Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Ekstremizm polityczny

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2102-BW-M-D4EPOL
Kod Erasmus / ISCED: 14.1 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0312) Politologia i wiedza o społeczeństwie Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Ekstremizm polityczny
Jednostka: Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych
Grupy: BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE - DZIENNE II STOPNIA 4 semestr 2 rok - przedmioty wszystkie
Punkty ECTS i inne: 3.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Przedmiot obejmuje: problemy względności i zmienności pojęcia ekstremizmu politycznego, jak i typologie tego zjawiska; analizę szeregu idei i ruchów politycznych postrzeganych w różnych dyskursach w kontekście tych pojęć

Pełny opis:

Eksplikacji podlegną problemy definicji i granic ekstremizmu, cezur z politycznym radykalizmem oraz prawnych i instytucjonalnych form przeciwdziałania ekstremizmowi. Przedmiot ma na celu zapoznanie studentów z głównymi nurtami współczesnych ekstremizmów i radykalizmów politycznych. Zostanie także przedstawiona ich historyczna geneza i ewolucja. Dyskutowane będą teoretyczne podstawy i ideowe zaplecze ekstremizmów, a także praktyka ich działania i organizacja. Uwzględniona zostanie m.in. kwestia przemocy. Wyjaśnione będą płaszczyzny i formy dywersyfikacji wewnętrznej idei i ruchów ekstremistycznych.

1-2/ Problemy definiowania i granic ekstremizmu politycznego

Definicje ekstremizmu ex negativo i ex positivo. Dyskusje wokół granic ekstremizmu i kontekst antyliberalizmu oraz antydemokratyzmu. Historyczne konteksty pojęcia-od ultras do teorii totalitaryzmu. Problem ekstremizmu środka. Radykalizm a ekstremizm. Krytyka pojęcia ekstremizmu-anachronizm, nieokreśloność, instrumentalizacja polityczna. Prawo i instytucje a walka z ekstremizmem-przykłady Polski, Niemiec i Rosji. Ekstremizm a dychotomia lewica-prawica.

2/Anarchizm jako ideologia-między pacyfizmem a rewolucją.

Ideologiczne i społeczne podstawy anarchizmu. Optymizm antropologiczny. Antydarwinizm. Balans indywidualizmu i kolektywizmu. Wizje społeczeństwa przyszłości. Wizja wszechogarniającej opresji. Przesłanki radykalizmu: maksymalizm, antypolityczność, antypaństwowość. Kropotkinowska wizja drugiej rewolucji. Powstanie i fazy rozwoju anarchizmu-likwidacja społeczna, propaganda czynem, strajk generalny, antyfaszyzm, kontrkultura. Mit wojny w Hiszpanii.

3/Współczesny anarchizm-między radykalizmem a ekstremizmem.

Organizacja i działanie ruchu: spontaniczność, oddolność, federalizm, antyautorytaryzm, sieciowość. Anarchosyndykalizm jako historyczny hegemon w anarchizmie; rozwój ruchu w wybranych państwach. Internacjonalizm: ideologia a praktyka. Próby międzynarodowych porozumień-AIT, IWW. Innowacyjność społeczna anarchizmu. Rewitalizacja anarchizmu przez kontrkulturę. Syndykalizm, antyfaszyzm, ekologizm. „Intuicyjny anarchizm” i autonomizm. Przemoc w anarchizmie w XXI wieku-taktyka insurekcjonizmu. Grecka rewolta. Anarchiści w alterglobalizmie.

4/Polski anarchizm-radykalizm bez ekstremizmu?

Rachityczność historycznych korzeni i polskie paradoksy anarchizmu. Subkultura punk, kontestacja kulturowa i antykomunizm. Protesty antymilitarystyczne i ekologiczne. Krytyka transformacji ustrojowej. Od kontrkultury do anarchosyndykalizmu. Antyfaszystowska odnowa anarchizmu. RAAF i Antifa. Kontrprzemoc. Squatting. Polski anarchizm a międzynarodowe sieci ruchu.

5/Ideologiczne podstawy lewicowego ekstremizmu-marksizm-leninizm.

Marksizm jako wizja rewolucji i ostatecznej anihilacji państwa. Teoria potrójnej alienacji. Marksistowska analiza kapitalizmu. Koncepcja rewolucji. Problem okresu przejściowego. Ideologia leninizmu: teoria żywiołowości, koncepcja partii rewolucyjnej, teoria imperializmu.

Stosunek do państwa i demokracji. Totalitarne aspekty doktryny Lenina. Specyfika komunizmu jako ruchu politycznego-centralizm, biurokratyzm, dialektyka pragmatyzmu i rewolucyjności.

6/Komunistyczne ruchy radykalne i ekstremistyczne.

