja, referencja i predykacja, aktualizacja, modalność). Analiza składniowa zostanie wzbogacona o charakterystykę wzorców intonacyjnych wykorzystywanych w polszczyźnie jako narzędzie aktualizacji. |
Pełny opis: |
1. Jednostki mowy a jednostki języka. Słowo w systemie języka i słowo w wypowiedzi. Definicje leksemu (jednostki leksykalnej). 2. Fleksja a składnia. Wypowiedzenie a zdanie, wypowiedzenia niewerbalne. Tradycyjna analiza zdania pojedynczego. 3. Obligatoryjne składniki wypowiedzenia. Pojęcie składnika zdaniotwórczego. 4. Różne typy zależności: pojęcie równorzędności, podrzędności oraz inkluzji. Pojęcie związku składniowego: zgoda, rząd. 5. Własności akomodacyjne leksemów i form wyrazowych. Problemy szczegółowe: tzw. związek główny, grupa z liczebnikiem; problem przyimków. 6. Konotacja. Własności konotacyjne leksemów i form wyrazowych. Struktura zdania. Podstawowe wzorce konotacyjne. Schematy zdaniowe. 7. Grupa a zdanie. Klasyfikacja grup syntaktycznych w języku polskim. 8 Granice zdania złożonego. Typy zdań złożonych (Klemensiewicz i ujęcia nowsze). 9. Fleksja a słowotwórstwo. Rodzaje morfemów. 10. Polskie systemy klasyfikacji leksemów na części mowy. Leksemy odmienne i nieodmienne. 11. Budowa konstrukcji fleksyjnej: temat, wykładnik fleksyjny. Alternacje w tematach. Tematy rozszerzone, ucięte, supletywne. 12. Konstrukcje fuzyjne, aglutynacyjne syntetyczne i analityczne. Problem homonimii form fleksyjnych. Pojęcie synkretyzmu. 13. Kryteria podziału i typy kategorii gramatycznych. Struktura kategorii gramatycznej: człon nacechowany - człon nienacechowany. 14. Kategorie gramatyczne imienne: przypadek, liczba, rodzaj. Problem stopnia. 15. Kategorie werbalne: osoba, czas, tryb, aspekt, liczba, rodzaj. Problem strony. Formy nieosobowe czasownika i ich funkcje. Problem imiesłowów. Aspekt a zasób form czasownika. |
Literatura: |
Grzegorczykowa R., 1998, Wykłady z polskiej składni, Warszawa. Grzegorczykowa R., 1993, Kategorie gramatyczne, [w:] EKP XXw – WJP, 445-458. Klemensiewicz Z., 1961, Zarys składni polskiej, Warszawa (wyd. 3). Wróbel H., 2001, Gramatyka języka polskiego, Kraków. Zaron Z., Sobotka P. (red.), 2010, Słowo i wypowiedź. Zbiór zadań do nauki o języku polskim, Warszawa. Literatura uzupełniajaca Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, „Poradnik Językowy” 8. Chojak J., 2006, Myśląc o mówieniu, [w:] tejże Semantyka i składnia czasowników oznaczających reakcje słowne, Warszawa, s. 7-32. Chojak J., Z.Zaron, 2009, Wyznaczniki aktualizacji zdarzenia, [w:] Z. Zaron, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa. Danielewiczowa M., 2010, Schematy zdaniowe - podstawowe kwestie metodologiczne, "Poradnik Językowy" 3. Derwojedowa M., 1995, Czy polszczyzna ma szyk swobodny?, „Poradnik Językowy” 5/6. Duszak A., 1986, Niektóre uwarunkowania semantyczne szyku wyrazów w polskim zdaniu, „Polonica” XXII, 59-74. Dukiewicz L., 1978, Intonacja wypowiedzi polskich, Wrocław. Gołąb Z., 1967, Próba klasyfikacji syntaktycznej czasowników polskich (na zasadzie konotacji), „Biuletyn PTJ” XXV, s. 1-43. Grochowski M., 1984, Składnia wyrażeń polipredykatywnych (zarys problematyki), [w:] GWJP . Grochowski M., 1997, Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Kraków. GWJP 1998: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego, H. Wróbla, Warszawa. Heinz A., 1961, Fleksja a derywacja, „Język Polski” 41, s. 343-354. Karolak St., 2002, Podstawowe struktury składniowe języka polskiego, Warszawa. Kuryłowicz J., 1948, Podstawowe struktury języka: grupa i zdanie, [w:] tegoż, Studia językoznawcze, Warszawa 1971. Saloni Z., Świdziński M., Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1998 (wyd. IV) Klebanowska B., 1987, Kategorie gramatyczne w GWJP, Studia gramatyczne VIII. Mańczak