Migracje, Covid-19, Ochrona zdrowia - Świat, Europa i Polska po pandemii
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 2100-MON-MC19 |
Kod Erasmus / ISCED: |
14.0
|
Nazwa przedmiotu: | Migracje, Covid-19, Ochrona zdrowia - Świat, Europa i Polska po pandemii |
Jednostka: | Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych |
Grupy: |
Monografy i fakultety WNPiSM - semestr zimowy |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Rodzaj przedmiotu: | ogólnouniwersyteckie |
Założenia (opisowo): | Głównym celem przedmiotu jest przekazanie najnowszej wiedzy na temat wpływu pandemii Covid-19 na migracje personelu medycznego w wymiarze europejskim oraz światowym. Ponadto w czasie zajęć będą rozważane także inne konsekwencje pandemii na funkcjonowanie służby zdrowia oraz dynamikę procesów społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem demografii. |
Skrócony opis: |
Migracje są procesami społecznymi, które budzą duże zainteresowanie zarówno w Polsce, jak i na świecie. Choć skala migracji specjalistów, w porównaniu do innych grup zawodowych jest niska, to trzeba jednak zdawać sprawę, że emigracja przykładowo nawet kilkudziesięciu lekarzy o rzadkiej specjalności może być bardzo poważnym problemem dla służby zdrowia kraju, który oni opuścili. W Polsce mamy do czynienia z tym problemem. Pandemia koronawirusa w olbrzymim stopniu unaoczniła braki w systemach ochrony zdrowia, w nawet najlepiej rozwiniętych państwach. Należy zatem założyć, że konkurencja o pracowników służby zdrowia w kolejnych latach będzie narastać, a więc i procesy migracyjne tej kategorii osób będą coraz bardziej powszechne. Dlatego też bardzo ważne, jest aby obserwując te procesy uzupełnić dotychczasową wiedze na temat powodów wyjazdów, pozostania oraz powrotów personelu medycznego. |
Pełny opis: |
Zgodnie z prognozami jedynie w państwach OECD do 2030 roku będzie brakować około 400 tys. lekarzy i lekarek oraz 2,5 mln. pielęgniarek i pielęgniarzy (Scheffler and Arnold 2019). Symulacje pokazujące zapotrzebowanie na lekarzy w Polsce do roku 2030 pokazują, że może ich brakować nawet 40 tys. (Zapotrzebowanie…, 2020). Polska należy do państw europejskich o jednym z najniższych wskaźników lekarzy na liczbę mieszkańców. Dane OECD pokazują, że w Polsce średnio na 1000 mieszkańców przypada jedynie 2,4 lekarza, czyli o 1,1 mniej niż średnia (Health… 2019, str. 173). Niestety liczba lekarzy w Polsce praktycznie nie rośnie co negatywnie wpływa na stan służby zdrowia oraz możliwość zaspokojenia rosnącego popytu na usługi medyczne w starzejącym się społeczeństwie. Należy przyjąć, że w kolejnych latach konkurencja o pracowników w zawodach medycznych będzie bardzo dynamicznie rosnąć. Zdecydowanie przyczyniają się do tego skutki pandemii koronawirusa Covid-19. Pierwsze publikacje na ten temat dowodzą, że jednym ze skutków pandemii będą szerokie zmiany w większości państw OECD w zakresie ułatwianie imigracji personelu medycznego, co może prowadzić do wzrostu nierówności w dostępie do lekarzy w Europie i na świecie (Contribution…2020). Polska w tym kontekście może również stanąć przed dużą presją. W polskiej i zagranicznej literaturze przedmiotu mobilność kadr medycznych stanowi temat licznych publikacji i opracowań. Co roku temat ten jest poruszany w opracowaniach zarówno WHO, jak i OECD dostarczając niezbędnych danych pokazujących mobilność m.in. lekarzy (zob. Gemma…2020). W przypadku emigracji polskich lekarzy również dotychczasowy dorobek badawczy jest bogaty (m.in. Kaczmarczyk, Okólski 2005, Murdoch 2011, Kautsch, Czebanowska 2011, Jędrkiewicz 2012, Kautsch 2013, Makulec 2013, Domagała, Dubas-Jakóbczyk 2019, Domagała 2020). Wnioski z prowadzonych dotychczas badań można podsumować w następujących punktach: • Skłonność poszczególnych lekarzy jest skorelowana z ich