Trockizm jako lewicowy radykalizm. L. Trockiego analiza ZSRR. Problem rewolucji światowej. IV Międzynarodówka: specyfika międzynarodowości trockizmu, fenomen entryzmu. Mapa podziałów współczesnego trockizmu. Trockistowskie epizody w biografiach znanych polityków. Trockizm w Polsce: narodziny; trockiści w PRL; krytyka transformacji ustrojowej. Postalinowskie nurty komunizmu. Diagnoza globalizacji jako kolonizacji i kreacji NWO. Epigoni komunizmu jako ekstremizmu-Ruch 17 Listopada. Kwestia narodowe a komunizm, casus Kurdów.

7/Maoizm-rewolucja jako przemoc.

Permanentność wojny domowej w Chinach. Militarystyczne aspekty dziejów ruchu komunistycznego. Narodziny doktryny. Podłoże kulturowe. Kwestia chłopska, strategia „okrążanie miast przez wieś”, apologia przemocy. Próby adaptacji maoizmu na gruncie europejskim. Fenomen naksalitów-XX-wieczny ruch zbrojny w realiach XXI stulecia. Maoistowskie ruchy partyzanckie w XXI wieku-przypadki Nepalu, Filipin i Peru. Wykluczenie społeczne a przemoc zbiorowa. Ograniczenia internacjonalizmu.

8/Społeczne i ideowe źródła faszyzmu.

Polifoniczność źródeł faszyzmu-od de Morèsa do volkizmu. Czeskie i niemieckie ruchy narodowosocjalistyczne. Aksjocentryczny i heroistyczny wzorzec osobowy. Faszyzm jako antyoświecenie. Rewolucja konserwatywna. Korporacjonizm i refeudalizacja. Dywersyfikacja wewnętrzna nazizmu. Warstwy średnie jako baza społeczna faszyzmów. Strasseryzm jako prekursor ultraprawicy.

9/Główne nurty prawicowego ekstremizmu w Europie Zachodniej po 1945 roku.

Epigoński postfaszyzm Europy Zachodniej po II wojnie światowej i jego kontynuacje. Dylematy suwerenizmu i antykomunizmu. Intelektualna i przemocowa reakcja na Maj’68. Nowa Prawica i GREECE. Rewitalizacja podstaw ideowych ultraprawicy-socjobiologia. Evola i tradycjonalizm integralny. Kwestia imigrancka i restytucja ultraprawicy. Przeniknięcie neonazizmu do kultury młodzieżowej. Parlamentarne partie dalekiej prawicy a faszyzujące subkultury. Trzy generacje Ku-Klux-Klanu. Ultraprawica w USA i w Europie-różnice i podobieństwa.

10/ Ultraprawica XXI wieku-między neonazizmem a liberalizmem.

Symbolika ultraprawicy. Przemoc i przykłady C18 i B&H. Ewolucja od jawnego neonazizmu subkultur przez maskowanie tożsamości po Nipsters. Autonomizm jako nowa strategia. Etnopluralizm a rasizm. Dylematy stosunku do Oświecenia, postjakobińskiego państwa i liberalnej ekonomii. Prawicowy antyglobalizm jako antyliberalizm. Identaryzm. Fenomen Casa Pound-od squatów do entryzmu. Ligi obrony.

11/ Geneza ultraprawicy w Polsce.

Radykalne wątki tradycji endeckiej. Nieoznaczoność okcydentalizmu. Od głównego nurtu do opozycji antysystemowej-polityczne meandry narodowej prawicy. Pluralizm ultraprawicy w II RP-narodowy radykalizm, faszyzm, narodowy socjalizm i populizm. ONR-polski totalizm? Problem ciągłości tradycji endeckiej.

12/ Ewolucja skrajnej prawicy w Polsce po 1989 roku.

Restytucja nacjonalistycznej prawicy od lat osiemdziesiątych. Przemoc zbiorowa i subkultura skins. Między radykalizmem i ekstremizmem. Zasięg i formy przemocy ulicznej. Dywersyfikacja ideowa-od postendeckości do neopogaństwa, od solidaryzmu do liberalizmu. Próby wejścia do głównego nurtu polityki. Narodowy radykalizm a narodowy socjalizm. Okcydentalistyczne dylematy polskiej ultraprawicy. Organizacja i główne ruchy w XXI wieku.

13-14/ Skrajna prawica w Europie Środkowej i Wschodniej-retrospekcja czy nowa jakość?

Polityka historyczna jako element ideologii ultraprawicy. Ciągłość ruchów i ideologii międzywojnia. Lokalne katalizatory aktywności. Formy transformacji-od subkultury do partii politycznych. Hybrydalne formuły ideologiczne. Konflikt w Donbasie jako czynnik dywersyfikacji ultraprawicy w całej Europie.

Literatura:

I-II

R. Tokarczyk, Rozważania nad pojęciem ekstremizmu, „Annales Universitatus Mariae Curie-Skłodowska” 2003/2004, vol. L/LI, s. 253-279, http://dlibra.umcs.lublin.pl/Content/21447/czas4058_50_51_2003_2004_14.pdf

Lit. uz.

