TABS: Poza teorią sekularyzacji. Przypadek Polski. Teorie w analizach i badaniach socjologicznych

Zajęcia poświęcone będą krytycznej analizie wybranych prac socjologicznych z zakresu teorii sekularyzacji oraz wybranych badań empirycznych z zakresu socjologii religii.

1. Przeanalizowana zostanie teoria sekularyzacji:

• jej „zapowiedzi” w klasycznych pracach Émila Durkheima i Maxa Webera;

• jej postać „standardowa” w wybranych pracach teoretyków sekularyzacji (Talcotta Parsonsa, Thomasa Luckmanna, Petera Bergera, Roberta Bellaha, Bryana Wilsona);

• próby jej ograniczania i niuansowania (Davida Martina, Karela Dobbelaere);

• wreszcie jej krytyki (Peter Berger, José Casanova, Mirosława Grabowska).

2. Uwzględniony zostanie nurt, w myśl którego nowe ruchy religijne (New religious movements – NRM) stanowią potwierdzenie (zaprzeczenie) teorii sekularyzacji.

3. Przeanalizowane zostaną nowe ujęcia procesu sekularyzacji (Charlesa Tylora, Jürgena Habermasa).

4. Uwzględnieni zostaną klasycy polskiej socjologii (Stefan Czarnowski, Stanisław Ossowski) i ich rozumienie religii i religijności.

5. Przeanalizowane zostaną wybrane badania empiryczne z zakresu socjologii religii, tak ilościowe, jak jakościowe, polskie (CBOS) i międzynarodowe (WVS, Pew Research Center) .

- E. Durkheim, Elementarne formy życia religijnego, Warszawa: PWN 1990, (ks. I, rozdz. I: Definicja zjawiska religijnego i religii), s. 19-42.

- M. Weber, Słowo wstępne, w: M. Weber, Etyka protestancka i duch kapitalizmu, Warszawa: Wydawnictwa UW 2011, s. 49-66.

- C. Geertz, Religia jako system kulturowy, , w: Socjologia religii. Antologia tekstów (red., W. Piwowarski, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 2007, s. 40-59.

- J. Casanova, Religie publiczne w nowoczesnym świecie, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 2005 (rozdz. 2: Religie prywatne i religie publiczne), s. 83-124.

- P. Berger, Święty baldachim, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 2005, (rozdz. Religia i podtrzymanie świata), s. 61-88.

- S. Czarnowski, Kultura religijna wiejskiego ludu polskiego, w: S. Czarnowski, Kultura, Warszawa: PWN 1959, s. 88-107.

- T. Szawiel, Religijność ludowa, perspektywy spojrzenia, Znak nr 3 2008, s. 45-58.

- S. Ossowski, , Zagadnienia więzi regionalnej i więzi narodowej na Śląsku Opolskim. „Przegląd Socjologiczny” t. IX, 1947, str. 73-124. Tekst zawarty także w: St. Ossowski, Z zagadnień psychologii społecznej. Dzieła, t. III. PWN, Warszawa 1967, s. 251-300.

- M. Grabowska, Stanisława Ossowskiego religia zdesakralizowana, w:

- K. Michalski, Eseje o Bogu i śmierci, Warszawa: Kurhaus 2014 (eseje: Cisza śmierci, Kochać Boga, Refleksja o zmartwychwstaniu, O wieczności, o Bogu…).

- L. Kołakowski, Jezus ośmieszony. Esej apologetyczny i sceptyczny, Kraków: Wydawnictwo ZNAK 2014.

- Ch. Taylor, Oblicza religii dzisiaj, Kraków: Wydawnictwo Znak 2002, (Wykład 2: „Podwójnie narodzeni”), s. 29-49.

- J. Habermas, Przyszłość natury ludzkiej. Czy zmierzamy do eugeniki liberalnej? Przekład M. Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2003, s. 103-111).

- M. Grabowska, Bóg a sprawa polska. Poza granicami teorii sekularyzacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2018

- P. Norris i R. Inglehart, Sacrum i profanum. Religia i polityka na świecie. Tłumaczyła R. Babińska. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos” 2006.

- M. Libiszowska-Żółtkowska, Konwertyci nowych ruchów religijnych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej 2003.

- M. Libiszowska-Żółtkowska, Nowe ruchy religijne w zwierciadle socjologii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie 2001.

Uwaga: Literatura może ulec zmianie.