Klęski żywiołowe i awarie techniczne

obowiązkowe

w sali

Przedmiot obejmuje charakterystykę klęsk żywiołowych i awarii technicznych, a także przykłady klęsk i awarii ostatnich lat. Omawiane są systemy reagowania na wypadek katastrof i awarii, które funkcjonują w ramach Unii Europejskiej, Organizacji Narodów Zjednoczonych i Paktu Północnoatlantyckiego. Ważnym elementem jest także prezentacja krajowych i zagranicznych źródeł informacji o katastrofach jak również ich monitoringu.

Istotnym aspektem zajęć jest prezentacja doświadczeń z perspektywy uczestnika międzynarodowych lub krajowych akcji ratowniczych i humanitarnych po wystąpieniu klęsk żywiołowych lub awarii technicznych.

Przedmiot realizowany jest w formie warsztatowej i wymaga od studentów zaangażowania w realizację krótkich tematów problemowych dyskutowanych na forum. Składa się z kilku bloków tematycznych dotyczących katastrof naturalnych i awarii technicznych. Praktyczny aspekt przedmiotu stanowi prezentacja funkcjonowania systemów reagowania na katastrofy z perspektywy uczestnika tych procesów. Studenci mają możliwość zapoznania się z funkcjonowaniem służb, instytucji krajowych i międzynarodowych zaangażowanych w działania w fazie tuż po wystąpieniu klęsk żywiołowych lub awarii technicznych, dzięki czemu poznają dokładniej proces likwidacji skutków i tworzenia się doraźnych struktur zarządzania kryzysowego.

Szczegółowy plan przedmiotu obejmuje niżej wymienione zagadnienia:

K1. Zajęcia organizacyjne. Plan przedmiotu i organizacja zajęć. Wprowadzenie. Definicje katastrof i kryteria podziału. Skutki społeczne i ekonomiczne katastrof.

K2. Charakterystyka katastrof - w głębinach Ziemi. Trzęsienia ziemi, wulkany, tsunami. Współzależność katastrof mających źródło we wnętrzu Ziemi.

K3. Trzęsienia ziemi. Koordynacja pomocy ratowniczej i humanitarnej na przykładzie działań ratowniczych grupy USAR Poland na Haiti i w Nepalu.

K4. Charakterystyka katastrof. Na powierzchni ziemi. Osuwiska i lawiny. Huragany i tornada. Zagrożenia z powietrza. Zagrożenia kosmiczne.

K5. Charakterystyka katastrof. Zmiany klimatyczne i ich skutki na przykładzie Pożarów lasów i klęsk suszy.

K6. Mechanizm koordynacji działań na wypadek katastrof. Współpraca donora i biorcy pomocy ratowniczej na przykładzie pożarów lasów w Szwecji.

K7. Charakterystyka katastrof. Powodzie. Współpraca organów administracji państwowej i służb na przykładzie powodzi w Polsce w 2010 roku.

K8. Źródła informacji o katastrofach. Zarządzanie informacją jako kluczowy element skuteczności działań ratowniczych i humanitarnych po wystąpieniu katastrofy.

K9. Systemy pomocy międzynarodowej ONZ, NATO. UE w sytuacjach kryzysów spowodowanych katastrofami lub awariami przemysłowymi. Unijny mechanizm ochrony ludności – wkład Polski.

K10. Organizacja Narodów Zjednoczonych i jego agendy. Mechanizm reagowania na katastrofy.

K11. Awarie techniczne. Zapobieganie awariom. Przepisy UE. Regulacje prawne – geneza na przykładzie awarii w Seveso.

K12. Poważne awarie techniczne. Doświadczenia własne z akcji ratowniczej po wybuchu magazynów z saletrą amonową w porcie w Libanie w 2020 roku.

K13. Poważne awarie techniczne. Przykłady awarii przemysłowych na świecie.

K14. Poważne awarie techniczne. Prezentacje dodatkowe studentów.

K15. Zaliczenie przedmiotu. Test.

Wybrana literatura przedmiotu:

Sławomir Kobojek, Katastrofy naturalne, wyd. SBM, 2013

H. Ciążela i inni, Wobec zagrożenia globalnym kryzysem ekologicznym (…), Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej

Encyklopedia popularna PWN, Warszawa 1993

E. Nowak, M. Nowak, Zarys teorii bezpieczeństwa narodowego, Wyd. Difin, warszawa 2011, s. 127-128.

Romuald Grodzki, Vademecum zagrożeń, wyd. Bellona

N. Wójtowicz, Negatywne skutki regulacji Dolnej Wisły, Notatki Płockie, 1996, nr 2(167), s. 44-45

Ustawa o stanie klęski żywiołowej – Dz. U. z 2014 poz. 333 ze zm.

Ustawa o zarządzaniu kryzysowym – Dz. U. 2013 poz. 1166 ze zm.

Ustawa o PSP – Dz. U. 2013 poz. 1340 ze zm.

Ustawa o pomocy rozwojowej – Dz.U. 2011 nr 234 poz. 1386 ze zm.

Ustawa Prawo wodne – Dz. U. 2012 poz. 145, ze zm.

Decyzja Rady Europejskiej ustanawiająca wspólnotowy mechanizm ochrony ludności – Decyzja 2001/792/EC, Decyzja No 1313/2013/EU

Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych nr 44/236 z dnia 22 grudnia 1989 ogłaszająca lata dziewięćdziesiąte XX wieku Międzynarodową Dekadą Redukcji Katastrof Naturalnych IDNDR (International Decade for Natural Disaster Reduction).

Decyzja Rady Europejskiej ustanawiająca wspólnotowy mechanizm ochrony ludności – Decyzja 2001/792/EC, Decyzja No 1313/2013/EU wraz z późniejszymi zmianami

Konwencja Europejskiej Komisji Gospodarczej w sprawie transgranicznych skutków awarii przemysłowych – Dz. U. z 2004r, Nr 129, poz. 1352

Humanitarian Action Plan for Haiti 2014

„Sphere Project” – minimalne standardy dot. realizacji pomocy humanitarnej,

INSARAG Guidelines – wytyczne ds. grup poszukiwawczo- ratowniczych

Materiały Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności Komendy Głównej PSP

Materiały źródłowe ze stron internetowych DG ECHO, EADRCC NATO, UN OCHA, FEMA, USGS, UNISDR, WHO, WMO, NASA etc.

Materiały własne, prezentacje po akcjach w Haiti, Nepalu, Bośni, Rosji, Szwecji, Libanu,

Raporty Health Safety Excutive (UK) dotyczące awarii przemysłowych

Wiedza: K_W03; K_W04; K_W08

Student rozumie:

1. Rolę człowieka jako kluczowy element stale wpływający swoim działaniem na postępujące zmiany klimatyczne, które prowadzą do powstawania klęsk żywiołowych;

2. Rolę człowieka w tworzeniu mechanizmów reagowania na wypadek wystąpienia katastrof;

3. Zasady rządzące strukturami i instytucjami odpowiedzialnymi za zarządzanie w sytuacjach klęsk żywiołowych i awarii technicznych;

4. Relacje między właściwymi strukturami w skali międzynarodowej odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo obywateli dotkniętych skutkami katastrof;

Umiejętności: K_U04

Studenci nabywają umiejętność krytycznego myślenia o katastrofach jako realnym zagrożeniu, na które człowiek wpływa w znacznym stopniu. Wykorzystują zdobytą wiedzę w rozwiązywaniu i wdrażaniu konkretnych zadań problemowych, które prezentowane są na forum i stanowią zachętę do dyskusji;

Kompetencje społeczne: K_K04

Studenci są przygotowani do wdrożenia działań umożliwiających ograniczenie skutków katastrof i przygotowani do efektywnego funkcjonowania na rynku pracy w instytucjach związanych z zarządzaniem kryzysowym;

Obecność na co najmniej 12 z 15 zajęć (dopuszczalne max. 3 nieobecności). Na zakończenie zajęć studenci zdają test pisemny zaliczeniowy, uzupełniony ewentualnie zaliczeniem ustnym. Studenci mają możliwość wykonania dodatkowej pracy pisemnej na temat dotyczący sposobów ograniczenia wpływu człowieka na zmiany klimatyczne i ich skutki lub przygotowania krótkiej prezentacji na temat wybranej katastrofy naturalnej, opcjonalnie awarii przemysłowej.

Przedmiot obejmuje charakterystykę klęsk żywiołowych i awarii technicznych, a także przykłady klęsk i awarii ostatnich lat. Omawiane są systemy reagowania na wypadek katastrof i awarii, które funkcjonują w ramach Unii Europejskiej, Organizacji Narodów Zjednoczonych i Paktu Północnoatlantyckiego. Ważnym elementem jest także prezentacja krajowych i zagranicznych źródeł informacji o katastrofach jak również ich monitoringu.

Istotnym aspektem zajęć jest prezentacja doświadczeń z perspektywy uczestnika międzynarodowych lub krajowych akcji ratowniczych i humanitarnych po wystąpieniu klęsk żywiołowych lub awarii technicznych.

Przedmiot realizowany jest w formie warsztatowej i wymaga od studentów zaangażowania w realizację krótkich tematów problemowych dyskutowanych na forum. Składa się z kilku bloków tematycznych dotyczących katastrof naturalnych i awarii technicznych. Praktyczny aspekt przedmiotu stanowi prezentacja funkcjonowania systemów reagowania na katastrofy z perspektywy uczestnika tych procesów. Studenci mają możliwość zapoznania się z funkcjonowaniem służb, instytucji krajowych i międzynarodowych zaangażowanych w działania w fazie tuż po wystąpieniu klęsk żywiołowych lub awarii technicznych, dzięki czemu poznają dokładniej proces likwidacji skutków i tworzenia się doraźnych struktur zarządzania kryzysowego.