R. Tokarczyk, Teoretyczna a praktyczna istota współczesnego ekstremizmu politycznego, [w:] Doktryny i ruchy współczesnego ekstremizmu politycznego, pod red. E. Olszewskiego, Lublin 2004, s. 13-35

E. Posłuszna, Ekstremizm ekologiczny: źródła, przejawy, perspektywy, Warszawa 2012, s. 35-62.

III

P. Kropotkin, Zdobycie chleba, Warszawa 1988, s. 1-63, 72-138, 142-166, p. Nasze bogactwa, Dobrobyt dla wszystkich, Komunizm anarchistyczny, Wywłaszczenie, Żywność, Odzież, Cel i wydajność produkcji, Pragnienie zbytku, Praca radosna, Wolne porozumienie, Zarzuty, Praca najemna w społeczeństwie kolektywistycznym, Spożycie i produkcja, Podział pracy, Decentralizacja przemysłu, http://www.rozbrat.org/kropotkin/pis_zc1.htm

Lit. uz.

D. Grinberg, Ruch anarchistyczny w Europie Zachodniej 1870-1914, Warszawa 1994, s. 159-338.

H. Kurdelski, Hiszpania anarchistów (1936-1937) jako przykład społeczności postkapitalistycznej, „Ogrody Nauk i Sztuk” 2013 nr 2, s. 175-186, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-c961b604-f709-4ecf-8996-bc798a86099b

IV

T. Król, Niemieccy autonomiści jako ekstremistyczny fenomen, s. 319-341, http://oapuw.pl/wp-content/uploads/2013/11/T.Krol-niemieccy-autonomisci-jako-ekstermistyczny-fenomen-Kopia.pdf

Alfredo M. Bonanno, The Insurrectional Project, https://theanarchistlibrary.org/library/alfredo-m-bonanno-the-insurrectional-project

Lit. uz.

P. Malendowicz, Ruch anarchistyczny w Europie wobec przemian globalizacyjnych przełomu XX i XXI wieku, Warszawa 2013, s. 99-236.

E. Posłuszna, Ekstremizm ekologiczny: źródła, przejawy, perspektywy, Warszawa 2012, s. 65-202.

V

R. Antonów, Pod czarnym sztandarem. Anarchizm w Polsce po 1980 roku, Wrocław 2004, s. 136-294.

P. Malendowicz, Ultralewica a współczesność. Idee, programy, praktyka, Piła 2006, s. 75-130.

VI

W. Lenin, Co robić? Palące zagadnienia naszego ruchu, Warszawa 1951, cz. I, p. a,b,c, cz. II (a,b,c), cz. III (a,c,e), cz. IV (c,e), https://ludowa.files.wordpress.com/2015/04/wc582odzimierz-lenin-co-robic487-od-maoistc3b3w.pdf (lub w języku angielskim: https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1901/witbd/index.htm)

Program KPP uchwalony na I Zjeździe Dąbrowa Górnicza, grudzień 2002

VII

J. Tomasiewicz, Partia Pracujących Kurdystanu: Od terroryzmu do państwowości?, w: Siły zbrojne wobec zagrożenia terroryzmem, Mariusz Wiatr, Jarosław Stelmach (red.). Wrocław 2016, s. 43-61 https://www.academia.edu/37088373/Partia_Pracujących_Kurdystanu_Od_terroryzmu_do_państwowości

I. Lekea, 17N’s Philosophy of Terror. An Analysis of the 17 November Revolutionary Organization, Santa Barbara2014, s. 1-27 https://publisher.abc-clio.com/9780313381416/8

VIII

J. Tomasiewicz, Maoizm, polpotyzm, dengizm: trzy formy azjatyckiego marksizmu, http://www.polska-azja.pl/maoizm-polpotyzm-dengizm-trzy-formy-azjatyckiego-marksizmu/

P.V. Ramana, India’s Maoist Insurgency: Evolution, Current Trends, and Responses, [w:] India’s Contemporary Security Challenges, red. M. Kugelman, Waszyngton 2011, s. 29-45, https://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/media/documents/publication/ASIA_100423_IndiaSecurityFINAL.pdf

Lit. uz.

Richard Bownas, The Nepalese Maoist Movement in Comparative Perspective: Learning from the History of Naxalism in India, „Himalaya. The Journal of the Association for Nepal and Himalayan Studies” vol. 23, 2003, No. 1, art. 8, s. 31-37

IX

M. Maciejewski, Niemiecka Partia Robotnicza. O prapoczątkach organizacji narodowosocjalistycznej w Bawarii (1904–1920), „Acta Universitatis Wratislaviensis” nr 3039, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi” XXX Wrocław 2008, s. 227-249, https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/108411/PDF/10_Maciejewski_M_Niemiecka_Partia_Robotnicza_O_prapoczatkach_organizacji_narodowosocjalistycznej_w_Bawarii_1904_1920.pdf

R.O. Paxton, Anatomia faszyzmu, Poznań 2004, s. 221-264.

