Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Ekstremizm polityczny

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2102-BW-M-Z4EKST
Kod Erasmus / ISCED: 14.1 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0312) Politologia i wiedza o społeczeństwie Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Ekstremizm polityczny
Jednostka: Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych
Grupy: BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE - ZAOCZNE II STOPNIA 2 semestr 2 rok - przedmioty obowiązkowe
Punkty ECTS i inne: 3.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Przedmiot obejmuje: problemy względności i zmienności pojęcia ekstremizmu politycznego, jak i typologie tego zjawiska; analizę szeregu idei i ruchów politycznych postrzeganych w różnych dyskursach w kontekście tych pojęć

Pełny opis:

Eksplikacji podlegną problemy definicji i granic ekstremizmu, cezur z politycznym radykalizmem oraz prawnych i instytucjonalnych form przeciwdziałania ekstremizmowi. Przedmiot ma na celu zapoznanie studentów z głównymi nurtami współczesnych ekstremizmów i radykalizmów politycznych. Zostanie także przedstawiona ich historyczna geneza i ewolucja. Dyskutowane będą teoretyczne podstawy i ideowe zaplecze ekstremizmów, a także praktyka ich działania i organizacja. Uwzględniona zostanie m.in. kwestia przemocy. Wyjaśnione będą płaszczyzny i formy dywersyfikacji wewnętrznej idei i ruchów ekstremistycznych.

I.Problemy definiowania i granic ekstremizmu politycznego

Definicje ekstremizmu ex negativo i ex positivo. Dyskusje wokół granic ekstremizmu i kontekst antyliberalizmu oraz antydemokratyzmu. Historyczne konteksty pojęcia-od ultras do teorii totalitaryzmu. Problem ekstremizmu środka. Radykalizm a ekstremizm. Krytyka pojęcia ekstremizmu-anachronizm, nieokreśloność, instrumentalizacja polityczna. Prawo i instytucje a walka z ekstremizmem-przykłady Polski, Niemiec i Rosji. Ekstremizm a dychotomia lewica-prawica.

II. Anarchizm jako ideologia-między pacyfizmem a rewolucją.

Ideologiczne i społeczne podstawy anarchizmu. Optymizm antropologiczny. Antydarwinizm. Balans indywidualizmu i kolektywizmu. Wizje społeczeństwa przyszłości. Wizja wszechogarniającej opresji. Przesłanki radykalizmu: maksymalizm, antypolityczność, antypaństwowość. Kropotkinowska wizja drugiej rewolucji. Powstanie i fazy rozwoju anarchizmu-likwidacja społeczna, propaganda czynem, strajk generalny, antyfaszyzm, kontrkultura. Mit wojny w Hiszpanii. Współczesny anarchizm-między radykalizmem a ekstremizmem.

Organizacja i działanie ruchu: spontaniczność, oddolność, federalizm, antyautorytaryzm, sieciowość. Anarchosyndykalizm jako historyczny hegemon w anarchizmie; rozwój ruchu w wybranych państwach. Internacjonalizm: ideologia a praktyka. Próby międzynarodowych porozumień-AIT, IWW. Innowacyjność społeczna anarchizmu. Rewitalizacja anarchizmu przez kontrkulturę. Syndykalizm, antyfaszyzm, ekologizm. „Intuicyjny anarchizm” i autonomizm. Przemoc w anarchizmie w XXI wieku-taktyka insurekcjonizmu. Grecka rewolta. Anarchiści w alterglobalizmie.

Rachityczność historycznych korzeni i polskie paradoksy anarchizmu. Subkultura punk, kontestacja kulturowa i antykomunizm. Protesty antymilitarystyczne i ekologiczne. Krytyka transformacji ustrojowej. Od kontrkultury do anarchosyndykalizmu. Antyfaszystowska odnowa anarchizmu. RAAF i Antifa. Kontrprzemoc. Squatting. Polski anarchizm a międzynarodowe sieci ruchu.

III

Społeczne i ideowe źródła faszyzmu. Polifoniczność źródeł faszyzmu-od de Morèsa do volkizmu. Czeskie i niemieckie ruchy narodowosocjalistyczne. Aksjocentryczny i heroistyczny wzorzec osobowy. Faszyzm jako antyoświecenie. Rewolucja konserwatywna. Korporacjonizm i refeudalizacja. Dywersyfikacja wewnętrzna nazizmu. Warstwy średnie jako baza społeczna faszyzmów. Strasseryzm jako prekursor ultraprawicy.

