Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Lingwistyka I

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3501-KOG-L1
Kod Erasmus / ISCED: 09.301 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Lingwistyka I
Jednostka: Instytut Filozofii
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Założenia (opisowo):

Wiedza o języku wyniesiona z kursu „Wstęp do językoznawstwa ogólnego”

Tryb prowadzenia:

zdalnie

Skrócony opis:

Przedmiot ma na celu wprowadzenie studenta w podstawowe zagadnienia związane ze składnią języków naturalnych. Materiałem empirycznym będzie przede wszystkim język polski, cechujący się bogatą fleksją i stosunkowo swobodnym szykiem wyrazów. Dzięki precyzyjnemu podejściu do fleksji oraz naciskowi na formalne opisy składni, wiedza nabyta w trakcie kursu będzie mogła być wykorzystana w pracach nad przetwarzaniem języka naturalnego, w badaniach psycholingwistycznych i w innych interdyscyplinarnych podejściach do języka.

Platformy: Google Meet, Moodle.

Pełny opis:

Na wykładzie wprowadzone zostaną najważniejsze pojęcia dwóch działów lingwistyki: morfoskładni i składni.

Szczegółowo omówiony zostanie system morfosyntaktyczny języka polskiego i różne podejścia do problemu klasyfikacji leksemów i form wyrazowych.

Pojęcia wprowadzone w tej części kursu będą bezpośrednio wykorzystane w drugiej części, poświęconej różnym podejściom do składni języków naturalnych: zależnościowym i opartym na analizie składników bezpośrednich. Wykład zawierał będzie prezentację teorii lingwistycznej łączącej te dwa podejścia, a mianowicie Lexical Functional Grammar.

Przedstawiona zostanie hierarchia Chomskiego gramatyk formalnych. W terminach językoznawstwa strukturalnego zostaną omówione mechanizmy rządu i zgody, a także pojęcie wymagań składniowych. W terminach współczesnych teorii generatywnych, szczególnie teorii Lexical Functional Grammar, zanalizowane zostaną wybrane zjawiska składniowe języka polskiego.

Ćwiczenia będą poświęcone praktycznemu wykorzystaniu pojęć i mechanizmów wprowadzonych na wykładzie.

Szczegółowo omówiony zostanie system morfoskładniowy języka polskiego, w tym różne podejścia do niektórych kategorii gramatycznych (rodzaj, deprecjatywność itp.). W tej części przewidziane jest wykorzystanie słowników i korpusów języka polskiego.

Podstawowe pojęcia składniowe (analiza zależnościowa i składnikowa, konstrukcje endocentryczne i egzocentryczne, wymagania składniowe itp.) zostaną zastosowane do analizy zdań polskich. Krytycznie omówione zostaną testy na odróżnianie argumentów i modyfikatorów. Na przykładzie zdań polskich i angielskich zbadane zostaną zjawiska, którym poświęca się wiele miejsca w składni generatywnej, w tym dychotomii przypadka (strukturalny i leksykalny) oraz odróżnieniu kontroli i podnoszenia (ang. control, raising). Wybrane zjawiska będą przedmiotem analizy w teorii Lexical Functional Grammar.

Szacowana liczba godzin, które student powinien przeznaczyć na osiągnięcie efektów uczenia się: 30h (wykład) + 30h (ćwiczenia) + 90h pracy własnej.

Kurs obejmuje następujące zagadnienia:

1. Pojęcie „gramatyki”, ze szczególnym wyróżnieniem morfoskładni, składni i semantyki.(1 wykład)

2. System fleksyjny języka polskiego. Leksemy odmienne (rzeczownikowe, zaimkowe, czasownikowe) i nieodmienne. Kategorie gramatyczne polszczyzny (w tym różne podejścia do kwestii rodzaju gramatycznego). Klasyfikacje leksemów i form wyrazowych. Fleksja w polskich słownikach i korpusach. (2 wykłady)

3. Pojęcie składni i morfoskładni. Nadrzędniki i podrzędniki. Podejścia składnikowe i zależnościowe. Pojęcie grupy składniowej. Równoważność dystrybucyjna, konstrukcje endocentryczne i egzocentryczne. Problem konstrukcji współrzędnie złożonych. Pojęcia rządu i zgody. Podział podrzędników na argumenty i modyfikatory. Pojęcie walencji składniowej. Schematy walencyjne w języku polskim. (2–3 wykłady)

4. Hierarchia Chomskiego. Gramatyki regularne (odpowiadające im wyrażenia regularne i automaty skończenie stanowe), gramatyki bezkontekstowe. (2–3 wykłady)

5. Gramatyka generatywna: transformacyjne podejścia Chomskiego i nietransformacyjne gramatyki unifikacyjne. Pojęcie struktury atrybutów i unifikacji. Wprowadzenie do teorii Lexical Functional Grammar (LFG). (2 wykłady)

6. Wybrane pojęcia gramatyk generatywnych: przypadek strukturalny, kontrola i podnoszenie (ang. control, raising) itp. Ich analiza w języku polskim i formalizacja w LFG. (3-4 wykłady)

Literatura:

- A. Carnie (2012), Syntax: A generative introduction (Vol. 18). John Wiley & Sons.

- M. Dalrymple (2001), Lexical Functional Grammar, Academic Press.

- A. Przepiórkowski, M. Bańko, R. L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk (2012), Narodowy Korpus Języka Polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.

- Z. Saloni i M. Świdziński (2011), Składnia współczesnego języka polskiego, PWN.

Efekty uczenia się:

Nabyta wiedza:

- zna podstawowe procesy morfologiczne i typy zjawisk składniowych [K_W01, K_W03, K_W10

- dogłębnie zna system morfoskładniowy języka polskiego [K_W02, K_W10]

- zna wybrane współczesne teorie składniowe [K_W02, K_W03, K_W04, K_W05, K_W06, K_W10, K_W13]

Nabyte umiejętności:

- umie odróżnić zjawiska słowotwórcze od fleksyjnych i morfologiczne od składniowych [K_U01]

- umie określić typ zjawiska morfologicznego i konstrukcji składniowej [K_U03]

- dokonuje analizy morfologicznej i składniowej podstawowych konstrukcji języka polskiego [K_U01, K_U02, K_U09]

Nabyte kompetencje społeczne:

- umie uważnie, aktywnie słuchać innych i śledzić ich tok myśli [K_K02

- umie selekcjonować i porządkować informacje uzyskane w procesie komunikacji [K_K02

- umie jasno komunikować trudne i abstrakcyjne zagadnienia [K_U07, K_U09, K_U10, K_U11]

Metody i kryteria oceniania:

Kryteria oceniania:

- wykład: egzamin

- ćwiczenia: co najmniej 55% możliwych do zdobycia punktów; punkty będą przydzielane za prace domowe i kolokwia (ich liczba zostanie określona na początku zajęć); dodatkowe (ponadprogramowe) punkty mogą zostać przyznane przez prowadzącego za aktywność na ćwiczeniach (w tym za pełną obecność).

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
ul. Banacha 2
02-097 Warszawa
tel: +48 22 55 44 214 https://www.mimuw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0-2b06adb1e (2024-03-27)