The Manifesto of the Black Front, https://arplan.org/2019/03/31/manifesto-black-front/

Nowa prawica, nowa kultura, nowe pogaństwo, http://www.fronda.pl/a/nowa-prawica-nowa-kultura-nowe-poganstwo,21514.html

Lit. uz.

M. Maciejewski, Od piwiarnianego klubu do organizacji wywrotowej. Nazizm w latach 1919-1924, Toruń 2005, s. 52-274.

Alain de Benoist, Charles Champetier, Manifest Grupy Badań i Studiόw nad Cywilizacją Europejską (GRECE), https://konserwatyzm.pl/manifest-grupy-badan-i-studiow-nad-cywilizacja-europejska-grece-czesc-i/

X-XI

Alain de Benoist, Charles Champetier, Manifest Grupy Badań i Studiόw nad Cywilizacją Europejską (GRECE), https://konserwatyzm.pl/manifest-grupy-badan-i-studiow-nad-cywilizacja-europejska-grece-czesc-i/

P. Vejvodová, The Identitarian Movement – renewed idea of alternative Europe, https://ecpr.eu/Filestore/PaperProposal/ff2ea4db-2b74-4479-8175-7e7e468608ba.pdf

J. Tomasiewicz, Combat 18 – terroryści czy chuligani, w: Ewolucja terroryzmu na przełomie XX i XXI wieku, M.J. Malinowski, R. Ożarowski, W. Grabowski (red.), Gdańsk 2009, https://www.academia.edu/35577358/Combat_18_terrory%C5%9Bci_czy_chuligani

Lit. uz.

R. Erb, Ideologiczne zapożyczenia, obrazy historii i symbole skrajnie prawicowych grup młodzieżowych-neonaziści i skinheadzi, [w:] Skrajnie prawicowe ideologie w historii i współczesności, pod red. U. Backesa, Wałbrzych 2005, s. 225-241.

M. Barkun, Religion and the Racist Right, Chapel Hill 2014 (1996), s. 225-242, 255-290

S. Hall, American Patriotism, American Protest: Social Movements Since the Sixties, Philadephia 2011, s. 117-139

XII

O. Grott, Faszyści i narodowi socjaliści w Polsce, Kraków 2007, s. 275–310.

Sz. Rudnicki, Szymon Rudnicki Obóz Narodowo Radykalny Geneza i działalność, s. 212-330, Warszawa 1985,

http://otworzksiazke.pl/images/ksiazki/oboz_narodowo_radykalny/oboz_narodowo_radykalny.pdf

XIII

J. Tomasiewicz, Ugrupowania neoendeckie w III RP, Toruń 2003, s. 173-214, 339-360 (skrót: http://rcin.org.pl/ihpan/Content/49634/WA303_67675_A507-DN-R-35-3_Tomasiewicz.pdf)

A. Dawidowicz, Narodowe Odrodzenie Polski. Oblicze ideowe nacjonalistycznej partii politycznej, „Polityka i Społeczeństwo” 2014 nr 3(12), http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.desklight-94fa7cf5-3688-4d28-bf1e-9179d39dd00c/c/5_Dawidowicz_A..pdf

Lit. uz.

Ł. Wojdyła, Wizja historii w tekstach muzycznych polskich grup skrajnie prawicowych, Toruń 2005, r. II-V.

XIV

J. Tomasiewicz: Skrajna prawica nacjonalistyczna na Ukrainie: ideologia, struktury, działalność (w:) Implikacje konfliktu ukraińskiego dla polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Polski. Aspekty polityczne, wojskowe, gospodarcze oraz społeczne, pod red. K. Czornik, M. Lakomy, M. Stolarczyk. Katowice 2015, https://www.academia.edu/35641296/Skrajna_prawica_nacjonalistyczna_na_Ukrainie

P. Malendowicz, W drodze do władzy… Nacjonalistyczne projekty państw Europy XXI wieku, Bydgoszcz 2017, s. 158-205, https://docplayer.pl/56742961-W-drodze-do-wladzy-nacjonalistyczne-projekty-panstw-europy-xxi-wieku.html

Efekty uczenia się:

WIEDZA K_W02, K_W04

Student definiuje pojęcie ekstremizmu politycznego i odróżnia je od radykalizmu politycznego

Zna historyczne, kulturowe i społeczne konteksty prawicowych i lewicowych ekstremizmów i radykalizmów

Wymienia główne ugrupowania ekstremistyczne w Polsce i wybranych państwach Europy i świata

UMIEJĘTNOŚCI K_U01, K_U02

Analizuje ideowe podstawy i model organizacyjny ruchów ekstremistycznych

Umie wskazać płaszczyzny wewnętrznego zróżnicowania radykalizmów i ekstremizmów

Identyfikuje i wyjaśnia język i symbolikę używaną przez główne nurty ekstremizmu

Potrafi odnajdować źródła informacji o ekstremistycznych i radykalnych nurtach politycznych w przestrzeni internetowej, w mediach i wydawnictwach bezdebitowych