cechami demograficznymi oraz ich pozycją zawodową; • Większą skłonność do emigracji wykazują rezydenci oraz mężczyźni; • Głównymi powodami emigracji są czynniki ekonomiczne, głównie możliwość uzyskania za granicą wyższego wynagrodzenia; • Innymi czynnikami, które wpływają na decyzje o emigracji są warunki pracy, możliwość godzenia pracy zawodowej z życiem rodzinnym oraz łatwiejszy dostęp do specjalizacji. Polscy lekarze wyjeżdżają najczęściej do Wielkiej Brytanii, Niemiec oraz państw skandynawskich. W literaturze przedmiotu w zdecydowanie mniejszym zakresie zostały przedstawione wyniki badań dotyczące planów migracyjnych studentów uczelni medycznych. Dotyczy to także polskiej literatury przedmiotu. Na wyróżnienie, w tym kontekście zasługują, badania interdyscyplinarnego zespołu naukowców z kilku uniwersytetów (Krajewski-Siuda and…2012). Badania polegały na przeprowadzeniu wywiadów, co do planów migracyjnych, wśród 1214 studentów medycyny z obywatelstwem polskim z ośmiu Polskich uniwersytetów medycznych. Badania zostały zrealizowane w październiku 2008 roku, czyli bezpośrednio po zniesieniu okresu przejściowego w zakresie swobodnego przepływu pracowników w większości państw członkowskich UE. Wnioski z przeprowadzonych badań są następujące: • Większość studentów medycyny traktuje emigrację jako realną alternatywę dla pozostania w Polsce; • Większą skłonność do emigracji przejawiają studenci niższych lat; • Spadek chęci do emigracji jest skorelowany z oceną szans na znalezienie satysfakcjonującego zatrudnienia w Polsce; • Skłonność do emigracji absolwentów medycyny może zagrażać stabilności systemu ochrony zdrowia w Polsce, ale jednocześnie optymistycznym jest, że studenci ostatnich lat rzadziej przejawiają skłonność do emigracji i pozytywnie oceniają swoje szanse na karierę zawodową w Polsce. W czasie zajęć zweryfikowane zostaną powyższe wyniki badań w kontekście zmiany sytuacji będącej wynikiem pandemii Covid-19. |
Literatura: |
Campbell J, Dussault G, Buchan J, Pozo-Martin F, Guerra Arias M, Leone C, Siyam A, Cometto G. (2013). A universal truth: no health without a workforce. Forum Report, Third Global Forum on Human Resources for Health, Recife, Brazil. Geneva, Global Health Workforce Alliance and World Health Organization. Contribution of migrant doctors and nurses to tackling COVID-19 crisis in OECD countries (2020), OECD, dostępny na: https://www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/contribution-of-migrant-doctors-and-nurses-to-tackling-covid-19-crisis-in-oecd-countries-2f7bace2/ (dostęp 14 listopada 2020) Domagała A (2020), Fakty i mity na temat braków lekarzy i pielęgniarek w Polsce, Blog Zdrowia Publicznego, red. M. Zabdyr-Jamróz, Instytut Zdrowia Publicznego UJ CM, dostępny na https://izp.wnz.cm.uj.edu.pl/pl/blog/fakty-i-mity-na-temat-brakow-lekarzy-i-pielegniarek-w-polsce/ (Dostęp 5 listopada 2020) Domagała A, Dubas-Jakóbczyk K (2019), Migration intentions among Polish physicians - the profile of a potential migrant, The European Journal of Public Health Volume 29, Issue Supplement_4, doi.org/10.1093/eurpub/ckz185.665 Gemma A Williams, Gabrielle Jacob, Ivo Rakovac, Cris Scotter, Matthias Wismar, Health professional mobility in the WHO European Region and the WHO Global Code of Practice: data from the joint OECD/EUROSTAT/WHO-Europe questionnaire, European Journal of Public Health, Volume 30, Issue Supplement_4, September 2020, Pages iv5–iv11, https://doi.org/10.1093/eurpub/ckaa124 Grabowska I., Sarnowska, J. (2017) Transnarodowe wielostanowiskowe jakościowe badanie powtórzone w migrujących społecznościach lokalnych, Przegląd Socjologii Jakościowej nr 13 (3) 2017 Health at a Glance 2019. OECD Indicators, (2019) OECD dostępne na http://www.oecd.org/health/health-systems/health-at-a-glance-19991312.htm, Dostęp (10 