Wstęp do antropologii miasta

ogólnouniwersyteckie

w sali

Antropologia miasta z jednej strony wyrasta z poszukiwań całościowego ujęcia procesów wytwarzania i zamieszkiwania przestrzeni miejskich, z drugiej strony z zastosowania jakościowych metod do badań nad niewielkimi układami społecznymi w środowiskach wielkomiejskich. Jej szczególną wartością jest spojrzenie na miasto i jego mieszkańców z perspektywy kulturowej, wewnętrznej, uwzględniającej różnice i detale umykające innym naukom społecznym. Obie perspektywy – szeroka, porównawcza oraz nastawiona na studium przypadku będą nas interesowały podczas zajęć.

Antropologia miasta z jednej strony wyrasta z poszukiwań całościowego ujęcia procesów wytwarzania i zamieszkiwania przestrzeni miejskich, z drugiej strony z zastosowania jakościowych metod do badań nad niewielkimi układami społecznymi w środowiskach wielkomiejskich. Jej szczególną wartością jest spojrzenie na miasto i jego mieszkańców z perspektywy kulturowej, wewnętrznej, uwzględniającej różnice i detale umykające innym naukom społecznym. Obie perspektywy – szeroka, porównawcza oraz nastawiona na studium przypadku będą nas interesowały podczas zajęć.

Wykład wprowadza w historie dyscypliny i stworzonych w jej ramach koncepcji. Literatura omawiana na zajęciach ukazywać będzie rozmaite zjawiska społeczne zakorzenione w konkretnej tkance ekologicznej takie jak: gettoizacja, migracja i adaptacja, gentryfikacja. Będzie też punktem wyjścia do poszukiwania odpowiedzi na pytanie czym jest miasto i czy możliwa jest jego uniwersalna definicja. Omówione zostaną przykłady badań etnograficznych nad społecznościami miejskimi.

Szczególną wartością antropologii miasta jest spojrzenie mieszkańców miast z perspektywy kulturowej, wewnętrznej, uwzględniającej zróżnicowania umykające innym naukom społecznym. Na początku kursu omówiony zostanie kontekst narodzin antropologii miasta, pierwsze teorie miasta i urbanizacji oraz klasyczna literatura charakteryzująca ośrodki miejskie należące do różnych kręgów kulturowych. Następny blok zajęć będzie dotyczył społeczno-kulturowych procesów wytwarzania przestrzeni? Miasto będzie omawiane też z perspektywy mikro – jako teatr społeczny i arenę życia codziennego. Zajęcia ukazywać będą rozmaite zjawiska społeczne zakorzenione w konkretnej tkance ekologicznej – takie jak gettoizacja, migracja i adaptacja, gentryfikacja etcetera. Będziemy śledzić jak małe społeczności miejskie przekształcają tkankę swojego otoczenia oraz organizm miejski oddziałuje na funkcjonowanie jednostek i niewielkich układów społecznych – rodzinę i sąsiedztwo.

Interesować nas będzie też specyfika miast socjalistycznych i ich stan po upadku socjalizmu oraz procesy przekształcania się w miasta kapitalistyczne.

Osobny blok zajęć poświęcony będzie przestrzeni w ujęciu humanistycznym i miejskiemu symbolizmowi: życiu miejskich obszarów kulturowych, pomników i zabytków.

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z problematyką antropologii miasta, jej przedmiotem i metodami badań oraz z charakterystykami i analizami przestrzennych układów miejskich w różnych cywilizacjach i kulturach.

Simmel G. Socjologia, r. „Mentalność mieszkańców wielkich miast PWN, Warszawa, 1975 s. 513-531.

Wirth L. On Cities and Social Life, r „Urbanism as a way of life” The University of Chicago Press, 1964, s. 60-83.

Wallis A. r. „Przestrzeń jako wartość”, r. „Obszar kulturowy”, r. „Pojęcie centrum”, w: Socjologia przestrzeni, Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1990, s. 19-32, s. 99-110, s. 123-131.

Auge M. „Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności”, PWN, Warszawa, 2012, r. „Od miejsc do nie-miejsc” s. 51-80.

Mike D. Planeta slumsów, r. 2 „Wszechobecność slumsów”, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2009, s. 34-75.

Jakubowska L., "Paradoks nowoczesności: poligamia wśród zurbanizowanych Beduinów", w: (red.) Pakszys E. Międzykulturowe i interdyscyplinarne badania feministyczne. Daleki - Bliski Wschód, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 2005.

Pessel W. Antropologia nieczystości. Studia z kultury sanitarnej Warszawy, rozdział III, Trio, Warszawa, 2010, s. 119-147.

Pessel W. Antropologia nieczystości. Studia z kultury sanitarnej Warszawy, r. I, Trio, Warszawa, 2010 s.15-56.

Wirth L. “The Getto” w: On Cities and Social Life, The University of Chicago Press, 1964, s. 84-98.

E. Blakely, N. Snyder p. „Forting Up”, „The Search of Community” s. 1-45, Fortress America, Brookings Institution Press, 1999.

Caldeira T. “Fortified enclaves: the new urban segregation” (ed.) Low S. Theorizing the City. The new urban anthropology reader, 2005, s. 83-106.