KOMPETENCJE K_K03, K_K04

Jest świadomy zagrożeń dla demokratycznego systemu politycznego ze strony różnych nurtów ekstremistycznych oraz także niebezpieczeństw nadużywania pojęcia ekstremizmu

Metody i kryteria oceniania:

PR+E

Egzamin będzie miał łączoną, pisemną i ustną formułę. Każdy student i studentka indywidualnie ustalą temat pracy pisemnej, cele i bibliografię. Ustnie odbędzie się po zakończeniu zajęć indywidualna dyskusja z prowadzącym zajęcia, jako forma obrony tez pracy.

Na wysokość oceny końcowej składać się będzie także ocena za ciągłą aktywność na konwersatoriach. Wysoka jakość i aspekt ilościowy aktywności mogą skutkować oceną bardzo dobrą bez pracy pisemnej.

Praktyki zawodowe:

nie dotyczy

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2024-02-19 - 2024-06-16
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Rafał Chwedoruk
Prowadzący grup: Rafał Chwedoruk
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Konwersatorium - Egzamin
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Eksplikacji podlegną problemy definicji i granic ekstremizmu, cezur z politycznym radykalizmem oraz prawnych i instytucjonalnych form przeciwdziałania ekstremizmowi. Przedmiot ma na celu zapoznanie studentów z głównymi nurtami współczesnych ekstremizmów i radykalizmów politycznych. Zostanie także przedstawiona ich historyczna geneza i ewolucja. Dyskutowane będą teoretyczne podstawy i ideowe zaplecze ekstremizmów, a także praktyka ich działania i organizacja. Uwzględniona zostanie m.in. kwestia przemocy. Wyjaśnione będą płaszczyzny i formy dywersyfikacji wewnętrznej idei i ruchów ekstremistycznych.

Pełny opis:

1-2/ Problemy definiowania i granic ekstremizmu politycznego

Definicje ekstremizmu ex negativo i ex positivo. Dyskusje wokół granic ekstremizmu i kontekst antyliberalizmu oraz antydemokratyzmu. Historyczne konteksty pojęcia-od ultras do teorii totalitaryzmu. Problem ekstremizmu środka. Radykalizm a ekstremizm. Krytyka pojęcia ekstremizmu-anachronizm, nieokreśloność, instrumentalizacja polityczna. Prawo i instytucje a walka z ekstremizmem-przykłady Polski, Niemiec i Rosji. Ekstremizm a dychotomia lewica-prawica.

2/Anarchizm jako ideologia-między pacyfizmem a rewolucją.

Ideologiczne i społeczne podstawy anarchizmu. Optymizm antropologiczny. Antydarwinizm. Balans indywidualizmu i kolektywizmu. Wizje społeczeństwa przyszłości. Wizja wszechogarniającej opresji. Przesłanki radykalizmu: maksymalizm, antypolityczność, antypaństwowość. Kropotkinowska wizja drugiej rewolucji. Powstanie i fazy rozwoju anarchizmu-likwidacja społeczna, propaganda czynem, strajk generalny, antyfaszyzm, kontrkultura. Mit wojny w Hiszpanii.

3/Współczesny anarchizm-między radykalizmem a ekstremizmem.

Organizacja i działanie ruchu: spontaniczność, oddolność, federalizm, antyautorytaryzm, sieciowość. Anarchosyndykalizm jako historyczny hegemon w anarchizmie; rozwój ruchu w wybranych państwach. Internacjonalizm: ideologia a praktyka. Próby międzynarodowych porozumień-AIT, IWW. Innowacyjność społeczna anarchizmu. Rewitalizacja anarchizmu przez kontrkulturę. Syndykalizm, antyfaszyzm, ekologizm. „Intuicyjny anarchizm” i autonomizm. Przemoc w anarchizmie w XXI wieku-taktyka insurekcjonizmu. Grecka rewolta. Anarchiści a alterglobalizmie.

4/Polski anarchizm-radykalizm bez ekstremizmu?

Rachityczność historycznych korzeni i polskie paradoksy anarchizmu. Subkultura punk, kontestacja kulturowa i antykomunizm. Protesty antymilitarystyczne i ekologiczne. Krytyka transformacji ustrojowej. Od kontrkultury do anarchosyndykalizmu. Antyfaszystowska odnowa anarchizmu. RAAF i Antifa. Kontrprzemoc. Squatting. Polski anarchizm a międzynarodowe sieci ruchu.

5/Ideologiczne podstawy lewicowego ekstremizmu-marksizm-leninizm.

Marksizm jako wizja rewolucji i ostatecznej anihilacji państwa. Teoria potrójnej alienacji. Marksistowska analiza kapitalizmu. Koncepcja rewolucji. Problem okresu przejściowego. Ideologia leninizmu: teoria żywiołowości, koncepcja partii rewolucyjnej, teoria imperializmu.

