Wojna w tekstach kultury

ogólnouniwersyteckie

Kurs nie ma formalnych wymagań co do zaliczeń wcześniejszych zajęć.

Kurs nie wymaga ukończenia innych zajęć, potrzebne są tylko ogólne umiejętności uważnego obserwowania różnych zjawisk kulturowych.

Studiując wątki wojenne w tekstach kultury zbadamy zapisy obecności tematu wojny w kulturze jako świadectw ekstremalnych doświadczeń człowieka i ich roli w dziejach. Będziemy dociekać, jak motywy bitew, kampanii wojennych, obcych napaści, a także postacie uczestników, świadków i ofiar tych zdarzeń były przedstawiane w tekstach kultury pochodzących z czterech nurtów cywilizacji. Są nimi Polityka, Religia, Sztuka, Nauka, toczą się zaś w środowisku życia codziennego, które można uważać za piąty system kulturowy.

Aktualnie się toczące groźne konflikty wojenne (Ukraina, Izrael) powinny ożywić nasze myślenie o tym trudnym aspekcie ludzkiej kondycji.

Wątki wojenne w tekstach kultury zapisały się w urzędowych raportach wojskowych i politycznych, ale utrwaliły też pamięć osobistych doświadczeń walki, opowieści ofiar wojen i osób postronnych, mają też obszerną warstwę obserwacji drugiego rzędu, czyli „obserwacji obserwacji”, na co się składają wiedza i wyobrażenia na temat wojny. Jedne i drugie służą poznaniu tego fenomenu, jak również wyrażają takie czy inne jego rozumienie.

Odtworzymy te procesy poznawcze zbierając przykłady tych świadectw zapisane w źródłach, badanych (klasyfikowanych pojęciowo) przez różne nauki humanistyczne. Aby od razu wprowadzić pewien porządek i nie zagubić ważnej dziedziny poznania, przeprowadzimy obserwacje w kolejnych systemach kulturowych składających się na naszą cywilizację: kultura artystyczna, religijna, intelektualna i polityczna, umieszczonych na tle życia codziennego. Prezentowane przez studentów obserwacje będziemy na bieżąco analizować i interpretować stosując narzędzia teoretyczne nauk humanistycznych (poetyka, retoryka, semantyka, historia sztuki), dzięki czemu w końcowej pracy na zaliczenie każdy nada swojemu początkowemu wkładowi obserwacyjnemu dojrzałą formę naukową.

Oba te aspekty należą do wiedzy o komunikacji naukowej (K_W08). Sposób cytowania i wykorzystania cudzych materiałów (zdjęć, tekstów), będzie przedmiotem instruktażu z zakresu zasad prawa autorskiego (K_W09).

Udział w zajęciach będzie wymagać poznania aparatu pojęciowego nauk humanistycznych jako części kultury intelektualnej (K_W01); zastosowania tych narzędzi teoretycznych do analizy i interpretacji tekstów kultury (K_W05); wyrobienia biegłości w patrzeniu na obiekt badania z punktu widzenia (warsztatu) różnych dyscyplin (K_W07).

Wkład pracy studenta to 2 godziny pracy samodzielnej jako przygotowanie lektury do dyskusji na seminarium raz w tygodniu, oraz uczestnictwo w dwugodzinnych zajęciach. Razem to 4gt X 15 = 60 g/semestr

Poniżej podane pozycje bibliograficzne służą jedynie lepszemu zrozumieniu programu zajęć, zarysowanemu w niniejszym sylabusie.