Anderson E.Street Wise. Race, Class and Change in an Urban Community, p. “Street Etiquette and Street Wisdom”, The University of Chicago Press ,1990, s. 207-236.

Anderson E. Street Wise. Race, Class and Change in an Urban Community, p. “The Black male in public” The University of Chicago Press ,1990, s. 190-206 .

Nas P, Samuels A. r. “Urban Symbolic Ecology and the Hypercity: State of the art and Challenges for the Future” w: Hypercity. The Symbolic Side of Urbanism, Kegan Paul, London, 2006, s. 1-20.

Tazbir J. „Wojna na pomniki i o pomniki”, w: Kultura i Społeczeństwo, nr 1, 1997.

Krajewski M. (red.) „Nie-widzialne miasto”, Krajewski M. „ Niewidzialne miasto – uspołeczniająca moc fotografii”, Drozdowski R. r. „Agory i kluby – społeczny pomysł na uspołeczniające miasto”, Bęc Zmiana, Warszawa, 2012, s. 9-22, s. 47-61.

Krajewski M. (red.) „Nie-widzialne miasto”, r. Kietlińska B. „niewidzialnomiejskie estetyki”, Rosińska M. „Projektując niewidzialne miasto..”, Bęc Zmiana, Warszawa, 2012, s.147-165.

Jacyno M. „Mieszkanie i moralna architektura” kultury indywidualizmu w: (red.) G. Woroniecka „Co znaczy Mieszkać?”, TRIO, 2007.

Łukasiewicz J.„Dom jako społeczne minimum. Spojrzenie na okres okupacji” w: (red.) Siciński A. Dom we współczesnej Polsce. Szkice, 1990, WIK, Warszawa.

Cichomski M. r. „Dziś obcy rzadko się tu zapuszczają …” lata dziewięćdzisiąt…” w: Kurczewski, Cichomski, Wiliński Wielkie bazary warszawskie, TRIO, 2010 89-126.

Cichomski M. r. 4 „Bazarowa społeczność – przemiany struktury społecznej na Bazarze Różyckiego w latach 1987-2007” w: Kurczewski, Cichomski, Wiliński Wielkie bazary warszawskie, TRIO, 2010 89-126.

Przybył E. Pałac Kultury i Nauki jako socjalistyczna sakralizacja przestrzeni w: (red.) Zuzanna Grębocka, Jakub Sadowski „Pałac Kultury i Nauki. Między ideologią a masową wyobraźnią”, Nomos, 2007, s. 89-124.

Zieliński J. „Realizm socjalistyczny w Warszawie”, r. „Doktryna socjalizmu realistycznego w architekturze i jej społeczno-technologiczne zaplecze”, Hereditas, 2009, s. 33-68.

Murzyn M. r. 1 „Podejście teoretyczne do rewitalizacji. Kontekst postsocjalistycznej Europy Środkowej” w: Murzyn M. „Kazimierz. Środkowoeuropejskie doświadczenie rewitalizacji”, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, 2006.

Murzyn M. r. 6 „Wizerunek i interpretacja dziedzictwa kulturowego dzielnicy” w: Murzyn M. „Kazimierz. Środkowoeuropejskie doświadczenie rewitalizacji”, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków, 2006.

K_W11 posiada pogłębioną wiedzę o metodach badania zróżnicowania kulturowego

K_W12 posiada pogłębioną wiedzę na temat wybranych metod i technik badań społecznych, ich ograniczeń, specyfiki i obszarów zastosowania

K_W13 jest świadomy znaczenia refleksyjnego i krytycznego podejścia do wyników badań społecznych, analiz i procedur badawczych

K_U03 potrafi dokonać krytycznej analizy zjawisk i procesów społecznych, zwłaszcza dotyczących współczesnego społeczeństwa polskiego

K_U05 potrafi samodzielnie formułować i weryfikować sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych

K_U06 potrafi posługiwać się kategoriami teoretycznymi oraz metodami badawczymi do opisu i analizy zmian społecznych i kulturowych we współczesnych społeczeństwach oraz ich konsekwencji

K_U14 potrafi formułować pogłębione sądy na temat motywów ludzkiego działania oraz przewidywać społeczne konsekwencje tego działania

K_U18 potrafi wskazać, w jakich rodzajach badań można wykorzystać czytane przez siebie teksty naukowe

K_U19 potrafi przygotować prezentację wybranego zagadnienia lub badania w języku polskim i w języku obcym

K_K02 umie zaproponować rozwiązanie problemów, które wymagają interdyscyplinarności w podejściu badawczym

K_K05 potrafi gromadzić, wyszukiwać, syntetyzować, a także krytycznie oceniać informacje na temat zjawisk społecznych

K_K06 potrafi argumentować stawiane tezy posługując się dowodami naukowymi

K_K07 umie uzasadnić wybór źródeł

K_K12 jest świadomy istnienia dylematów etycznych związanych z pracą socjologa

K_K13 jest otwarty na różne perspektywy teoretyczne i metodologiczne badań społecznych

K_K14 bierze odpowiedzialność za projektowane i wykonywane zadania

egzamin w formie testu, prezentacja