Stosunek do państwa i demokracji. Totalitarne aspekty doktryny Lenina. Specyfika komunizmu jako ruchu politycznego-centralizm, biurokratyzm, dialektyka pragmatyzmu i rewolucyjności.

6/Komunistyczne ruchy radykalne i ekstremistyczne.

Trockizm jako lewicowy radykalizm. L. Trockiego analiza ZSRR. Problem rewolucji światowej. IV Międzynarodówka: specyfika międzynarodowości trockizmu, fenomen entryzmu. Mapa podziałów współczesnego trockizmu. Trockistowskie epizody w biografiach znanych polityków. Trockizm w Polsce: narodziny; trockiści w PRL; krytyka transformacji ustrojowej. Postalinowskie nurty komunizmu. Diagnoza globalizacji jako kolonizacji i kreacji NWO. Epigoni komunizmu jako ekstremizmu-Ruch 17 Listopada. Kwestia narodowe a komunizm, casus Kurdów.

7/Maoizm-rewolucja jako przemoc.

Permanentność wojny domowej w Chinach. Militarystyczne aspekty dziejów ruchu komunistycznego. Narodziny doktryny. Podłoże kulturowe. Kwestia chłopska, strategia „ognisk powstańczych”, apologia przemocy. Próby adaptacji maoizmu na gruncie europejskim. Fenomen naksalitów-XX-wieczny ruch zbrojny w realiach XXI stulecia. Maoistowskie ruchy partyzanckie w XXI wieku-przypadki Nepalu, Filipin i Peru. Wykluczenie społeczne a przemoc zbiorowa. Ograniczenia internacjonalizmu.

8/Społeczne i ideowe źródła faszyzmu.

Polifoniczność źródeł faszyzmu-od de Morèsa do volkizmu. Czeskie i niemieckie ruchy narodowosocjalistyczne. Aksjocentryczny i heroistyczny wzorzec osobowy. Faszyzm jako antyoświecenie. Rewolucja konserwatywna. Korporacjonizm i refeudalizacja. Dywersyfikacja wewnętrzna nazizmu. Warstwy średnie jako baza społeczna faszyzmów. Strasseryzm jako prekursor ultraprawicy.

9/Główne nurty prawicowego ekstremizmu w Europie Zachodniej po 1945 roku.

Epigoński postfaszyzm Europy Zachodniej po II wojnie światowej i jego kontynuacje. Dylematy suwerenizmu i antykomunizmu. Intelektualna i przemocowa reakcja na Maj’68. Nowa Prawica i GREECE. Rewitalizacja podstaw ideowych ultraprawicy-socjobiologia. Evola i tradycjonalizm integralny. Kwestia imigrancka i restytucja ultraprawicy. Przeniknięcie neonazizmu do kultury młodzieżowej. Parlamentarne partie dalekiej prawicy a faszyzujące subkultury. Trzy generacje Ku-Klux-Klanu.

10/ Ultraprawica XXI wieku-między neonazizmem a liberalizmem.

Symbolika ultraprawicy. Przemoc i przykłady C18 i B&H. Ewolucja od jawnego neonazizmu subkultur przez maskowanie tożsamości po Nipsters. Autonomizm jako nowa strategia. Etnopluralizm a rasizm. Dylematy stosunku do Oświecenia, postjakobińskiego państwa i liberalnej ekonomii. Prawicowy antyglobalizm jako antyliberalizm. Identaryzm. Fenomen Casa Pound-od squatów do entryzmu. Ligi obrony.

11/ Geneza ultraprawicy w Polsce.

Radykalne wątki tradycji endeckiej. Nieoznaczoność okcydentalizmu. Od głownego nurtu do opozycji antysystemowej-polityczne meandry narodowej prawicy. Pluralizm ultraprawicy w II RP-narodowy radykalizm, faszyzm, narodowy socjalizm i populizm. ONR-polski totalizm? Problem ciągłości tradycji endeckiej.

12/ Ewolucja skrajnej prawicy w Polsce po 1989 roku.

Restytucja nacjonalistycznej prawicy od lat osiemdziesiątych. Przemoc zbiorowa i subkultura skins. Między radykalizmem i ekstremizmem. Zasięg i formy przemocy ulicznej. Dywersyfikacja ideowa-od postendeckości do neopogaństwa, od solidaryzmu do liberalizmu. Próby wejścia do głównego nurtu polityki. Narodowy radykalizm a narodowy socjalizm. Okcydentalistyczne dylematy polskiej ultraprawicy. Organizacja i główne ruchy w XXI wieku.

13-14/ Skrajna prawica w Europie Środkowej i Wschodniej-retrospekcja czy nowa jakość?

