Dzieje Śródziemnomorza do końca wieku XVIII

ogólnouniwersyteckie

Świat śródziemnomorski w okresie wieków średnich oraz transformacji nowożytnej i jego rola w kształtowaniu cywilizacji europejskiej

Przegląd dziejów Morza Śródziemnego w okresie od VII do XVIII wieku przygotowujący do ekspozycji zdarzeń i zjawisk, które miały wpływ

na ukształtowanie się cywilizacji europejskiej. Zostaną przedstawione główne linie formowania się Europy jako cywilizacji (od rozpadu świata antycznego, poprzez średniowiecze i epokę wczesnonowożytną, aż po oświecenie) w powiązaniu z dziedzictwem śródziemnomorskim. Istotne miejsce zajmie kwestia wpływu cywilizacji bizantyńskiej na kultury ościenne (Słowianie, Italia, świat osmański) oraz spotkań (konfrontacji) między konfesjami. Analizą zostaną objęte transfery między kulturami oraz wpływ spotkań międzycywilizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem kultury umysłowej

1/ Rozpad świata antycznego: dwa Rzymy

2/ Barbarzyńcy w Italii

3/ Bizancjum – między wschodem i zachodem (VII-X w.)

4/ Arabska epopeja (VII-X w.)

5/ Italska mozaika (VIII-XI w.)

6/ Bałkany: granica porządków cywilizacyjnych (VII-XI w.)

7/ Półwysep Iberyjski – od Wandalów do rekonkwisty

8/ Zapomniana Francja: kultura Oksytanii (VIII-XIII w.)

9/ Krucjaty – perspektywa cywilizacyjna

10. Cywilizacja bizantyńska (do 1204 r.)

11. Cywilizacja łacińskiego Śródziemnomorza (do XV w.)

12. Śródziemnomorze chrześcijańskie – między ortodoksją a herezją

13. Średniowieczna epika Śródziemnomorza (XI-XV w.)

14. Włoskie miasta – kolebka renesansu?

15.Świat śródziemnomorski wobec najazdów mongolskich

16.Renesans Paleologów a kultura Italii i Bałkanów

17. Osmańskie imperium – epoka heroiczna (XIV-XVI w.)

18. Wasale Porty: Krym, Egipt, Algier, Tunis

19. Zmagania o Morze Śródziemne (XV-XVII w.)

20. Wyspiarska epopeja: Kreta-Rodos-Malta-Cypr

21. Hiszpania Habsburgów wielkich i mniejszych (XVI-XVII w.)

22. Włoska mozaika (XV-XVIII w.)

23. Bałkany późnośredniowieczne i wczesnonowożytne (XV-XVII w.)

24.”Chory człowiek Europy”? (Turcja w XVIII w.)

25.Francja nad Morzem Śródziemnym (XVII-XVIII w.)

26. Dzieje diaspory greckiej (XV-XVIII w.)

27. Dole i niedole oświecenia w basenie Morza Śródziemnego (XVIII).

28.Śródziemnomorskie ambicje Imperium Rosyjskiego (XVIII w.)

29. Bilans wieku XVIII.

Uwaga: poszczególne tematy mogą być omawiane na więcej niż jednych zajęciach – w zależności od potrzeb dydaktycznych i zainteresowań audytorium.

Armour R., Islam, chrześcijaństwo i Zachód. Burzliwe dzieje wzajemnych relacji, Wyd. WAM, Kraków 2004.

Bennassar B., Lebrun F. (red.), Historia świata śródziemnomorskiego, Ossolineum, Wrocław 2003.

Braudel, F., Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski e epoce Filipa II, Wyd. Morskie, t. I-II, Gdańsk 1976-1977.

Braudel F., Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XVI-XVIII wiek, PIW, t. I-III, Warszawa 1992.

Braudel F., Coarelli F., Aymard M., Morze Śródziemne. Region i jego okolice, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk 1982.

F. Braudel i inni, Morze Śródziemne. Przestrzeń i historia. Ludzie i dziedzictwo, Volumen, Warszawa 1994.

Burckhardt J., Kultura Odrodzenia we Włoszech, Warszawa 1961.

Burke P., Kultura i społeczeństwo w renesansowych Włoszech, Warszawa 1991.

Cardini F., Europa a islam. Historia nieporozumienia, Kraków 2006.

Chaunu P., Cywilizacja wieku Oświecenia, Warszawa 1989.

Danecki J., Arabowie, PIW, Warszawa 2001.

