Gramatyka opisowa polskiego języka migowego (C)

obowiązkowe

Student powinien znać polski język migowy na poziomie co najmniej B2 oraz podstawy terminologii z zakresu językoznawstwa.

mieszany: w sali i zdalnie

Program kursu obejmuje teoretyczną i praktyczną prezentację zagadnień podstawowych cech współczesnego systemu gramatycznego polskiego języka migowego w zakresie fonologii, morfologii, słowotwórstwa oraz składni. W pierwszej kolejności prezentowany jest materiał z zakresu semiotyki, antropologii kulturowej, socjolingwistyki i psycholingwistyki, a następnie zagadnienia dotyczące morfologii derywacyjnej i fleksyjnej, specyfiki klasyfikatorów oraz składni o charakterze wizualno-przestrzennym.

Kurs gramatyki opisowej polskiego języka migowego jako języka C obejmować będzie kilka modułów tematycznych:

Moduł A. Wprowadzenie do lingwistyki migowej

Moduł B. Struktura słowa migowego a procesy morfologiczne

Moduł C. Łączenie słów migowych w zdania: składnia

Moduł podsumowujący

Moduł A:

1. Demitologizacja języka migowego

2. Kulturowe aspekty społeczności Głuchych

3. Społeczne aspekty polskiego języka migowego – socjolingwistyczne ujęcie

4. Badania psycholingwistyczne nad przyswajaniem języka migowego w ontogenezie

5. Wewnętrzne parametry słowa migowego: fonologia bez dźwięków

6. Leksykon: struktura słownictwa polskiego języka migowego

Moduł B:

1. Morfemy w językach migowych i mówionych

2. Morfologia sekwencyjna a symultaniczna

3. Templatyczna morfologia derywacyjna w PJM

4. Konkatenatywna morfologia derywacyjna w PJM

5. Złożenia migowe

6. Morfologia fleksyjna a przestrzeń migowa

7. Gramatyczna rola sygnałów niemanualnych na poziomie morfologii

8. Klasyfikatory a predykaty klasyfikatorowe

9. Procesy leksykalizacji: konstrukcje klasyfikatorowe i zapożyczenia

10. Natura procesów gramatykalizacji w językach migowych i mówionych

Moduł C:

1. Kategorie leksykalne (klasa słów) w PJM

2. Typy prostych zdań migowych: interrogatywy a imperatywy w PJM

3. Tematyzacja (topikalizacja) – procesy ustalania podmiotu zdania

4. Użycie negacji w zdaniach migowych

5. Konstrukcje zdaniowe z użyciem predykatów klasyfikatorowych

6. Budowa zdań złożonych w PJM: zjawisko koordynacji i subordynacji

7. Zmiana roli a mowa niezależna w narracji migowej

8. Gramatyczna rola sygnałów niemanualnych na poziomie składni

9. Struktury predykatowo-argumentowe w PJM

10. Szyk słów w zdaniu migowym (SVO) a problem interferencji językowej

11. Struktura hierarchiczna zdania migowego

Moduł podsumowujący:

1. Od słownictwa do gramatyki: efekty modalności w językach migowych i mówionych

2. Co wiemy, a czego jeszcze nie wiemy o gramatyce języka migowego?

Literatura zalecana:

Baker, A., Bogaerde van den B., Pfau, R., Schermer, T. (2016). The linguistics of sign languages. An introduction. John Benjamins Publishing Company.

Pfau, R., Steinbach, M., Woll B. (2012), red. Sign language: An International Handbook. Berlin: De Gruyter Mouton (wybrane rozdziały).

Rutkowski, P., Kuder, A., Filipczak, J. Mostowski, P. (2015), Analiza suprasegmentalnych wykładników negacji w polskim języku migowym (PJM) jako przykład wykorzystania metod korpusowych w badaniach nad komunikacją wizualno-przestrzenną. W: Metodologie językoznawstwa. Od dialektologii do dialektyki (Łódzkie Studia z Językoznawstwa Angielskiego i Ogólnego / Łódź Studies in English and General Linguistics: 4), red. P. Stalmaszczyk, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Sandler, W. , Lillo-Martin, D. (2006). Sign language and linguistic universals. Cambridge: Cambridge University Press.

Tomaszewski, P. (2003). Przyswajanie języka migowego przez dziecko głuche rodziców głuchych. Przegląd Psychologiczny, 46(1), 101-128.

Tomaszewski, P. (2004). Polski język migowy – mity i fakty. Poradnik Językowy, 6, 59-72.

Tomaszewski, P. Rosik, P. (2007). Sygnały niemanualne a zdania pojedyncze w polskim języku migowym: gramatyka twarzy. Poradnik Językowy, 1, 33-49.

Tomaszewski, P. Rosik, P. (2007). Sygnały niemanualne a zdania złożone w polskim języku migowym: gramatyka twarzy. Poradnik Językowy, 2, 64-80.

Tomaszewski, P. (2005). O niektórych elementach morfologii polskiego języka migowego: złożenia (cz. 1). Poradnik Językowy, 2, 59-75.

Tomaszewski, P. (2005). O niektórych elementach morfologii polskiego języka migowego: zapożyczenia (cz. 2). Poradnik Językowy, 3, 44-62.

Tomaszewski, P. (2006). Przyswajanie języka migowego przez dzieci głuche w różnych warunkach stymulacji językowej. W: T. Gałkowski, E. Pisula (red.), Psychologia rehabilitacyjna. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.

Tomaszewski, P. (2010). Fonologia wizualna polskiego języka migowego. Warszawa: MATRIX.