Polityka historyczna jako element ideologii ultraprawicy. Ciągłość ruchów i ideologii międzywojnia. Lokalne katalizatory aktywności. Formy transformacji-od subkultury do partii politycznych. Hybrydalne formuły ideologiczne. Konflikt w Donbasie jako czynnik dywersyfikacji ultraprawicy w całej Europie.

Literatura:

-II

R. Tokarczyk, Rozważania nad pojęciem ekstremizmu, „Annales Universitatus Mariae Curie-Skłodowska” 2003/2004, vol. L/LI, s. 253-279, http://dlibra.umcs.lublin.pl/Content/21447/czas4058_50_51_2003_2004_14.pdf

Lit. uz.

R. Tokarczyk, Teoretyczna a praktyczna istota współczesnego ekstremizmu politycznego, [w:] Doktryny i ruchy współczesnego ekstremizmu politycznego, pod red. E. Olszewskiego, Lublin 2004, s. 13-35

E. Posłuszna, Ekstremizm ekologiczny: źródła, przejawy, perspektywy, Warszawa 2012, s. 35-62.

III

P. Kropotkin, Zdobycie chleba, Warszawa 1988, s. 1-63, 72-138, 142-166, p. Nasze bogactwa, Dobrobyt dla wszystkich, Komunizm anarchistyczny, Wywłaszczenie, Żywność, Odzież, Cel i wydajność produkcji, Pragnienie zbytku, Praca radosna, Wolne porozumienie, Zarzuty, Praca najemna w społeczeństwie kolektywistycznym, Spożycie i produkcja, Podział pracy, Decentralizacja przemysłu, http://www.rozbrat.org/kropotkin/pis_zc1.htm

Lit. uz.

D. Grinberg, Ruch anarchistyczny w Europie Zachodniej 1870-1914, Warszawa 1994, s. 159-338.

H. Kurdelski, Hiszpania anarchistów (1936-1937) jako przykład społeczności postkapitalistycznej, „Ogrody Nauk i Sztuk” 2013 nr 2, s. 175-186, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-c961b604-f709-4ecf-8996-bc798a86099b

IV

T. Król, Niemieccy autonomiści jako ekstremistyczny fenomen, s. 319-341, http://oapuw.pl/wp-content/uploads/2013/11/T.Krol-niemieccy-autonomisci-jako-ekstermistyczny-fenomen-Kopia.pdf

Alfredo M. Bonanno, The Insurrectional Project, https://theanarchistlibrary.org/library/alfredo-m-bonanno-the-insurrectional-project

Lit. uz.

P. Malendowicz, Ruch anarchistyczny w Europie wobec przemian globalizacyjnych przełomu XX i XXI wieku, Warszawa 2013, s. 99-236.

E. Posłuszna, Ekstremizm ekologiczny: źródła, przejawy, perspektywy, Warszawa 2012, s. 65-202.

V

R. Antonów, Pod czarnym sztandarem. Anarchizm w Polsce po 1980 roku, Wrocław 2004, s. 136-294.

P. Malendowicz, Ultralewica a współczesność. Idee, programy, praktyka, Piła 2006, s. 75-130.

VI

W. Lenin, Co robić? Palące zagadnienia naszego ruchu, Warszawa 1951, cz. I, p. a,b,c, cz. II (a,b,c), cz. III (a,c,e), cz. IV (c,e), https://ludowa.files.wordpress.com/2015/04/wc582odzimierz-lenin-co-robic487-od-maoistc3b3w.pdf (lub w języku angielskim: https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1901/witbd/index.htm)

Program KPP uchwalony na I Zjeździe Dąbrowa Górnicza, grudzień 2002

VII

J. Tomasiewicz, Partia Pracujących Kurdystanu: Od terroryzmu do państwowości?, w: Siły zbrojne wobec zagrożenia terroryzmem, Mariusz Wiatr, Jarosław Stelmach (red.). Wrocław 2016, s. 43-61 https://www.academia.edu/37088373/Partia_Pracujących_Kurdystanu_Od_terroryzmu_do_państwowości

I. Lekea, 17N’s Philosophy of Terror. An Analysis of the 17 November Revolutionary Organization, Santa Barbara2014, s. 1-27 https://publisher.abc-clio.com/9780313381416/8

VIII

J. Tomasiewicz, Maoizm, polpotyzm, dengizm: trzy formy azjatyckiego marksizmu, http://www.polska-azja.pl/maoizm-polpotyzm-dengizm-trzy-formy-azjatyckiego-marksizmu/

P.V. Ramana, India’s Maoist Insurgency: Evolution, Current Trends, and Responses, [w:] India’s Contemporary Security Challenges, red. M. Kugelman, Waszyngton 2011, s. 29-45, https://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/media/documents/publication/ASIA_100423_IndiaSecurityFINAL.pdf

Lit. uz.