W., 1956, Ile jest rodzajów w języku polskim?, „Język Polski” 36, s. 116-121. Saloni Z., 1974, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, [w:] „Język Polski” 54, s. 3-13, 93-101. Saloni Z., 2000, Wstęp do koniugacji polskiej, Olsztyn. Tokarski J., 1978 (2001), Fleksja polska, Warszawa. Zaron Z., 2001, Jeszcze o kategorii rodzaju. Podstawy charakterystyki gramatycznej [w:] Nie bez znaczenia, Białystok. Zaron Z.,2009, Właściwości semantyczne polskich orzeczeń. Preparacje składniowe, [w:] tejże, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa. Zaron Z., J. Chojak, 2009, Wyznaczniki tematu wypowiedzi, [w:] Z. Zaron, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa. |
Efekty uczenia się: |
Student, który zaliczył przedmiot: •ma podstawową uporządkowana wiedzę o morfonologicznej i gramatycznej strukturze słowa i o kategoriach gramatycznych współczesnej polszczyzny, •wie, które realizacje systemu są poprawne, które błędne, a które są przejawem zaburzeń mowy •zna oparte na różnych kryteriach systemy klasyfikacji leksemów na części mowy •umie dokonać analizy formy wyrazowej, określać wartości kategorii gramatycznych, rozpoznawać i identyfikować warianty oraz odróżniać je od form błędnych i form występujących w zaburzeniach •umie określać części mowy wg jednolitych kryteriów, •rozumie problemy dyskusyjne morfologii i umie je zaprezentować •ma podstawową uporządkowaną wiedzę o semantycznej, gramatycznej i prozodycznej strukturze wypowiedzi: jej składnikach, związkach między nimi (zgoda, rząd), typach zależności (równorzędność, podrzędność, inkluzja), typach zdań, •umie rozpoznać i opisać różne typy zależności składniowych w zdaniu, •umie przeprowadzić samodzielną analizę tekstu zarówno w ujęciu tradycyjnym (Z. Klemensiewicza), jak i w ujęciach współczesnych, uwzględniających binarność znaku językowego (treść-forma), •umie wykryć strukturę zdania, jego konieczne składniki i ich formalizację (konotacja, akomodacja), •odróżnia jednostkę komunikacji językowej (wypowiedź) od zdania – jednostki języka. |
Metody i kryteria oceniania: |
Egzamin pisemny w czerwcu, po zakończeniu ćwiczeń. Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych, np. zwolnieniem lekarskim) – nie ma możliwości zaliczenia zajęć. Usprawiedliwione nadprogramowe nieobecności muszą zostać odrobione w sposób wskazany przez osobę prowadzącą zajęcia. |
Praktyki zawodowe: |
nie dotyczy |
Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2023/24" (zakończony)
Okres: | 2023-10-01 - 2024-06-16 |
Przejdź do planu
PN WT CW
CW
ŚR CW
CW
WYK
CZ CW
CW
PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 75 godzin, 34 miejsc
Wykład, 30 godzin, 34 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Katarzyna Dróżdż-Łuszczyk, Dorota Kruk, Kamila Potocka-Pirosz | |
Prowadzący grup: | Katarzyna Dróżdż-Łuszczyk, Dorota Kruk | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę |
|
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
|
Tryb prowadzenia: | w sali |
|
Pełny opis: |
Na wykładzie przekazywana jest wiedza na temat podstawowych jednostek komunikacji i jednostek języka (tekst, zdanie, jednostka leksykalna, morfem). Omawiane jestrównież problemy zwiazane z podziałem form wyrazowych na morfemy leksykalne i gramatyczne. Kategorie morfologiczne są charakteryzowane przede wszystkim ze względu na to, jak funkcjonują na poziomie składni. Słuchacze są przygotowywani do samodzielnej analizy zdania w ujęciu tradycyjnym oraz w ujęciach współczesnych (pojęcie składnika zdaniotwórczego, typy reguł, konotacja, akomodacja, referencja i predykacja, aktualizacja, modalność). Analiza składniowa zostanie wzbogacona o charakterystykę wzorców intonacyjnych wykorzystywanych w polszczyźnie jako narzędzie aktualizacji. Na ćwiczeniach studenci zdobywają umiejętność samodzielnej analizy tekstu. Stosują w praktyce wiedzę zdobytą podczas wykładu oraz w efekcie samodzielnej lektury literatury przedmiotu. |