listopada 2020). Jędrkiewicz H. (2012), Problematyka migracji lekarzy specjalistów w wybranych czasopismach i na internetowych forach medyków, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, nr 93(1), s. 216–222 Kaczmarczyk P, Okólski M, (2005), Migracje specjalistów wysokiej klasy w kontekście członkostwa Polski w Unii Europejskiej, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa Kautsch M., Czabanowska K. (2011), When the grass gets greener at home: Poland’s changing incentives for health professional mobility, w: Wismar M., Maier C. B., Glinos I. A., Dussault G., Figueras J. (eds), Health Professional Mobility and Health Systems Evidence from 17 European countries, World Health Organization. Kautsch M. (2013), Migracje personelu medycznego i ich skutki dla funkcjonowania systemu ochrony zdrowia w Polsce, „Zdrowie Publiczne i Zarządzanie”, nr 11(2), s. 169–179. Krajewski-Siuda, K., Szromek, A., Romaniuk, P. et al. Emigration preferences and plans among medical students in Poland. Hum Resour Health 10, 8 (2012). https://doi.org/10.1186/1478-4491-10-8 Kształcenie i przygotowanie zawodowe kadr medycznych (2016), Najwyższa Izba Kontroli, dostępny na: https://www.nik.gov.pl/plik/id,10242,vp,12565.pdf (dostęp 15 listopada 2020) Makulec A. (2013), Konsekwencje migracji wysoko wykwalifikowanego kapitału ludzkiego dla krajów wysyłających i migrantów na przykładzie personelu medycznego, CMR Working Papers 61/119, Warszawa: Ośrodek Badań nad Migracjami UW. Murdoch A. (2011), Emigracja lekarzy z Polski, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej. Recent Trends in International Migration of Doctors, Nurses and Medical Students, (2019) OECD 2019 dostępne https://www.oecd-ilibrary.org/sites/5571ef48-en/1/1/2/index.html?itemId=/content/publication/5571ef48-en&_csp_=66c6de543a12108c60fc09cd6f3a3f37&itemIGO=oecd&itemContentType=book (Dostęp 10 listopada 2020). Scheffler, R., & Arnold, D. (2019). Projecting shortages and surpluses of doctors and nurses in the OECD: What looms ahead. Health Economics, Policy and Law, 14(2), 274-290. doi:10.1017/S174413311700055X Studenci medycyny myślą o emigracji (2007), Raport Stowarzyszenia „Hipokrates”, dostępny na: https://www.mp.pl/kurier/32244. (dostęp 5 listopada 2020) Studenci zagraniczni w Polsce 2020, (2020), Raport, Fundacja Perspektywy Zapotrzebowanie na kadry medyczne. Analiza obecnej sytuacji. Rekomendacje. Model planowania kadr medycznych, (2020), Fundacja im. Lesława Pagi, dostępne na https://paga.org.pl/wp-content/uploads/2020/01/raport_wersja_final.pdf (dostęp 13 listopada 2020). |
Efekty uczenia się: |
Po zakończeniu konwersatorium student: - rozpoznaje najważniejsze pojęcia i główne instytucje z zakresu migracji; - potrafi posługiwać się kategoriami porządkującymi wiedzę w dziedzinie polityki migracyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem migracji personelu medycznego; - analizuje wpływ różnorodnych uwarunkowań na decyzje podejmowane w obszarze migracji osób wysoko wykwalifikowanych; - posiada wiedzę komparatywną na temat poszczególnych modeli polityki migracyjnej dotyczących migracji personelu medycznego; - posiada podstawową wiedzę statystyczną dotyczącą procesów migracyjnych na świecie, ze szczególnym uwzględnieniem migracji personelu medycznego; - posiada wiedzę na temat konsekwencji pandemii Covid-19 na procesy migracyjne personelu medycznego w skali europejskiej oraz światowej oraz umie umieścić na tej mapie Polskę. |
Metody i kryteria oceniania: |
W czasie zajęć studenci napiszą dwie prace zaliczeniowe z problematyki zajęć. Z każdej będzie można otrzymać 10 pkt. Zaliczenie przedmiotu od 11 pkt. Wykładowca do każdej pracy dołączy komentarz co do jej zawartości. |
Praktyki zawodowe: |
Nie dotyczy |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.