Pamięć zbiorowa w ujęciu socjologicznym i antropologicznym

ogólnouniwersyteckie

.Zajęcia będą poświęcone sposobom postrzegania przeszłości własnej grupy i czynników, które ją warunkują, głównie w stosunku do grup etnicznych i narodowych. Pamięć z definicji dotyczy historii i zdarzeń z przeszłości, lecz w życiu społecznym jest przede wszystkim obiektem działań współczesnych nastawionych na kreowanie określonych wizji wspólnoty, tożsamości zbiorowych lub kierowanie ludzkimi postawami. Omówione zostaną zarówno problemy kształtowania pamięci przez instytucje polityczne, jak i kształtowania się obrazów przeszłości z perspektywy indywidualnej, lokalnej i „zmarginalizowanej”.

w sali

Zajęcia będą poświęcone sposobom postrzegania przeszłości własnej grupy i czynników, które ją warunkują, głównie w stosunku do grup etnicznych i narodowych. Pamięć z definicji dotyczy historii i zdarzeń z przeszłości, lecz w życiu społecznym jest przede wszystkim obiektem działań współczesnych nastawionych na kreowanie określonych wizji wspólnoty, tożsamości zbiorowych lub kierowanie ludzkimi postawami. Omówione zostaną zarówno problemy kształtowania pamięci przez instytucje polityczne, jak i kształtowania się obrazów przeszłości z perspektywy indywidualnej, lokalnej i „zmarginalizowanej”.

Zajęcia będą poświęcone sposobom postrzegania przeszłości własnej grupy i czynników, które ją warunkują, głównie w stosunku do grup etnicznych i narodowych. Pamięć z definicji dotyczy historii i zdarzeń z przeszłości, lecz w życiu społecznym jest przede wszystkim obiektem działań współczesnych nastawionych na kreowanie określonych wizji wspólnoty, tożsamości zbiorowych lub kierowanie ludzkimi postawami. Omówione zostaną zarówno problemy kształtowania pamięci przez instytucje polityczne, jak i kształtowania się obrazów przeszłości z perspektywy indywidualnej, lokalnej i „zmarginalizowanej”.

Zagadnienie pamięci zbiorowej zostanie omówione z dwóch perspektyw: antropologicznej i socjologicznej. W ramach tego pierwszego podejścia studenci zapoznają się z różnymi koncepcjami czasu funkcjonującymi w społeczeństwach ludzkich oraz miejscem odwołań do mitu oraz przeszłych pokoleń w systemie kulturowym (np. kult przodków, wiara w cykliczność czasu, mityczne objaśnianie świata i granice jego zastosowania). Przedstawione zostaną także koncepcje kulturoznawcze i socjologiczne dotyczące pamięci zbiorowej – sposobu jej funkcjonowania w ponowoczesnych społeczeństwach, społecznego podziału pracy mnemonicznej, produkcji kulturowej związanej z kreowaniem określonych wizji przeszłości, a także etyczne problemy związane ze społecznym pamiętaniem i zapominaniem.

M. Halbwachs „Społeczne ramy pamięci”, Warszawa 2008.

E. Hobsbawm, T. Ranger (red.) „Tradycja wynaleziona”, Kraków 2008.

M. Lubaś „Tradycjonalizacje kultury”, w: „Tworzenie i odtwarzanie kultury”, M. Lubaś, G. Kubica (red.), Kraków 2008.

K. Pomian „Historia – nauka wobec pamięci”, Lublin 2006.

H. U. Gumbrecht „Użyteczność historii (uobecnienie i odkupienie)”, w: „Pamięć, etyka i historia”, E. Domańska (red.), Poznań 2006.

J. Assmann „Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych”, Warszawa 2008.

A. Assmann, „Między historią a pamięcią”, Warszawa 2013.

B. Szacka „Czas przeszły, pamięć, mit”, Warszawa 2006.

P. T. Kwiatkowski „Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji”, Warszawa 2008.

M. Zaleski „Formy pamięci”, Gdańsk 2004.

R. E. Gruber „Odrodzenie kultury żydowskiej w Europie”, Sejny 2004.

P. Connerton “Jak społeczeństwa pamiętają”, Warszawa 2012

J. R. Gillis (red.), „Commemorations. The Politics of National Identity”, Princeton 1994.

P. Ricoeur „Pamięć, historia, zapomnienie”, Kraków 2006.

W trakcie zajęć student uzyskuje wiedzę o badaniu zagadnień tradycji, przeszłości, historii i pamięci w socjologii i antropologii, uczy się dostrzegania kwestii tożsamości w przedstawieniach i wyobrażeniach dotyczących przeszłości oraz roli państwowych systemów ujednolicających. Uzyskuje ponadto umiejętność analizowania wydarzeń z przeszłości z punktu widzenia potrzeb współczesności oraz odnajdywania tego typu analiz w życiu publicznym.

Student:

posiada podstawową wiedzę na temat procesów leżących u podstaw stabilności i zmiany społecznej, a także rozumie na czym polegają te procesy

jest świadom procesów zachodzących w społeczeństwie polskim i globalnym oraz ich konsekwencji w zakresie postaw i instytucji społecznych

potrafi zinterpretować przeszłe i bieżące wydarzenia społeczne (polityczne, kulturowe, gospodarcze) przy pomocy pojęć i teorii socjologicznych

potrafi formułować proste samodzielne sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych

Obecność na wykładach (dopuszczalne dwie nieobecności); egzamin pisemny dotyczący treści wykładów. W przypadku otrzymania oceny negatywnej, można ja poprawić poprzez ponowne przystąpienie do egzaminu pisemnego.

Bilans pracy studenta: 30 h zajęć w sali wykładowej, 15 h lektury i samodzielne przygotowania do egzaminu