|
Literatura: |
Literatura podstawowa: Bańko M., 2002, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa. Buttler D., 1976, Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny, Warszawa. Buttler D., H. Kurkowska, H. Satkiewicz, 1971, Kultura języka polskiego, Warszawa, cz. III: Odmiana wyrazów. Grzegorczykowa R., 1998, Wykłady z polskiej składni, Warszawa. Grzegorczykowa R., 1993, Kategorie gramatyczne, [w:] EKP XXw – WJP, 445-458. Klemensiewicz Z., 1961, Zarys składni polskiej, Warszawa (wyd. 3). Wróbel H., 2001, Gramatyka języka polskiego, Kraków. Zaron Z., Sobotka P. (red.), 2010, Słowo i wypowiedź. Zbiór zadań do nauki o języku polskim, Warszawa. Literatura uzupełniajaca Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, „Poradnik Językowy” 8. Chojak J., 2006, Myśląc o mówieniu, [w:] tejże Semantyka i składnia czasowników oznaczających reakcje słowne, Warszawa, s. 7-32. Chojak J., Z.Zaron, 2009, Wyznaczniki aktualizacji zdarzenia, [w:] Z. Zaron, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa. Danielewiczowa M., 2010, Schematy zdaniowe - podstawowe kwestie metodologiczne, "Poradnik Językowy" 3. Derwojedowa M., 1995, Czy polszczyzna ma szyk swobodny?, „Poradnik Językowy” 5/6. Duszak A., 1986, Niektóre uwarunkowania semantyczne szyku wyrazów w polskim zdaniu, „Polonica” XXII, 59-74. Dukiewicz L., 1978, Intonacja wypowiedzi polskich, Wrocław. Gołąb Z., 1967, Próba klasyfikacji syntaktycznej czasowników polskich (na zasadzie konotacji), „Biuletyn PTJ” XXV, s. 1-43. Grochowski M., 1984, Składnia wyrażeń polipredykatywnych (zarys problematyki), [w:] GWJP . Grochowski M., 1997, Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Kraków. GWJP 1998: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego, H. Wróbla, Warszawa. Heinz A., 1961, Fleksja a derywacja, „Język Polski” 41, s. 343-354. Karolak St., 2002, Podstawowe struktury składniowe języka polskiego, Warszawa. Kuryłowicz J., 1948, Podstawowe struktury języka: grupa i zdanie, [w:] tegoż, Studia językoznawcze, Warszawa 1971. Saloni Z., Świdziński M., Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1998 (wyd. IV) Klebanowska B., 1987, Kategorie gramatyczne w GWJP, Studia gramatyczne VIII. Mańczak W., 1956, Ile jest rodzajów w języku polskim?, „Język Polski” 36, s. 116-121. Saloni Z., 1974, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, [w:] „Język Polski” 54, s. 3-13, 93-101. Saloni Z., 2000, Wstęp do koniugacji polskiej, Olsztyn. Tokarski J., 1978 (2001), Fleksja polska, Warszawa. Zaron Z., 2001, Jeszcze o kategorii rodzaju. Podstawy charakterystyki gramatycznej [w:] Nie bez znaczenia, Białystok. Zaron Z.,2009, Właściwości semantyczne polskich orzeczeń. Preparacje składniowe, [w:] tejże, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa. Zaron Z., J. Chojak, 2009, Wyznaczniki tematu wypowiedzi, [w:] Z. Zaron, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa. |
Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2024/25" (w trakcie)
Okres: | 2024-10-01 - 2025-06-08 |
Przejdź do planu
PN CW
WYK
WT CW
CW
CW
CW
ŚR CZ PT CW
|
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 75 godzin, 34 miejsc
Wykład, 30 godzin, 34 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Katarzyna Dróżdż-Łuszczyk, Dorota Kruk, Kamila Potocka-Pirosz | |
Prowadzący grup: | Katarzyna Dróżdż-Łuszczyk, Dorota Kruk | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę |
|
Rodzaj przedmiotu: | obowiązkowe |
|
Tryb prowadzenia: | w sali |
|
Pełny opis: |