Richard Bownas, The Nepalese Maoist Movement in Comparative Perspective: Learning from the History of Naxalism in India, „Himalaya. The Journal of the Association for Nepal and Himalayan Studies” vol. 23, 2003, No. 1, art. 8, s. 31-37

IX

M. Maciejewski, Niemiecka Partia Robotnicza. O prapoczątkach organizacji narodowosocjalistycznej w Bawarii (1904–1920), „Acta Universitatis Wratislaviensis” nr 3039, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi” XXX Wrocław 2008, s. 227-249, https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/108411/PDF/10_Maciejewski_M_Niemiecka_Partia_Robotnicza_O_prapoczatkach_organizacji_narodowosocjalistycznej_w_Bawarii_1904_1920.pdf

R.O. Paxton, Anatomia faszyzmu, Poznań 2004, s. 221-264.

The Manifesto of the Black Front, https://arplan.org/2019/03/31/manifesto-black-front/

Nowa prawica, nowa kultura, nowe pogaństwo, http://www.fronda.pl/a/nowa-prawica-nowa-kultura-nowe-poganstwo,21514.html

Lit. uz.

M. Maciejewski, Od piwiarnianego klubu do organizacji wywrotowej. Nazizm w latach 1919-1924, Toruń 2005, s. 52-274.

Alain de Benoist, Charles Champetier, Manifest Grupy Badań i Studiόw nad Cywilizacją Europejską (GRECE), https://konserwatyzm.pl/manifest-grupy-badan-i-studiow-nad-cywilizacja-europejska-grece-czesc-i/

X-XI

Alain de Benoist, Charles Champetier, Manifest Grupy Badań i Studiόw nad Cywilizacją Europejską (GRECE), https://konserwatyzm.pl/manifest-grupy-badan-i-studiow-nad-cywilizacja-europejska-grece-czesc-i/

P. Vejvodová, The Identitarian Movement – renewed idea of alternative Europe, https://ecpr.eu/Filestore/PaperProposal/ff2ea4db-2b74-4479-8175-7e7e468608ba.pdf

J. Tomasiewicz, Combat 18 – terroryści czy chuligani, w: Ewolucja terroryzmu na przełomie XX i XXI wieku, M.J. Malinowski, R. Ożarowski, W. Grabowski (red.), Gdańsk 2009, https://www.academia.edu/35577358/Combat_18_terrory%C5%9Bci_czy_chuligani

Lit. uz.

R. Erb, Ideologiczne zapożyczenia, obrazy historii i symbole skrajnie prawicowych grup młodzieżowych-neonaziści i skinheadzi, [w:] Skrajnie prawicowe ideologie w historii i współczesności, pod red. U. Backesa, Wałbrzych 2005, s. 225-241.

M. Barkun, Religion and the Racist Right, Chapel Hill 2014 (1996), s. 225-242, 255-290

S. Hall, American Patriotism, American Protest: Social Movements Since the Sixties, Philadephia 2011, s. 117-139

XII

O. Grott, Faszyści i narodowi socjaliści w Polsce, Kraków 2007, s. 275–310.

Sz. Rudnicki, Szymon Rudnicki Obóz Narodowo Radykalny Geneza i działalność, s. 212-330, Warszawa 1985,

http://otworzksiazke.pl/images/ksiazki/oboz_narodowo_radykalny/oboz_narodowo_radykalny.pdf

XIII

J. Tomasiewicz, Ugrupowania neoendeckie w III RP, Toruń 2003, s. 173-214, 339-360 (skrót: http://rcin.org.pl/ihpan/Content/49634/WA303_67675_A507-DN-R-35-3_Tomasiewicz.pdf)

A. Dawidowicz, Narodowe Odrodzenie Polski. Oblicze ideowe nacjonalistycznej partii politycznej, „Polityka i Społeczeństwo” 2014 nr 3(12), http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.desklight-94fa7cf5-3688-4d28-bf1e-9179d39dd00c/c/5_Dawidowicz_A..pdf

Lit. uz.

Ł. Wojdyła, Wizja historii w tekstach muzycznych polskich grup skrajnie prawicowych, Toruń 2005, r. II-V.

XIV

J. Tomasiewicz: Skrajna prawica nacjonalistyczna na Ukrainie: ideologia, struktury, działalność (w:) Implikacje konfliktu ukraińskiego dla polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Polski. Aspekty polityczne, wojskowe, gospodarcze oraz społeczne, pod red. K. Czornik, M. Lakomy, M. Stolarczyk. Katowice 2015, https://www.academia.edu/35641296/Skrajna_prawica_nacjonalistyczna_na_Ukrainie

P. Malendowicz, W drodze do władzy… Nacjonalistyczne projekty państw Europy XXI wieku, Bydgoszcz 2017, s. 158-205, https://docplayer.pl/56742961-W-drodze-do-wladzy-nacjonalistyczne-projekty-panstw-europy-xxi-wieku.html

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
ul. Banacha 2
02-097 Warszawa
tel: +48 22 55 44 214 https://www.mimuw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0-2b06adb1e (2024-03-27)