Przestrzeń i prywatność w resocjalizacji zakładowej

fakultatywne

w sali

Przedmiot jest poświęcony prezentacji funkcjonowania zamkniętej instytucji korekcyjnej oraz jej wychowanków w kategoriach przestrzennych oraz związanych z naruszaniem prywatności. Ten „ukryty wymiar” rzeczywistości zakładowej nakreślony zostanie z punktu widzenia dolegliwości przestrzennych i deprywacji biologicznej, a także nieprawidłowości w zakresie prywatności, których doświadczają wychowankowie. Po prezentacji rozumienia przestrzeni i prywatności omówione zostaną wybrane teorie i badania dotyczące terytorialności i zachowań przestrzennych człowieka, a także dystansów i konsekwencji ich naruszania. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na rolę, jaką ww aspekty mogą odgrywać w przebiegu resocjalizacji zakładowej, a także na możliwe środki przeciwdziałania niedogodnościom z tego zakresu, które wypracowała proksemika (nauka zajmująca się posługiwaniem się przestrzenią przez człowieka. Akcentowana będzie ich rola dla optymalizacji procesu resocjalizacji zakładowej.

Założenia wstępne: Posiadanie wiedzy z zakresu podstaw pedagogiki resocjalizacyjnej oraz instytucjonalnych systemów resocjalizacji, a także funkcjonowania człowieka w warunkach izolacji.

Zadaniem przedmiotu jest przedstawienie ujęcia instytucji korekcyjnej oraz funkcjonowania jej wychowanków w kategoriach przestrzennych i związanych z naruszaniem prywatności, w tym

- uzasadnienia ujmowania instytucji korekcyjnej w tych kategoriach

- prawnego i psychologicznego ujęcia prywatności

- nieprawidłowości w zakresie prywatności w rzeczywistości zakładowej

- wybranych aspekty przeludnienia, w tym miar przeludnienia i ich wskaźników

- relacji między przeludnieniem a zagęszczeniem i zatłoczeniem

- czynników mających wpływ na wielkość zatłoczenia

- wybranych teorii zatłoczenia i ich znaczenia dla praktyki resocjalizacyjnej (Gęstości - itensywności Freedmana oraz Społeczno – Przestrzennego Modelu Stresu Loo)

- badań zagęszczenia w celach mieszalnych oraz przestrzeni personalnej wychowanków

- sposobów obrony przed zatłoczeniem i konsekwencji zatłoczenia

- proksemicznego ujęcia zamkniętej instytucji resocjalizacyjnej

- zachowań terytorialnych i ich znaczenia dla resocjalizacji zakładowej

- dystansów u człowieka, ich znaczenia i i konsekwencji naruszenia

- przestrzeni personalnej i jej znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania społecznego

- przykładów rozwiązań z zakresu proksemiki, zmierzających do ograniczania negatywnych konsekwencji zatłoczenia oraz naruszania dystansów i prywatności w instytucjonalnej rzeczywistości wychowawczej

W części wstępnej zostanie zaprezentowane uzasadnienie ujmowania instytucji korekcyjnej w kategoriach przestrzennych, obejmujących również pozbawienie prawa do prywatności, rozumianego jako prawo do dysponowania własnym terytorium. Przedstawione będą podstawowe zagadnienia dotyczące posługiwania się przestrzenią przez człowieka jako wytworem kultury, a następnie aspekty funkcjonowania związane z doświadczaniem zatłoczenia, zachowaniami terytorialnymi, dystansami, ich regulowaniem oraz naruszaniem. Omówione zostaną również czynniki mające wpływ na wielkość i odczuwanie zatłoczenia oraz wybrane ujęcia teoretyczne pomocne w zrozumieniu tego fenomenu. Przedstawione będą zagadnienia przestrzeni osobistej oraz konsekwencji wkraczania w nią innych osób. Informacje te stale odnoszone będą do praktyki i form organizacyjnych instytucjonalnej resocjalizacji. W części końcowej nakreślone zostaną sposoby łagodzenia niekorzystnych zjawisk związanych z naruszaniem przestrzeni i prywatności wychowanków, wypracowane w toku rozwoju proksemiki w przeciągu blisko 50 lat od jej powstania.

Wdrażana będzie praca grupowa, a także doskonalenie umiejętności posługiwania się technologią informatyczną oraz multimedialną, w tym tworzenia prezentacji multimedialnych. W procesie poszukiwania informacji o rozwiązaniach europejskich podnoszona będzie znajomości języków obcych, zwłaszcza angielskiego i niemieckiego.