Aron, Raymond, Pokój i wojna między narodami, przeł. A. Mielczarek, Warszawa 1995

Clausewitz, Carl von, O wojnie, tłum. A. Ciechowicz, L. Koc, Kraków 2006

Michał Krauze, Bogdan M. Szulc (red.), Sztuka wojenna. Konteksty teoretyczne i praktyczne, Toruń 2000

Katarzyna Kremplewska, Wojna oraz jej antropologiczne i kulturowe przesłanki w porównawczym ujęciu René Girarda, Giorgia Agambena, George’a Santayany i Arnolda J. Toynbeego

Kulturowe oblicza wojny, „Kultura Współczesna. Teoria, Interpretacje, Praktyka” nr 2(95)/2017

https://nck.pl/wydawnictwo/kultura-wspolczesna/archiwum/kw-no-9912022

Elżbieta Olzacka, WOJNA A KULTURA. Nowożytna rewolucja militarna, w Europie Zachodniej i Rosji, Kraków

Parker, Geoffrey (red.), Historia sztuki wojennej. Od starożytności do czasów współczesnych, tłum. E. Marczak, Warszawa 2008

Sun Tzu, Sun Pin, Sztuka wojny, Gliwice 2004:

Weart, Spencer, R., Bez wojny: Dlaczego państwa demokratyczne nie walczą ze sobą?, tłum. L. Stawowy, Warszawa 2001

Wymagająca przestudiowania literatura przedmiotu będzie dostosowana do wyników poszukiwań studentów w fazie gromadzenia obserwacji (Laboratorium). Odpowiednio też opracowania monograficzne i teoretyczne będą dostosowane do korpusu badawczego oraz do poziomu studentów (znajomość języków obcych), będą podane w toku zajęć. Znalezienie adekwatnych opracowań będzie zresztą częścią pracy studentów. Wskazówki do poszukiwań źródeł możliwych obserwacji będą udzielane na pierwszych zajęciach.

W zakresie wiedzy student_ka zna i rozumie: (K_W01); (K_W05); (K_W07), (K_W08), (K_W09)

- podstawową terminologię nauk humanistycznych i rozumie ich rolę w kulturze

- podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów kultury

- najważniejsze metody badań interdyscyplinarnych

- podstawowe zasady komunikacji naukowej w zakresie nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych

- podstawowe zasady z zakresu prawa autorskiego

W zakresie umiejętnści student_ka potrafi: K_U01, K_U02, K_U04, K_U07, K_U11, K_U13, K_U14

- selekcjonować oraz dokonać krytycznej oceny informacji pochodzących z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych

- dokonywać analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych

- sformułować problem badawczy

- prezentować wyniki indywidualnej i zespołowej pracy akademickiej we właściwej formie

- przygotować wystąpienie ustne uwzględniające potrzeby odbiorców

- potrafi wykorzystać informacje źródłowe z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej

- wykorzystywać narzędzie cyfrowe w pracy akademickiej

W zakresie kompetencji społecznychi student_ka jest gotów_wa do: K_K02, K_K03, K_K08, K_K07, K_K09, K_K11

- jest gotów do podejmowania pracy zespołowej

- jest gotów do poznawania nowych metod badawczych

- docenia bogactwo kultury

- jest gotów do zrozumienia dziedzictwa kulturowego i różnorodności kulturowej

- jest gotów do świadomego uczestnictwa w życiu kulturalnym i społeczeństwie obywatelskim

- respektuje prawa własności intelektualnej

Wkład w gromadzenie obserwacji będzie oceniany pod kątem trafności i kompletności dostarczonego przez studenta opisu obserwowanego obiektu.

Poziom zdobytej wiedzy i umiejętności będzie ustalany zgodnie z oceną poziomu końcowego opracowania przez studenta własnych obserwacji, po ich konceptualizacji i teoretycznej interpretacji.

Zaliczenie przedmiotu wynika z pozytywnej oceny pracy studentów w każdej z pięciu trzytygodniowych faz zajęć – ich wkłądu w dostarczanie obserwacji, ich lematyzacja jako motywów narracyjnych, ich interpretacja historyczno-kulturowa).

Poziom zdobytej wiedzy i umiejętności będzie ustalany zgodnie z oceną poziomu końcowego opracowania przez studentów własnych początkowych obserwacji, po ich konceptualizacji jako motywów w odpowiednich tekstów kultury, i ich teoretycznej interpretacji. Wystawiony stopień będzie zaliczał przedmiot. Ocena niedostateczna będzie wymagała pisemnej poprawki.