Główne nurty prawicowego ekstremizmu w Europie Zachodniej po 1945 roku.

Epigoński postfaszyzm Europy Zachodniej po II wojnie światowej i jego kontynuacje. Dylematy suwerenizmu i antykomunizmu. Intelektualna i przemocowa reakcja na Maj’68. Nowa Prawica i GREECE. Rewitalizacja podstaw ideowych ultraprawicy-socjobiologia. Evola i tradycjonalizm integralny. Kwestia imigrancka i restytucja ultraprawicy. Przeniknięcie neonazizmu do kultury młodzieżowej. Parlamentarne partie dalekiej prawicy a faszyzujące subkultury. Trzy generacje Ku-Klux-Klanu. Ultraprawica w USA i w Europie-różnice i podobieństwa.

Ultraprawica XXI wieku-między neonazizmem a liberalizmem.

Symbolika ultraprawicy. Przemoc i przykłady C18 i B&H. Ewolucja od jawnego neonazizmu subkultur przez maskowanie tożsamości po Nipsters. Autonomizm jako nowa strategia. Etnopluralizm a rasizm. Dylematy stosunku do Oświecenia, postjakobińskiego państwa i liberalnej ekonomii. Prawicowy antyglobalizm jako antyliberalizm. Identaryzm. Fenomen Casa Pound-od squatów do entryzmu. Ligi obrony.

IV

Geneza ultraprawicy w Polsce.

Radykalne wątki tradycji endeckiej. Nieoznaczoność okcydentalizmu. Od głównego nurtu do opozycji antysystemowej-polityczne meandry narodowej prawicy. Pluralizm ultraprawicy w II RP-narodowy radykalizm, faszyzm, narodowy socjalizm i populizm. ONR-polski totalizm? Problem ciągłości tradycji endeckiej.

Ewolucja skrajnej prawicy w Polsce po 1989 roku.

Restytucja nacjonalistycznej prawicy od lat osiemdziesiątych. Przemoc zbiorowa i subkultura skins. Między radykalizmem i ekstremizmem. Zasięg i formy przemocy ulicznej. Dywersyfikacja ideowa-od postendeckości do neopogaństwa, od solidaryzmu do liberalizmu. Próby wejścia do głównego nurtu polityki. Narodowy radykalizm a narodowy socjalizm. Okcydentalistyczne dylematy polskiej ultraprawicy. Organizacja i główne ruchy w XXI wieku.

Skrajna prawica w Europie Środkowej i Wschodniej-retrospekcja czy nowa jakość?

Polityka historyczna jako element ideologii ultraprawicy. Ciągłość ruchów i ideologii międzywojnia. Lokalne katalizatory aktywności. Formy transformacji-od subkultury do partii politycznych. Hybrydalne formuły ideologiczne. Konflikt w Donbasie jako czynnik dywersyfikacji ultraprawicy w całej Europie.

Literatura:

I

R. Tokarczyk, Rozważania nad pojęciem ekstremizmu, „Annales Universitatus Mariae Curie-Skłodowska” 2003/2004, vol. L/LI, s. 253-279, http://dlibra.umcs.lublin.pl/Content/21447/czas4058_50_51_2003_2004_14.pdf

Lit. uz.

R. Tokarczyk, Teoretyczna a praktyczna istota współczesnego ekstremizmu politycznego, [w:] Doktryny i ruchy współczesnego ekstremizmu politycznego, pod red. E. Olszewskiego, Lublin 2004, s. 13-35

E. Posłuszna, Ekstremizm ekologiczny: źródła, przejawy, perspektywy, Warszawa 2012, s. 35-62.

II

T. Król, Niemieccy autonomiści jako ekstremistyczny fenomen, s. 319-341, http://oapuw.pl/wp-content/uploads/2013/11/T.Krol-niemieccy-autonomisci-jako-ekstermistyczny-fenomen-Kopia.pdf

P. Malendowicz, Odrodzenie i kształtowanie się ruchu anarchistycznego w Polsce od lat osiemdziesiątych XX w., „Dzieje Najnowsze”, 2020, nr 2, s. 183-198 cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_12775_DN_2020_2_08/c/DN.2020.2.08-26304.pdf.

