Karaimi polsko-litewscy: dzieje, kultura, język

ogólnouniwersyteckie

mieszany: w sali i zdalnie
w sali

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z dziejami, językiem i kulturą Karaimów polsko-litewskich - wywodzącej się z Krymu wspólnoty etno-konfesyjnej stanowiącej dziś najmniejszą uznaną mniejszość etniczną w Polsce. Wyznający karaimizm - odmianę judaizmu odrzucającą Torę Ustną (Talmud) i uznającą Stary Testament jako jedyny autorytet prawa religijnego, i posługujący się językiem należącym do kipczackiej gałęzi języków tureckich Karaimi stanowią interesujący, lecz nadal mało znany element Polskiego Orientu.

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z dziejami, językiem i kulturą Karaimów polsko-litewskich - wywodzącej się z Krymu wspólnoty etno-konfesyjnej stanowiącej dziś najmniejszą uznaną mniejszość etniczną w Polsce. Karaimi są wyznawcami karaimizmu - odłamu judaizmu odrzucającego Torę Ustną (Talmud) i uznającą Stary Testament jako jedyny autorytet prawa religijnego. Ruch ten, wyrosły na gruncie anty-talmudycznej opozycji, pojawił sie na Bliskim Wschodzie w VIII w. i rozprzestrzenił się w Afryce Północnej, Syrii, Iranie i Azji Mniejszej, docierając na tereny na północ od Morza Czarnego. Tam zetknął się z ludami posługującymi się językami tureckimi. Powstała w ten sposób grupa konfesyjnie przynależąca do judaizmu, a posługująca się językiem należącym do kipczackiej gałęzi języków tureckich.

Ich główną siedzibą był Krym, skąd pod koniec XIV w. zostali sprowadzeni na tereny Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pierwszym siedliskiem były Troki, gdzie w 1441 otrzymali prawo magdeburskie, które zapewniło im własną jurysdykcję, a także liczne przywileje. Z czasem osiedlali się na północy Litwy (Birże, Upita, Poswól, Nowe Miasto, Poniewież i in.), a także na Wołyniu (Łuck, Ołyka, Derażno) i na Rusi Czerwonej (Halicz, Lwów, Kukizów). W końcu XVIII w. rozpoczął się proces kształtowania się karaimskiej tożsamości narodowej. Dziś status Karaimów jako mniejszości etnicznej określa Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (2005).

"Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów" www.awazymyz.karaimi.org

Dubiński, Aleksander. 1994. Caraimica, Warszawa.

Gąsiorowski, Stefan. 2008 (2020). Karaimi w Koronie i na Litwie XV-XVIII w., Kraków.

Jankowski, Henryk. 2003. Position of Karaim among the Turkic languages, Studia Orientalia 95: 131-150.

Kizilov, Mikhail. 2015. Sons of Scripture. Warszawa-Berlin.

Muchowski, P., Tomal, M., A. Sulimowicz, Witkowski, R., Yariv, A. 2017. Dokumenty historii karaimów polsko-litewskich. Edycja krytyczna wybranych rękopisów w językach hebrajskim, łacińskim i polskim. (=Prace Karaimoznawcze nr 7). Poznań.

Śliwka, Eugeniusz & Dubiński Aleksander. 1987. Karaimi, Pieniężno.

Sulimowicz, A..2019. Krymskokaraimskie zbiory literatury ludowej w Polsce — K. Zdebi in. (red.), Konserwacja Zapobiegawcza Środowiska 8 : Dziedzictwo nasze czy obce, Warszawa: 61-69.

Sulimowicz, A..2015. Działalność społeczna i edukacyjna Koła Pań Karaimskich w Haliczu. — Almanach Karaimski 2015, 4: 101–115.

Zajączkowski, A. 1961. Karaims in Poland. Warszawa-La Haye-Paryż.

Student: K_W03‎ - Ma rozszerzoną wiedzę o wybranych problemach kultury Karaimów polsko-litewskich (z ‎zakresu kultury i historii); ‎K_W05 - Ma szczegółową wiedzę o stanie badań w zakresie wybranej ‎problematyki dotyczącej Karaimów w ośrodkach badawczych w Polsce i na ‎świecie; K_W08 - Ma orientację we współczesnym życiu kulturalnym‎ Karaimów polsko-litewskich;

K_U01 - Potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać i wykorzystywać informacje z ‎różnych źródeł oraz formułować na ich podstawie krytyczne sądy; K_U05 Potrafi zastosować wiedzę z zakresu orientalistyki w rozwiązywaniu ‎problemów związanych z odmiennością kulturową w sytuacjach ‎profesjonalnych; K_U11 - Potrafi zanalizować najważniejsze zjawiska z zakresu historii/sytuacji ‎społeczno-politycznej/ językowej/ kulturowej Karaimów;

K_K05 Jest otwarty na nowe idee i nurty i odmienność kulturową‎;

K_K06 Ma świadomość odmienności wynikającej z różnorodności ‎kulturowej, religijnej i filozoficznej i jej wpływu na kształtowanie się ‎postaw społecznych i politycznych oraz procesów gospodarczych; K_K08 - Rozumie i docenia wartość własnej tradycji i spuścizny kulturowej ‎oraz tradycji i spuścizny kulturowej Karaimów; K_K09 - Dostrzega potrzebę wzbogacenia swojej tradycji o pozytywne ‎wartości filozoficzno-społeczno-kulturowe Karaimów, traktuje kulturową ‎synergię jako wartość dodaną;

Ocena ciągła (50%) - przygotowanie do zajęć i aktywność podczas nich (lektura dostarczonego przez prowadzącego tekstu, aby móc efektywnie uczestniczyć w zajęciach, zadawać pytania, brać udział w dyskusji; przygotowanie przez studenta prezentacji na wybrany temat).

Zaliczenie ustne (50%) - cena wiedzy i kompetencji studenta nabytych podczas zajęć.

Dozwolone są dwie nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze.