Metodyka języka polskiego w szkole podstawowej (kształcenie literackie)

obowiązkowe

w sali

Podczas zajęć studenci zapoznają się z problemami kształcenia literacko-kulturowego w szkole podstawowej; rozwijają umiejętności praktycznego wykorzystania na lekcjach języka polskiego różnych dziedzin wiedzy polonistycznej oraz psychologicznej i pedagogicznej w planowaniu i organizacji pracy z uczniami klas IV-VIII szkoły podstawowej. Ponadto zapoznają się z możliwościami wykorzystania technologii multimedialnych w pracy na lekcji oraz w warsztacie nauczyciela polonisty.

Przedmiot stanowi połączenie refleksji wywiedzionej z nauki o literaturze, teorii lektury oraz zajęć typowo metodycznych, przygotowujących do pracy nauczycielskiej w szkole podstawowej.

Projekt zajęć opiera się na założeniu, że dobry nauczyciel to przede wszystkim zaangażowany w pracę z dziećmi i młodzieżą pedagog, lecz również skuteczny dydaktyk, wnikliwy czytelnik i sprawny interpretator, który umie podzielić się swą pasją lekturową z uczniami, zachęcić ich do samodzielnego sięgania po teksty literatury pięknej, a także wykształcić w nich sztukę twórczej lektury (tj. nakierowanej na – możliwie najbardziej samodzielną – interpretację tekstu).

1/3 zajęć poświęcona zostanie na obecne w najnowszej Podstawie Programowej Kształcenia Ogólnego treści dotyczące wiedzy literaturoznawczej, 1/3 na refleksję nad stylami, typami, modelami odbioru literatury – nauczyciel powinien bowiem być świadomym odbiorcą dzieła literackiego, wyposażonym w narzędzia zarówno językoznawcze, jak historycznoliterackie i teoretyczne. Powinien również posiadać wiedzę o możliwościach interpretacyjnych swoich podopiecznych oraz ich lekturowych doświadczeniach.

Na pozostałą część zajęć składać się będą warsztatowe, metodyczne działania skoncentrowane na takich zagadnieniach jak:

• specyfika wymagań określanych przez Podstawę Programową oraz standardy egzaminacyjne;

• projektowana sylwetka absolwenta szkoły podstawowej;

• funkcjonujący w tym typie szkoły kanon lektur (z uwzględnieniem zmian regulowanych przez najnowszą Podstawę Programową);

• kształt i wymagania testu kończącego naukę na drugim etapie edukacyjnym; tryb pracy przygotowującej ucznia do rozwiązania humanistycznej części tego egzaminu:

- ćwiczenia kształtujące i sprawdzające umiejętność czytania ze zrozumieniem;

- wypracowania – kształtujące i sprawdzające umiejętność tworzenia tekstów w gatunkach wymienionych w Podstawie Programowej;

- ćwiczenia poświęcone analizie pozaliterackich kontekstów interpretacyjnych;

- typy prac sprawdzających i kontrolnych, analiza autentycznych egzemplarzy arkuszy egzaminacyjnych);

• aktywizujące metody nauczania (prymarne w nowym typie kształcenia);

• wychowawczy aspekt obcowania z literatura piękną (aksjologia i estetyka dzieła literackiego);

• pozaliterackie konteksty interpretacyjne w toku kształcenia polonistycznego (zgodnie z wymogami aktualnej Podstawy Programowej);

• ocenianie uczniów: wystawianie stopni cząstkowych, śródrocznych, końcowych; ocenianie kształtujące.

30 godzin: zajęcia adytoryjne; 10 godzin: praktyki śródroczne (obserwacja i analiza lekcji)

1. Metodyka literatury, t.1, wybór i wstęp Jadwiga Pachecka, Anna Piątkowska, Katarzyna Sałkiewicz, Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Warszawa 2001;

2. Metodyka literatury, t.2, wybór i wstęp Jadwiga Pachecka, Anna Piątkowska, Katarzyna Sałkiewicz, Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Warszawa 2003;

3. Alicja Badowska, Elżbieta Olinkiewicz, Renata Otolińska, Inspiracje, pomysły – książka dla twórczego nauczyciela, Wrocław 1998;

4. Stanisław Bortnowski, Jak uczyć poezji? Konteksty dzieła literackiego, Warszawa 1991;

5. Stanisław Bortnowski, Przewodnik po sztuce uczenia literatury, Warszawa 2004;

6. Edyta Brudnik, Anna Moszyńska, Beata Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Kielce 2000;

7. Jerome Bruner, Kultura edukacji, Warszawa 2006;

8. Alida Gersie, Nancy King, Drama. Tworzenie opowieści w edukacji i terapii, Warszawa 1999;

9. Ryszard Handke, Alfabet kultury w lekturze tekstu literackiego [w tegoż:] W świecie tekstów i wartości. Szkice z teorii lektury, Warszawa 1991;

10. Doskonalenie warsztatu nauczyciela polonisty, Red. A. Janus – Sitarz, Kraków 2005;

11. Stanisław Taboł, Istota czytania, Kraków 2005;

12. Zenon Uryga, Godziny polskiego, Warszawa – Kraków 1996;

13. Brian Way, Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa 1997.

W zakresie wiedzy:

- znajomość podstawy programowej i standardów wymagań egzaminacyjnych oraz minimum 2 programów i związanych z nimi podręczników do nauki języka polskiego w szkole podstawowej;

- orientacja w zagadnieniach dotyczących organizacji procesu dydaktycznego na II etapie nauczania języka polskiego;

- znajomość problemów z zakresu poszczególnych działów wiedzy o literaturze, których elementy wprowadzane są na lekcjach języka polskiego w szkole podstawowej.

W zakresie umiejętności:

- organizowanie pracowni polonistycznej w szkole podstawowej i planowanie pracy dydaktycznej służącej rozwijaniu kompetencji komunikacyjnej, w tym językowej, i literackiej uczniów szkoły podstawowej (m.in. wybór podręczników i pomocy dydaktycznych);

- dobieranie odpowiednich metod i środków dydaktycznych w pracy na II etapie edukacji;

- sporządzanie konspektów lekcji z zakresu kształcenia polonistycznego w szkole podstawowej;

- organizowanie pracy domowej uczniów oraz wspomaganie samokształcenia;

- kontrolowanie i ocena postępów uczniów w zakresie wypowiedzi ustnych i pisemnych na II etapie edukacji, formułowanie recenzji krytyczno-oceniającej wypowiedzi uczniowskiej;

W zakresie kompetencji społecznych:

- potrafi się komunikować werbalnie i pozawerbalnie z grupa uczniowską;

- potrafi tworzyć atmosferę zaufania i współpracy w grupie uczniowskiej.

Dopuszczalne nieobecności: 2.

Każdy uczestnik zajęć obowiązany jest do napisania pięciu recenzji lekcji języka polskiego (mogą to być lekcje dostępne w internecie) oraz przedstawienia zestawu własnych, autorskich konspektów osnutych wokół konkretnych zagadnień lekcyjnych. Kształt scenariuszy lekcyjnych (konspektów) i ich jakość stanowi jeden z fundamentów oceny zajęć (obok aktywności na zajęciach). Przedmiot kończy się egzaminem.

Praktyki nauczycielskie – 120 g.

Praktyki pedagogiczne – 40 g.