III

M. Maciejewski, Niemiecka Partia Robotnicza. O prapoczątkach organizacji narodowosocjalistycznej w Bawarii (1904–1920), „Acta Universitatis Wartislaviensis” nr 3039, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi” XXX Wrocław 2008, s. 227-249, https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/108411/PDF/10_Maciejewski_M_Niemiecka_Partia_Robotnicza_O_prapoczatkach_organizacji_narodowosocjalistycznej_w_Bawarii_1904_1920.pdf

P. Vejvodová, The Identitarian Movement – renewed idea of alternative Europe, https://ecpr.eu/Filestore/PaperProposal/ff2ea4db-2b74-4479-8175-7e7e468608ba.pdf

J. Tomasiewicz, Combat 18 – terroryści czy chuligani, w: Ewolucja terroryzmu na przełomie XX i XXI wieku, M.J. Malinowski, R. Ożarowski, W. Grabowski (red.), Gdańsk 2009, https://www.academia.edu/35577358/Combat_18_terrory%C5%9Bci_czy_chuligani

IV

A. Dawidowicz, Narodowe Odrodzenie Polski. Oblicze ideowe nacjonalistycznej partii politycznej, „Polityka i Społeczeństwo” 2014 nr 3(12), http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.desklight-94fa7cf5-3688-4d28-bf1e-9179d39dd00c/c/5_Dawidowicz_A..pdf

P. Malendowicz, W drodze do władzy… Nacjonalistyczne projekty państw Europy XXI wieku, Bydgoszcz 2017, s. 158-205, https://docplayer.pl/56742961-W-drodze-do-wladzy-nacjonalistyczne-projekty-panstw-europy-xxi-wieku.html

Efekty uczenia się:

WIEDZA K_W02, K_W04

Student definiuje pojęcie ekstremizmu politycznego i odróżnia je od radykalizmu politycznego

Zna historyczne, kulturowe i społeczne konteksty prawicowych i lewicowych ekstremizmów i radykalizmów

Wymienia główne ugrupowania ekstremistyczne w Polsce i wybranych państwach Europy i świata

UMIEJĘTNOŚCI K_U01, K_U02

Analizuje ideowe podstawy i model organizacyjny ruchów ekstremistycznych

Umie wskazać płaszczyzny wewnętrznego zróżnicowania radykalizmów i ekstremizmów

Identyfikuje i wyjaśnia język i symbolikę używaną przez główne nurty ekstremizmu

Potrafi odnajdować źródła informacji o ekstremistycznych i radykalnych nurtach politycznych w przestrzeni internetowej, w mediach i wydawnictwach bezdebitowych

KOMPETENCJE K_K03, K_K04

Jest świadomy zagrożeń dla demokratycznego systemu politycznego ze strony różnych nurtów ekstremistycznych oraz także niebezpieczeństw nadużywania pojęcia ekstremizmu

Metody i kryteria oceniania:

Egzamin będzie miał łączoną, pisemną i ustną formułę. Każdy student i studentka indywidualnie ustalą temat pracy pisemnej, cele i bibliografię. Ustnie odbędzie się po zakończeniu zajęć indywidualna dyskusja z prowadzącym zajęcia, jako forma obrony tez pracy.

Na wysokość oceny końcowej składać się będzie także ocena za ciągłą aktywność na konwersatoriach.

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2024-02-19 - 2024-06-16
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 18 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Rafał Chwedoruk
Prowadzący grup: Rafał Chwedoruk
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Egzamin
Skrócony opis:

Przedmiot obejmuje: problemy względności i zmienności pojęcia ekstremizmu politycznego, jak i typologie tego zjawiska; analizę szeregu idei i ruchów politycznych postrzeganych w różnych dyskursach w kontekście tych pojęć

Pełny opis:

Eksplikacji podlegną problemy definicji i granic ekstremizmu, cezur z politycznym radykalizmem oraz prawnych i instytucjonalnych form przeciwdziałania ekstremizmowi. Przedmiot ma na celu zapoznanie studentów z głównymi nurtami współczesnych ekstremizmów i radykalizmów politycznych. Zostanie także przedstawiona ich historyczna geneza i ewolucja. Dyskutowane będą teoretyczne podstawy i ideowe zaplecze ekstremizmów, a także praktyka ich działania i organizacja. Uwzględniona zostanie m.in. kwestia przemocy. Wyjaśnione będą płaszczyzny i formy dywersyfikacji wewnętrznej idei i ruchów ekstremistycznych.