Szczegółowy plan przedmiotu obejmuje niżej wymienione zagadnienia:

K1. Zajęcia organizacyjne. Plan przedmiotu i organizacja zajęć. Wprowadzenie. Definicje katastrof i kryteria podziału. Skutki społeczne i ekonomiczne katastrof.

K2. Charakterystyka katastrof - w głębinach Ziemi. Trzęsienia ziemi, wulkany, tsunami. Współzależność katastrof mających źródło we wnętrzu Ziemi.

K3. Trzęsienia ziemi. Koordynacja pomocy ratowniczej i humanitarnej na przykładzie działań ratowniczych grupy USAR Poland na Haiti i w Nepalu.

K4. Charakterystyka katastrof. Na powierzchni ziemi. Osuwiska i lawiny. Huragany i tornada. Zagrożenia z powietrza. Zagrożenia kosmiczne.

K5. Charakterystyka katastrof. Zmiany klimatyczne i ich skutki na przykładzie Pożarów lasów i klęsk suszy.

K6. Mechanizm koordynacji działań na wypadek katastrof. Współpraca donora i biorcy pomocy ratowniczej na przykładzie pożarów lasów w Szwecji.

K7. Charakterystyka katastrof. Powodzie. Współpraca organów administracji państwowej i służb na przykładzie powodzi w Polsce w 2010 roku.

K8. Źródła informacji o katastrofach. Zarządzanie informacją jako kluczowy element skuteczności działań ratowniczych i humanitarnych po wystąpieniu katastrofy.

K9. Systemy pomocy międzynarodowej ONZ, NATO. UE w sytuacjach kryzysów spowodowanych katastrofami lub awariami przemysłowymi. Unijny mechanizm ochrony ludności – wkład Polski.

K10. Organizacja Narodów Zjednoczonych i jego agendy. Mechanizm reagowania na katastrofy.

K11. Awarie techniczne. Zapobieganie awariom. Przepisy UE. Regulacje prawne – geneza na przykładzie awarii w Seveso.

K12. Poważne awarie techniczne. Doświadczenia własne z akcji ratowniczej po wybuchu magazynów z saletrą amonową w porcie w Libanie w 2020 roku.

K13. Poważne awarie techniczne. Przykłady awarii przemysłowych na świecie.

K14. Poważne awarie techniczne. Prezentacje dodatkowe studentów.

K15. Zaliczenie przedmiotu. Test.

Wybrana literatura przedmiotu:

Sławomir Kobojek, Katastrofy naturalne, wyd. SBM, 2013

H. Ciążela i inni, Wobec zagrożenia globalnym kryzysem ekologicznym (…), Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej

Encyklopedia popularna PWN, Warszawa 1993

E. Nowak, M. Nowak, Zarys teorii bezpieczeństwa narodowego, Wyd. Difin, warszawa 2011, s. 127-128.

Romuald Grodzki, Vademecum zagrożeń, wyd. Bellona

N. Wójtowicz, Negatywne skutki regulacji Dolnej Wisły, Notatki Płockie, 1996, nr 2(167), s. 44-45

Ustawa o stanie klęski żywiołowej – Dz. U. z 2014 poz. 333 ze zm.

Ustawa o zarządzaniu kryzysowym – Dz. U. 2013 poz. 1166 ze zm.

Ustawa o PSP – Dz. U. 2013 poz. 1340 ze zm.

Ustawa o pomocy rozwojowej – Dz.U. 2011 nr 234 poz. 1386 ze zm.

Ustawa Prawo wodne – Dz. U. 2012 poz. 145, ze zm.

Decyzja Rady Europejskiej ustanawiająca wspólnotowy mechanizm ochrony ludności – Decyzja 2001/792/EC, Decyzja No 1313/2013/EU

Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych nr 44/236 z dnia 22 grudnia 1989 ogłaszająca lata dziewięćdziesiąte XX wieku Międzynarodową Dekadą Redukcji Katastrof Naturalnych IDNDR (International Decade for Natural Disaster Reduction).

Decyzja Rady Europejskiej ustanawiająca wspólnotowy mechanizm ochrony ludności – Decyzja 2001/792/EC, Decyzja No 1313/2013/EU wraz z późniejszymi zmianami

Konwencja Europejskiej Komisji Gospodarczej w sprawie transgranicznych skutków awarii przemysłowych – Dz. U. z 2004r, Nr 129, poz. 1352

Humanitarian Action Plan for Haiti 2014

„Sphere Project” – minimalne standardy dot. realizacji pomocy humanitarnej,

INSARAG Guidelines – wytyczne ds. grup poszukiwawczo- ratowniczych

Materiały Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności Komendy Głównej PSP

Materiały źródłowe ze stron internetowych DG ECHO, EADRCC NATO, UN OCHA, FEMA, USGS, UNISDR, WHO, WMO, NASA etc.

Materiały własne, prezentacje po akcjach w Haiti, Nepalu, Bośni, Rosji, Szwecji, Libanu,

Raporty Health Safety Excutive (UK) dotyczące awarii przemysłowych