Tomaszewski, P.. Farris, M. (2010). Not by the hands alone: Function of non-manual features in Polish Sign Language. W: B. Bokus (ed.), Studies in the psychology of language and communication. Warsaw: Matrix.

Tomaszewski, P. (2011). Lingwistyczny opis struktury polskiego języka migowego. W: Język jako przedmiot badań psycholingwistycznych. Psycholingwistyka i neurolingwistyka, red. I. Kurcz, H. Okuniewska, Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.

Tomaszewski, P., Piekot, T. (2015). Język migowy w perspektywie socjolingwistycznej. Socjolingwistyka, 29, 63-87.

Tomaszewski, P. Wieczorek, R. (2016). Kropla drąży skałę: Ku depatologizacji głuchoty. W: H. Wrona Polańska, E. Pisula, K. Bargiel-Matusiewicz (red.), Zdrowie i choroba w kontekście funkcjonowania społecznego i zawodowego. Wyd. Polskie Towarzystwo Psychologiczne.

Valli C., Lucas C., Mulrooney K., Villanueva M. (2011). Linguistics of American Sign Language: An Introduction. Washington: Gallaudet University Press.

Literatura uzupełniająca:

Brentari, D. (2010). red. Sign Languages. Cambridge: Cambridge University Press.

Fenlon, J., Cormier, K. I., Brentari, B. (2018). The phonology of sign languages. W: A. Bosch (red.), Routledge Handbook of Phonological Theory. NY: Routledge.

Johnson, T., Schembri A. (2007). Australian Sign Language. An introduction to sign language linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.

Rutkowski, P., Łozińska. S. (2011). O niedookreśloności semantycznej migowych predykatów klasyfikatorowych. W: M. Bańko, D. Kopcińska (red.), Różne formy, różne treści. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Rutkowski, P., Łozińska, S. (2014). red. Lingwistyka przestrzeni i ruchu. Komunikacja migowa a metody korpusowe. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Tomaszewski, P. (2015). Constraints on negative prefixation in PJM. Plos One, 10(11): e0143574. doi:10.1371/journal.pone.0143574.

Tomaszewski, P., Eźlakowski, W. (2021). Negative Affixation in Polish Sign Language, Sign Language Studies, 21(3), 290-332.

Efekty uczenia się:

Po ukończeniu całości kursu student:

WIEDZA:

- posiada znajomość struktury języka jako systemu, dysponuje lingwistyczną wiedzą o języku migowym, a także rozumie dobrze jego specyfikę;

- zna podstawowe pojęcia gramatyki języka migowego oraz podstawy terminologii gramatycznej dotyczącej języka wizualno-przestrzennego;

- ma uporządkowaną wiedzę ogólną na temat językoznawstwa;

- posiada usystematyzowaną wiedzę z zakresu gramatyki opisowej języka migowego.

UMIEJĘTNOŚCI:

- potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać autentyczne teksty migowe z Internetu bądź ze słownika korpusowego polskiego języka migowego oraz rozwijać umiejętności profesjonalne w zakresie językoznawstwa stosowanego;

- potrafi wykorzystać podstawową wiedzę do wyjaśniania poprawności gramatycznej;

- potrafi przeprowadzić prostą analizę składniową zdania migowego opartą na przyswojonej wiedzy.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE:

- ma świadomość, że Głusi stanowią mniejszość językową;

- przejawia krytyczną postawę wobec nieudanych konstrukcji gramatycznych;

- jest gotów do współdziałania i pracy w grupie, przyjmując w niej różne role i dbając o przestrzeganie odpowiednich zasad etyki naukowej i zawodowej.

Ćwiczenia:

Ocena ciągła obejmuje:

-- obecność na zajęciach (dozwolone dwie nieobecności);

-- aktywne uczestnictwo w zajęciach;

-- systematyczne przygotowywanie zadanego materiału;

-- kolokwia pisemne i "migowe".

Próg zaliczeniowy ocenianych prac to 60%. Wszystkie prace śródsemestralne i semestralne, kolokwia, są oceniane według następującej skali procentowej poprawności:

0-59% = ndst, (2.0)

60-67% = dst, (3.0)

68-75% = dst+ (3.5)

76-83% = db, (4.0)

84-91% = db+, (4.5)

92-98% = bdb. (5.0)

99-100%= bdb.! (5.0!)

Egzamin

Egzamin ocenia się na podstawie stopnia opanowania materiału w teorii i w praktyce.

Egzamin oceniany jest według następującej skali:

0-59% = ndst, (2.0)

60-67% = dst, (3.0)

68-75% = dst+ (3.5)

76-83% = db, (4.0)

84-91% = db+, (4.5)

92-98% = bdb. (5.0)

99-100%= bdb.! (5.0!)

Warunki egzaminu poprawkowego są identyczne jak w przypadku egzaminu w pierwszym terminie.

Student zobowiązany jest do uczęszczania na wszystkie zajęcia. Dopuszcza się dwie nieusprawiedliwione nieobecności na 30h zajęć kontaktowych w poszczególnym. W przypadku więcej niż dwóch nieusprawiedliwionych nieobecności, student powinien zwrócić się do wykładowcy z prośbą o wyznaczenie formy zaliczenia materiału z zajęć, na których był nieobecny. Nieusprawiedliwiona nieobecność na 50% zajęć (lub więcej) skutkuje oceną niedostateczną z kursu.

W przypadku braku możliwości prowadzenia zajęć w formie stacjonarnej zajęcia będą się odbywać przy użyciu narzędzi komunikacji na odległość, najprawdopodobniej Zoom, Google Meet lub innych zalecanych przez Uniwersytet.