I.Problemy definiowania i granic ekstremizmu politycznego

Definicje ekstremizmu ex negativo i ex positivo. Dyskusje wokół granic ekstremizmu i kontekst antyliberalizmu oraz antydemokratyzmu. Historyczne konteksty pojęcia-od ultras do teorii totalitaryzmu. Problem ekstremizmu środka. Radykalizm a ekstremizm. Krytyka pojęcia ekstremizmu-anachronizm, nieokreśloność, instrumentalizacja polityczna. Prawo i instytucje a walka z ekstremizmem-przykłady Polski, Niemiec i Rosji. Ekstremizm a dychotomia lewica-prawica.

II. Anarchizm jako ideologia-między pacyfizmem a rewolucją.

Ideologiczne i społeczne podstawy anarchizmu. Optymizm antropologiczny. Antydarwinizm. Balans indywidualizmu i kolektywizmu. Wizje społeczeństwa przyszłości. Wizja wszechogarniającej opresji. Przesłanki radykalizmu: maksymalizm, antypolityczność, antypaństwowość. Kropotkinowska wizja drugiej rewolucji. Powstanie i fazy rozwoju anarchizmu-likwidacja społeczna, propaganda czynem, strajk generalny, antyfaszyzm, kontrkultura. Mit wojny w Hiszpanii. Współczesny anarchizm-między radykalizmem a ekstremizmem.

Organizacja i działanie ruchu: spontaniczność, oddolność, federalizm, antyautorytaryzm, sieciowość. Anarchosyndykalizm jako historyczny hegemon w anarchizmie; rozwój ruchu w wybranych państwach. Internacjonalizm: ideologia a praktyka. Próby międzynarodowych porozumień-AIT, IWW. Innowacyjność społeczna anarchizmu. Rewitalizacja anarchizmu przez kontrkulturę. Syndykalizm, antyfaszyzm, ekologizm. „Intuicyjny anarchizm” i autonomizm. Przemoc w anarchizmie w XXI wieku-taktyka insurekcjonizmu. Grecka rewolta. Anarchiści w alterglobalizmie.

Rachityczność historycznych korzeni i polskie paradoksy anarchizmu. Subkultura punk, kontestacja kulturowa i antykomunizm. Protesty antymilitarystyczne i ekologiczne. Krytyka transformacji ustrojowej. Od kontrkultury do anarchosyndykalizmu. Antyfaszystowska odnowa anarchizmu. RAAF i Antifa. Kontrprzemoc. Squatting. Polski anarchizm a międzynarodowe sieci ruchu.

III

Społeczne i ideowe źródła faszyzmu. Polifoniczność źródeł faszyzmu-od de Morèsa do volkizmu. Czeskie i niemieckie ruchy narodowosocjalistyczne. Aksjocentryczny i heroistyczny wzorzec osobowy. Faszyzm jako antyoświecenie. Rewolucja konserwatywna. Korporacjonizm i refeudalizacja. Dywersyfikacja wewnętrzna nazizmu. Warstwy średnie jako baza społeczna faszyzmów. Strasseryzm jako prekursor ultraprawicy.

Główne nurty prawicowego ekstremizmu w Europie Zachodniej po 1945 roku.

Epigoński postfaszyzm Europy Zachodniej po II wojnie światowej i jego kontynuacje. Dylematy suwerenizmu i antykomunizmu. Intelektualna i przemocowa reakcja na Maj’68. Nowa Prawica i GREECE. Rewitalizacja podstaw ideowych ultraprawicy-socjobiologia. Evola i tradycjonalizm integralny. Kwestia imigrancka i restytucja ultraprawicy. Przeniknięcie neonazizmu do kultury młodzieżowej. Parlamentarne partie dalekiej prawicy a faszyzujące subkultury. Trzy generacje Ku-Klux-Klanu. Ultraprawica w USA i w Europie-różnice i podobieństwa.

Ultraprawica XXI wieku-między neonazizmem a liberalizmem.

Symbolika ultraprawicy. Przemoc i przykłady C18 i B&H. Ewolucja od jawnego neonazizmu subkultur przez maskowanie tożsamości po Nipsters. Autonomizm jako nowa strategia. Etnopluralizm a rasizm. Dylematy stosunku do Oświecenia, postjakobińskiego państwa i liberalnej ekonomii. Prawicowy antyglobalizm jako antyliberalizm. Identaryzm. Fenomen Casa Pound-od squatów do entryzmu. Ligi obrony.

IV

Geneza ultraprawicy w Polsce.