Defourneaux M., Życie codzienne w Hiszpanii w wieku złotym, Warszawa 1968.

Dubreton J.-M. L., Życie codzienne we Florencji: czasy Medyceuszów, Warszawa 1961.

Dumézil B., Chrześcijańskie korzenie Europy, Wyd. M Derewiecki, Kąty 2008.

Dziubiński A., Historia Tunezji, Ossolineum, Wrocław 1994.

Gierowski J. A., Historia Włoch, Ossolineum, Wrocław 1985.

Grzybowski St., Narodziny świata nowożytnego 1453-1605, Kraków 2005.

Haussig H.-W., Historia kultury biznatyńskiej, Warszawa 1970 (wyd.2 uzupeł. – 1980).

Hitti Ph. K., Dzieje Arabów, PWN, Warszawa 1969.

Holt P. M., Bliski Wschód od wypraw krzyżowych do 1517 roku, PIW, Warszawa 1993.

Inalcik H., Imperium osmańskie. Epoka klasyczna 1300-1600, Wyd. UJ, Kraków 2006.

Kieniewicz J., Wprowadzenie do historii cywilizacji Wschodu i Zachodu, Dialog, Warszawa 2003.

Kieniewicz J., Andaluzja, Hiszpania i pogranicza cywilizacji: współczesna perspektywa historycznej konfrontacji : w: Koźmiński M. red.,

Cywilizacja europejska. Wykłady i eseje, Warszawa 2005 (wyd. II), s. 77-88.

Krawczyk R., Podstawy cywilizacji europejskiej, Warszawa 2006.

Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 2002.

Lewis B., Muzułmański Bliski Wschód, Gdańsk 2003.

Manikowska H., Jerozolima – Rzym – Compostela. Wielkie pielgrzymowanie u schyłku średniowiecza, Wrocław 2008.

Matvejević P., Brewiarz śródziemnomorski, Pogranicze, Sejny 2003.

Mazaheri A., Życie codzienne muzułmanów w średniowieczu (wiek X-XIII), Warszawa 1972.

Mączak A., Odkrywanie Europy. Podróże w czasach renesansu i baroku, Gdańsk 1998.

Mączak A. red., Historia Europy, Wrocław 1997 (wybrane rozdziały).

McCormick, Narodziny Europy. Korzenie gospodarki europejskiej 300-900, Warszawa 2007.

Menocal M. R., Ozdoba świata. Jak muzułmanie, żydzi i chrześcijanie tworzyli kulturę tolerancji w średniowiecznej Hiszpanii, Kraków 2006.

Miłkowski T., Machcewicz P., Historia Hiszpanii, Ossolineum, Wrocław 1998 .

Ostrogorski G., Dzieje Bizancjum , Warszawa 1969 (lub wyd. następne).

Pentek Z., Cesarstwo łacińskie 1204-1261. Kolonialne państwo krzyżowców czy Neobizancjum?, Poznań 2004.

Romano R., Między dwoma kryzysami. Włochy Renesansu, Warszawa 1978.

Runciman S., Dzieje wypraw krzyżowych. T. 1-3, Warszawa 1987.

Shepard J. Bizancjum. Ok. 500-1204, Warszawa 2012.

Simon M., Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa I-IV w., Warszawa 1979.

Skowronek J., Tanty M., Wasilewski T., Historia Słowian Południowych i Zachodnich, Warszawa 1988.

Sokołow N., Narodziny weneckiego imperium kolonialnego, Warszawa 1985.

Tygielski W. Włosi w Polsce XVI-XVII wieku: utracona szansa na modernizację, Warszawa 2005.

Wyrobisz A., Kultura Hiszpanii "złotego wieku" w: Mączak A. red., Europa i świat w początkach epoki nowożytnej, Warszawa 1991, t. I, s.178-205.

Słuchacze uzyskują możliwość prześledzenia procesu formowania się cywilizacji jako transgresji i konfrontacji, zapoznają się z formą

interpretacji zjawisk kulturowych jako czynników wpływających na procesy zmiany społecznej. Będą mieli możliwość skonfrontowania

ustalonych przekonań o genezie cywilizacji europejskiej i roli dziedzictwa śródziemnomorskiego. Dzięki pokazaniu alternatywnych

scenariuszy cywilizacyjnych uzyskają szansę postawienia samodzielnych pytań dotyczących istoty świata śródziemnomorskiego.

Praca pisemna na koniec kursu