Czytając zwierzęta: Zwierzęta w teorii i literaturze amerykańskiej

fakultatywne

Zajęcia mają za zadanie zainteresowanie studentów nową perspektywą krytyczną animal studies oraz przekazanie im odpowiednich narzędzi do zastosowania tej perspektywy do krytycznego odczytania amerykańskich dzieł literackich. W tym celu studenci odczytają ponownie kanoniczne dzieła, które niektórzy znają z innych zajęć (np. opowiadania Poego i Hemingwaya) jednak z zupełnie innej perspektywy, zastanawiając się nad rolą zwierząt w tych tekstach. Ich refleksję wspomoże zestawienie tekstów literackich z odpowiednio dobranymi tekstami krytycznymi. Studenci zapoznają się również z tekstami literackimi, których prawdopodobnie nie znają, a w których refleksja nad tym, co nieludzkie wysuwa się na pierwszy plan.

Perspektywa animal studies – często łączona z posthumanizmem, ekokrytyką czy environmental humanities – zdobywa coraz większą popularność we współczesnym literaturoznawstwie. Pozwala ona zarówno na ponowne odczytania klasyki literackiej jak i na konceptualizację zmiany, którą można obecnie zauważyć we współczesnej literaturze, czyli pierwszoplanową refleksję na relacją ludzi i zwierząt, zwykle w kontekście podstawowych pytań etycznych. Zajęcia mają za zadanie zainteresowanie studentów nową perspektywą krytyczną animal studies oraz przekazanie im odpowiednich narzędzi do zastosowania tej perspektywy do krytycznego odczytania amerykańskich dzieł literackich. Zajęcia rozpoczynają się wstępem teoretycznym, który kontekstualizuje zainteresowanie zwierzętami w literaturze i kulturze jako element większych zwrotów w teorii krytycznej, zwłaszcza zainteresowania relacją etyki i literatury, zwrotem afektywnym oraz kwestionowaniem poststrukturalistycznych koncepcji dotyczących relacji między językiem a podmiotowością (Derrida 2002, Wolfe 2003, Weil 2012).

Następnie, za pomocą tekstów krytycznych (Glenney Boggs 2012) i historycznych (Anderson 2004), studenci analizują rolę zwierząt i pojęcia zwierzęcości dla kształtowania się wczesnej tożsamości amerykańskiej. Studenci odczytują ponownie kanoniczne dzieła literatury amerykańskiej (lub ich fragmenty) z naciskiem na dynamikę relacji człowiek-zwierzęta oraz konieczność oderwania się od ‘zwierzęcości’ dostrzeganą zwłaszcza przez przedstawicieli mniejszości etnicznych.

Kolejnym blokiem tematycznym są przedstawienia zwierząt w literaturze sentymentalnej oraz wykorzystanie tychże ‘sentymentalnych zwierząt’ dla celów kampanii społecznych, poczynając od abolicji w połowie wieku 19 do ruchu antywiwisekcyjnego na przełomie wieku XIX i XX (Mason 2005). Przedmiotem analizy jest również feminizacja udomowionego zwierzęcia towarzyszącego.

Amerykański naturalizm, zafascynowany dzikością, zdaje się przedstawiać relację człowiek-zwierzę w zupełnie innym kontekście, którego nie sposób zrozumieć bez odwołania się do zmian we wzorcach męskości i kobiecości na przełomie wieków (Shukin 2012).

Perspektywa animal studies – często łączona z posthumanizmem, ekokrytyką czy environmental humanities – zdobywa coraz większą popularność we współczesnym literaturoznawstwie. Pozwala ona zarówno na ponowne odczytania klasyki literackiej jak i na konceptualizację zmiany, którą można obecnie zauważyć we współczesnej literaturze, czyli pierwszoplanową refleksję na relacją ludzi i zwierząt, zwykle w kontekście podstawowych pytań etycznych. Zajęcia mają za zadanie zainteresowanie studentów nową perspektywą krytyczną animal studies oraz przekazanie im odpowiednich narzędzi do zastosowania tej perspektywy do krytycznego odczytania amerykańskich dzieł literackich. Zajęcia rozpoczynają się wstępem teoretycznym, który kontekstualizuje zainteresowanie zwierzętami w literaturze i kulturze jako element większych zwrotów w teorii krytycznej, zwłaszcza zainteresowania relacją etyki i literatury, zwrotem afektywnym oraz kwestionowaniem poststrukturalistycznych koncepcji dotyczących relacji między językiem a podmiotowością (Derrida 2002, Wolfe 2003, Weil 2012).

Następnie, za pomocą tekstów krytycznych (Glenney Boggs 2012) i historycznych (Anderson 2004), studenci analizują rolę zwierząt i pojęcia zwierzęcości dla kształtowania się wczesnej tożsamości amerykańskiej. Studenci odczytują ponownie kanoniczne dzieła literatury amerykańskiej (lub ich fragmenty) z naciskiem na dynamikę relacji człowiek-zwierzęta oraz konieczność oderwania się od ‘zwierzęcości’ dostrzeganą zwłaszcza przez przedstawicieli mniejszości etnicznych.