Radykalne wątki tradycji endeckiej. Nieoznaczoność okcydentalizmu. Od głównego nurtu do opozycji antysystemowej-polityczne meandry narodowej prawicy. Pluralizm ultraprawicy w II RP-narodowy radykalizm, faszyzm, narodowy socjalizm i populizm. ONR-polski totalizm? Problem ciągłości tradycji endeckiej.

Ewolucja skrajnej prawicy w Polsce po 1989 roku.

Restytucja nacjonalistycznej prawicy od lat osiemdziesiątych. Przemoc zbiorowa i subkultura skins. Między radykalizmem i ekstremizmem. Zasięg i formy przemocy ulicznej. Dywersyfikacja ideowa-od postendeckości do neopogaństwa, od solidaryzmu do liberalizmu. Próby wejścia do głównego nurtu polityki. Narodowy radykalizm a narodowy socjalizm. Okcydentalistyczne dylematy polskiej ultraprawicy. Organizacja i główne ruchy w XXI wieku.

Skrajna prawica w Europie Środkowej i Wschodniej-retrospekcja czy nowa jakość?

Polityka historyczna jako element ideologii ultraprawicy. Ciągłość ruchów i ideologii międzywojnia. Lokalne katalizatory aktywności. Formy transformacji-od subkultury do partii politycznych. Hybrydalne formuły ideologiczne. Konflikt w Donbasie jako czynnik dywersyfikacji ultraprawicy w całej Europie.

Literatura:

I

R. Tokarczyk, Rozważania nad pojęciem ekstremizmu, „Annales Universitatus Mariae Curie-Skłodowska” 2003/2004, vol. L/LI, s. 253-279, http://dlibra.umcs.lublin.pl/Content/21447/czas4058_50_51_2003_2004_14.pdf

Lit. uz.

R. Tokarczyk, Teoretyczna a praktyczna istota współczesnego ekstremizmu politycznego, [w:] Doktryny i ruchy współczesnego ekstremizmu politycznego, pod red. E. Olszewskiego, Lublin 2004, s. 13-35

E. Posłuszna, Ekstremizm ekologiczny: źródła, przejawy, perspektywy, Warszawa 2012, s. 35-62.

II

T. Król, Niemieccy autonomiści jako ekstremistyczny fenomen, s. 319-341, http://oapuw.pl/wp-content/uploads/2013/11/T.Krol-niemieccy-autonomisci-jako-ekstermistyczny-fenomen-Kopia.pdf

P. Malendowicz, Odrodzenie i kształtowanie się ruchu anarchistycznego w Polsce od lat osiemdziesiątych XX w., „Dzieje Najnowsze”, 2020, nr 2, s. 183-198 cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.ojs-doi-10_12775_DN_2020_2_08/c/DN.2020.2.08-26304.pdf.

III

M. Maciejewski, Niemiecka Partia Robotnicza. O prapoczątkach organizacji narodowosocjalistycznej w Bawarii (1904–1920), „Acta Universitatis Wartislaviensis” nr 3039, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi” XXX Wrocław 2008, s. 227-249, https://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/108411/PDF/10_Maciejewski_M_Niemiecka_Partia_Robotnicza_O_prapoczatkach_organizacji_narodowosocjalistycznej_w_Bawarii_1904_1920.pdf

P. Vejvodová, The Identitarian Movement – renewed idea of alternative Europe, https://ecpr.eu/Filestore/PaperProposal/ff2ea4db-2b74-4479-8175-7e7e468608ba.pdf

J. Tomasiewicz, Combat 18 – terroryści czy chuligani, w: Ewolucja terroryzmu na przełomie XX i XXI wieku, M.J. Malinowski, R. Ożarowski, W. Grabowski (red.), Gdańsk 2009, https://www.academia.edu/35577358/Combat_18_terrory%C5%9Bci_czy_chuligani

IV

A. Dawidowicz, Narodowe Odrodzenie Polski. Oblicze ideowe nacjonalistycznej partii politycznej, „Polityka i Społeczeństwo” 2014 nr 3(12), http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.desklight-94fa7cf5-3688-4d28-bf1e-9179d39dd00c/c/5_Dawidowicz_A..pdf

P. Malendowicz, W drodze do władzy… Nacjonalistyczne projekty państw Europy XXI wieku, Bydgoszcz 2017, s. 158-205, https://docplayer.pl/56742961-W-drodze-do-wladzy-nacjonalistyczne-projekty-panstw-europy-xxi-wieku.html

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
ul. Banacha 2
02-097 Warszawa
tel: +48 22 55 44 214 https://www.mimuw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0-2b06adb1e (2024-03-27)