Na wykładzie przekazywana jest wiedza na temat podstawowych jednostek komunikacji i jednostek języka (tekst, zdanie, jednostka leksykalna, morfem). Omawiane jestrównież problemy zwiazane z podziałem form wyrazowych na morfemy leksykalne i gramatyczne. Kategorie morfologiczne są charakteryzowane przede wszystkim ze względu na to, jak funkcjonują na poziomie składni. Słuchacze są przygotowywani do samodzielnej analizy zdania w ujęciu tradycyjnym oraz w ujęciach współczesnych (pojęcie składnika zdaniotwórczego, typy reguł, konotacja, akomodacja, referencja i predykacja, aktualizacja, modalność). Analiza składniowa zostanie wzbogacona o charakterystykę wzorców intonacyjnych wykorzystywanych w polszczyźnie jako narzędzie aktualizacji. Na ćwiczeniach studenci zdobywają umiejętność samodzielnej analizy tekstu. Stosują w praktyce wiedzę zdobytą podczas wykładu oraz w efekcie samodzielnej lektury literatury przedmiotu. |
|
Literatura: |
Literatura podstawowa: Bańko M., 2002, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa. Buttler D., 1976, Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny, Warszawa. Buttler D., H. Kurkowska, H. Satkiewicz, 1971, Kultura języka polskiego, Warszawa, cz. III: Odmiana wyrazów. Grzegorczykowa R., 1998, Wykłady z polskiej składni, Warszawa. Grzegorczykowa R., 1993, Kategorie gramatyczne, [w:] EKP XXw – WJP, 445-458. Klemensiewicz Z., 1961, Zarys składni polskiej, Warszawa (wyd. 3). Wróbel H., 2001, Gramatyka języka polskiego, Kraków. Zaron Z., Sobotka P. (red.), 2010, Słowo i wypowiedź. Zbiór zadań do nauki o języku polskim, Warszawa. Literatura uzupełniajaca Bogusławski A., 1976, O zasadach rejestracji jednostek języka, „Poradnik Językowy” 8. Chojak J., 2006, Myśląc o mówieniu, [w:] tejże Semantyka i składnia czasowników oznaczających reakcje słowne, Warszawa, s. 7-32. Chojak J., Z.Zaron, 2009, Wyznaczniki aktualizacji zdarzenia, [w:] Z. Zaron, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa. Danielewiczowa M., 2010, Schematy zdaniowe - podstawowe kwestie metodologiczne, "Poradnik Językowy" 3. Derwojedowa M., 1995, Czy polszczyzna ma szyk swobodny?, „Poradnik Językowy” 5/6. Duszak A., 1986, Niektóre uwarunkowania semantyczne szyku wyrazów w polskim zdaniu, „Polonica” XXII, 59-74. Dukiewicz L., 1978, Intonacja wypowiedzi polskich, Wrocław. Gołąb Z., 1967, Próba klasyfikacji syntaktycznej czasowników polskich (na zasadzie konotacji), „Biuletyn PTJ” XXV, s. 1-43. Grochowski M., 1984, Składnia wyrażeń polipredykatywnych (zarys problematyki), [w:] GWJP . Grochowski M., 1997, Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne, Kraków. GWJP 1998: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego, H. Wróbla, Warszawa. Heinz A., 1961, Fleksja a derywacja, „Język Polski” 41, s. 343-354. Karolak St., 2002, Podstawowe struktury składniowe języka polskiego, Warszawa. Kuryłowicz J., 1948, Podstawowe struktury języka: grupa i zdanie, [w:] tegoż, Studia językoznawcze, Warszawa 1971. Saloni Z., Świdziński M., Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 1998 (wyd. IV) Klebanowska B., 1987, Kategorie gramatyczne w GWJP, Studia gramatyczne VIII. Mańczak W., 1956, Ile jest rodzajów w języku polskim?, „Język Polski” 36, s. 116-121. Saloni Z., 1974, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, [w:] „Język Polski” 54, s. 3-13, 93-101. Saloni Z., 2000, Wstęp do koniugacji polskiej, Olsztyn. Tokarski J., 1978 (2001), Fleksja polska, Warszawa. Zaron Z., 2001, Jeszcze o kategorii rodzaju. Podstawy charakterystyki gramatycznej [w:] Nie bez znaczenia, Białystok. Zaron Z.,2009, Właściwości semantyczne polskich orzeczeń. Preparacje składniowe, [w:] tejże, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa. Zaron Z., J. Chojak, 2009, Wyznaczniki tematu wypowiedzi, [w:] Z. Zaron, Problemy składni funkcjonalnej, Warszawa. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.