Kolejnym blokiem tematycznym są przedstawienia zwierząt w literaturze sentymentalnej oraz wykorzystanie tychże ‘sentymentalnych zwierząt’ dla celów kampanii społecznych, poczynając od abolicji w połowie wieku 19 do ruchu antywiwisekcyjnego na przełomie wieku XIX i XX (Mason 2005). Przedmiotem analizy jest również feminizacja udomowionego zwierzęcia towarzyszącego.

Amerykański naturalizm, zafascynowany dzikością, zdaje się przedstawiać relację człowiek-zwierzę w zupełnie innym kontekście, którego nie sposób zrozumieć bez odwołania się do zmian we wzorcach męskości i kobiecości na przełomie wieków (Shukin 2012).

Choć w literaturze modernistycznej postacie zwierząt rzadko kiedy są pogłębione psychologicznie, wzięcie pod uwagę nie-ludzkiej inności staje się perspektywą interpretacyjną, która pozwala na nowo odczytać np. opowiadania Hemingwaya (Armstrong 2008, Wolfe 2003)

W literaturze współczesnej refleksja nad relacją człowiek-zwierzę, w tym zarówno konkretny człowiek-konkretne zwierzę (tutaj np. Mark Doty) jak i postantropocentryczny namysł nad miejscem człowieka w nie do końca ludzkim świecie często staje się pierwszoplanowym tematem literackim. W tym bloku tematycznym studenci analizują różnorodne strategie formalne wykorzystywane przez pisarzy, którzy angażują się w tego typu refleksję i porównują je ze strategiami wykorzystywanymi wcześniej.

Virginia Anderson, Creatures of Empire: How Domestic Animals Transformed Early America (2004)

Edgar Allan Poe, wybrane opowiadania

Frederick Douglass, fragmenty The Life of Frederick Douglass, an American Slave (1881)

Harriet Beecher Stowe, fragmenty Uncle Tom’s Cabin (1852)

Herman Melville, Moby Dick (1851, fragmenty)

Mark Twain “A Dog’s Tale” (1903)

Susan Glaspell “A Jury of Her Peers” (1917)

Edith Wharton “Kerfol” (1915)

Charlotte Perkins Gilman, fragmenty Herland (1915)

Jack London, „To Build a Fire” (1908), Call of the Wild (1924, fragmenty)

Ernest Hemingway, wybrane opowiadania

William Faulkner „The Bear” (1942)

Ursula K. Le Guin “Mazes” (1975)

Mark Doty, The Dog Years (2007)

T.C. Boyle, wybrane opowiadania

TEKSTY TEORETYCZNE

Erica Fudge "Pets" (2011)

Kari Weil, „Thinking Animals: Why Animal Studies Now?” (2012)

Susan McHugh and Robert McKay „Being and Seeing Literary Animals” (2004)

Jacques Derrida, „The Animal That Therefore I Am (More to Follow)” (2002)

Donna Haraway, When Species Meet (2008), fragmenty; Companion Species Manifesto, fragmenty (2003)

Jennifer Mason, Civilized Creatures: Urban Animals and American Literature, 1850-1900

Colleen Glenney Boggs, Animalia Americana (2012), fragmenty

Phillip Armstrong, What Animals Mean in the Fiction of Modernity (2008), fragmenty

Nicole Shukin, Animal Capital (2009), fragmenty, “Feeling Power” (2012)

Susan McHugh, Animal Stories: Narrating Accross Species Lines (2011)

Cary Wolfe, Animal Rites (2003), fragmenty

Wiedza:

- poznaje / zgłębia problematykę i realia geograficzne, historyczne, polityczne, gospodarcze, kulturowe i społeczne krajów obszaru języka angielskiego

- zdobywa / pogłębia wiedzę o symbolicznym podłożu interakcji w ramach jednej kultury oraz między kulturami

Umiejętności:

- potrafi zastosować podstawową / pogłębioną metodologię literaturoznawczą

- umie przedstawić zdobytą wiedzę w sposób logiczny i klarowny w formie pisemnej i ustnej

Kompetencje społeczne:

- ma potrzebę wyrażania siebie w sposób spójny, przejrzysty, logiczny i konkretny w celu efektywnego funkcjonowania w kontaktach z innymi

- rozpoznaje charakter dylematów, problemów, konfliktów, i poszukuje najlepszych ich rozwiązań

Średnia z następujących segmentów kursu:

response papers -- 20%

prezentacja w grupie -- 30%

pisemny test końcowy -- 50%

Zajęcia zalicza zdobycie powyżej 50% w każdym segmencie wymagań