Lingwistyka I
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 3501-KOG-L1 |
Kod Erasmus / ISCED: |
09.301
|
Nazwa przedmiotu: | Lingwistyka I |
Jednostka: | Instytut Filozofii |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Założenia (opisowo): | Wiedza o języku wyniesiona z kursu „Wstęp do językoznawstwa ogólnego” |
Tryb prowadzenia: | zdalnie |
Skrócony opis: |
Przedmiot ma na celu wprowadzenie studenta w podstawowe zagadnienia związane ze składnią języków naturalnych. Materiałem empirycznym będzie przede wszystkim język polski, cechujący się bogatą fleksją i stosunkowo swobodnym szykiem wyrazów. Dzięki precyzyjnemu podejściu do fleksji oraz naciskowi na formalne opisy składni, wiedza nabyta w trakcie kursu będzie mogła być wykorzystana w pracach nad przetwarzaniem języka naturalnego, w badaniach psycholingwistycznych i w innych interdyscyplinarnych podejściach do języka. Platformy: Google Meet, Moodle. |
Pełny opis: |
Na wykładzie wprowadzone zostaną najważniejsze pojęcia dwóch działów lingwistyki: morfoskładni i składni. Szczegółowo omówiony zostanie system morfosyntaktyczny języka polskiego i różne podejścia do problemu klasyfikacji leksemów i form wyrazowych. Pojęcia wprowadzone w tej części kursu będą bezpośrednio wykorzystane w drugiej części, poświęconej różnym podejściom do składni języków naturalnych: zależnościowym i opartym na analizie składników bezpośrednich. Wykład zawierał będzie prezentację teorii lingwistycznej łączącej te dwa podejścia, a mianowicie Lexical Functional Grammar. Przedstawiona zostanie hierarchia Chomskiego gramatyk formalnych. W terminach językoznawstwa strukturalnego zostaną omówione mechanizmy rządu i zgody, a także pojęcie wymagań składniowych. W terminach współczesnych teorii generatywnych, szczególnie teorii Lexical Functional Grammar, zanalizowane zostaną wybrane zjawiska składniowe języka polskiego. Ćwiczenia będą poświęcone praktycznemu wykorzystaniu pojęć i mechanizmów wprowadzonych na wykładzie. Szczegółowo omówiony zostanie system morfoskładniowy języka polskiego, w tym różne podejścia do niektórych kategorii gramatycznych (rodzaj, deprecjatywność itp.). W tej części przewidziane jest wykorzystanie słowników i korpusów języka polskiego. Podstawowe pojęcia składniowe (analiza zależnościowa i składnikowa, konstrukcje endocentryczne i egzocentryczne, wymagania składniowe itp.) zostaną zastosowane do analizy zdań polskich. Krytycznie omówione zostaną testy na odróżnianie argumentów i modyfikatorów. Na przykładzie zdań polskich i angielskich zbadane zostaną zjawiska, którym poświęca się wiele miejsca w składni generatywnej, w tym dychotomii przypadka (strukturalny i leksykalny) oraz odróżnieniu kontroli i podnoszenia (ang. control, raising). Wybrane zjawiska będą przedmiotem analizy w teorii Lexical Functional Grammar. Szacowana liczba godzin, które student powinien przeznaczyć na osiągnięcie efektów uczenia się: 30h (wykład) + 30h (ćwiczenia) + 90h pracy własnej. Kurs obejmuje następujące zagadnienia: 1. Pojęcie „gramatyki”, ze szczególnym wyróżnieniem morfoskładni, składni i semantyki.(1 wykład) 2. System fleksyjny języka polskiego. Leksemy odmienne (rzeczownikowe, zaimkowe, czasownikowe) i nieodmienne. Kategorie gramatyczne polszczyzny (w tym różne podejścia do kwestii rodzaju gramatycznego). Klasyfikacje leksemów i form wyrazowych. Fleksja w polskich słownikach i korpusach. (2 wykłady) 3. Pojęcie składni i morfoskładni. Nadrzędniki i podrzędniki. Podejścia składnikowe i zależnościowe. Pojęcie grupy składniowej. Równoważność dystrybucyjna, konstrukcje endocentryczne i egzocentryczne. Problem konstrukcji współrzędnie złożonych. Pojęcia rządu i zgody. Podział podrzędników na argumenty i modyfikatory. Pojęcie walencji składniowej. Schematy walencyjne w języku polskim. (2–3 wykłady) 4. Hierarchia Chomskiego. Gramatyki regularne (odpowiadające im wyrażenia regularne i automaty skończenie stanowe), gramatyki bezkontekstowe. (2–3 wykłady) 5. Gramatyka generatywna: transformacyjne podejścia Chomskiego i nietransformacyjne gramatyki unifikacyjne. Pojęcie struktury atrybutów i unifikacji. Wprowadzenie do teorii Lexical Functional Grammar (LFG). (2 wykłady) 6. Wybrane pojęcia gramatyk generatywnych: przypadek strukturalny, kontrola i podnoszenie (ang. control, raising) itp. Ich analiza w języku polskim i formalizacja w LFG. (3-4 wykłady) |
Literatura: |
- A. Carnie (2012), Syntax: A generative introduction (Vol. 18). John Wiley & Sons. - M. Dalrymple (2001), Lexical Functional Grammar, Academic Press. - A. Przepiórkowski, M. Bańko, R. L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk (2012), Narodowy Korpus Języka Polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN. - Z. Saloni i M. Świdziński (2011), Składnia współczesnego języka polskiego, PWN. |
Efekty uczenia się: |
Nabyta wiedza: - zna podstawowe procesy morfologiczne i typy zjawisk składniowych [K_W01, K_W03, K_W10 - dogłębnie zna system morfoskładniowy języka polskiego [K_W02, K_W10] - zna wybrane współczesne teorie składniowe [K_W02, K_W03, K_W04, K_W05, K_W06, K_W10, K_W13] Nabyte umiejętności: - umie odróżnić zjawiska słowotwórcze od fleksyjnych i morfologiczne od składniowych [K_U01] - umie określić typ zjawiska morfologicznego i konstrukcji składniowej [K_U03] - dokonuje analizy morfologicznej i składniowej podstawowych konstrukcji języka polskiego [K_U01, K_U02, K_U09] Nabyte kompetencje społeczne: - umie uważnie, aktywnie słuchać innych i śledzić ich tok myśli [K_K02 - umie selekcjonować i porządkować informacje uzyskane w procesie komunikacji [K_K02 - umie jasno komunikować trudne i abstrakcyjne zagadnienia [K_U07, K_U09, K_U10, K_U11] |
Metody i kryteria oceniania: |
Kryteria oceniania: - wykład: egzamin - ćwiczenia: co najmniej 55% możliwych do zdobycia punktów; punkty będą przydzielane za prace domowe i kolokwia (ich liczba zostanie określona na początku zajęć); dodatkowe (ponadprogramowe) punkty mogą zostać przyznane przez prowadzącego za aktywność na ćwiczeniach (w tym za pełną obecność). Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2 |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.