Szacunkowa liczba godzin, jakie studenci powinni przeznaczyć na osiągnięcie efektów uczenia się

konwersatorium - 30 godzin

praca samodzielna – 20 godzin

przygotowanie do zaliczenia - 10 godzin

RAZEM ok. 60 godzin

Ciosek M. Człowiek w obliczu izolacji więziennej. Wyd. Stella Maris, Gdańsk 1996

Ciosek M. Z problematyki przeludnienia więziennego. w: Przegląd Penitencjarny i Kryminologiczny, 1989, nr 17

Eliasz A. Psychologia ekologiczna. Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 1993

Gądecki J. Architektura i tożsamość. Rzecz o antropologii architektury. Wyd. Rolewski, Warszawa 2005

Hall E. T.: Ukryty wymiar, Wyd. Muza 2005

Hall R. M., Hall E. T. Czwarty wymiar w architekturze, MUZA S.A., Warszawa 2001

Hall E. T. Bezgłośny język. PIW, Warszawa 1987

Hołyst B. Przepełnienie Więzień. Aspekty kryminologiczne i penitencjarne. w: Hołyst B., Ambrozik W., Stępniak P. (red.) Więziennictwo. Nowe wyzwania. Warszawa – Poznań- Kalisz 2001, str. 48-70.

Jędruszczak K. Modele i koncepcje prywatności w psychologii. w: Przegląd Psychologiczny, t. 48, nr 2, 2005, str. 197-216

Kamiński M. M. Gry więzienne. Tragikomiczny świat polskiego więzienia. Oficyna Naukowa, Warszawa 2006

Machel H.: Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacja. Wyd. Arche, Gdańsk 2003.

Pastwa B. Poczucie osamotnienia a sposób funkcjonowania recydywistów warunkach izolacji więziennej, w: Przegląd Penitencjarny i Kryminologiczny 1990-91, nr 18

Rasmussen S. E. Odczuwanie architektury. Wydawnictwo Murator, Warszawa 1999

Schmidt D. Wybrane aspekty przeludnienia jednostek penitencjarnych. w: Kuć M. (red.) Kryminologiczne i penitencjarne aspekty wykonywania kary pozbawienia wolności. Lublin 2008

Schmidt D. Zachowania proksemiczne i zatłoczenie a funkcjonowanie zamkniętych instytucji korekcyjnych, w: Kwaśniewski J. (red.) Profilaktyka społeczna i resocjalizacja. Prace IPSiR UW, T. 14, Wyd. UW, Warszawa 2009, str. 89-126

Schmidt D. Patologia instytucji. Dysfunkcyjność zamkniętych instytucji korekcyjnych. w: Borowski M., Dobrzeniecki R. (red.) Patologie społeczne. Wybrane zagadnienia, Wyd. Naukowe NOVUM, Płock 2009, str. 25-84

Schmidt D. Proksemiczny wymiar instytucji więziennej, w: Jasiński Z., Widelak D. (red.) Polska resocjalizacja i więziennictwo. Konteksty – praktyki – studia. Studia i rozprawy z pedagogiki resocjalizacyjnej, T. 2. Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole2009, str. 105-126

Schmidt D. Wybrane aspekty przeludnienia jednostek penitencjarnych, w: Kuć M. (red.) Kryminologiczne i penitencjarne aspekty wykonywania kary pozbawienia wolności, Wyd. Towarzystwa Naukowego KUL, Lublin 2008, str. 115-134

Sztajnberg A., Jasiński T. Proksemika w komunikacji społecznej. Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock 2007

Szymanowski T. Efektywność systemu penitencjarnego w Polsce – stan obecny i perspektywy (mps 2005)

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, 1997 r.) z późn. zm. (Dz. U. Nr 142, poz. 1380, 2003 r.).

Po zakończeniu procesu uczenia się student :

1.dokonuje rozróżnienia pomiędzy środowiskiem fizycznym i przestrzennym zakładu resocjalizacyjnego

2.opisuje mechanizmy funkcjonowania wychowanka instytucji resocjalizacyjnej w kategoriach przestrzennych i związanych z naruszaniem prywatności

3.dokonuje interpretacji uregulowań prawnych w kontekście ochrony prawa wychowanków do prywatności

4.docenia znaczenie łagodzenia niedogodności przestrzennych dla podnoszenia efektywności resocjalizacji zakładowej

5.wyjaśnia znaczenie ustaleń z zakresu proksemiki i prywatności dla prowadzenia optymalnej pracy resocjalizacyjnej w środowisku instytucjonalnym

6.definiuje aspekty skłaniające do ewolucji rozwiązań polskiej resocjalizacji instytucjonalnej w kierunku uwzględnienia perspektywy proksemiczne

Zaliczenie na ocenę w postaci ustnej.

Dodatkowe warunki:

- przygotowanie części materiału do prezentacji na zajęciach (np. w formie multimedialnej),

- aktywność na zajęciach,

- stopień opanowania materiału do przygotowania przez studentów na każde zajęcia.