Polskie partie i ruchy społeczne XX wieku

obowiązkowe

Polskie partie i ruchy społeczne w XX wieku (30 godzin) – trajektoria głównych kierunków rozwojowych polskich partii i ruchów społecznych w XX wieku.

Ruchy społeczne i partie polityczne należą niewątpliwie do głównych aktorów na polskiej scenie politycznej. Podczas zająć omawiane są podstawowe pojęcia z zakresu wiedzy o ruchach społecznych i partiach politycznych. Student poznaje dzieje wybranych polskich partii politycznych i ruchów społecznych w XX wieku. Omówione zostaną podstawowe informacje z dziejów sanacji, ruchu ludowego, socjalistycznego i narodowego, a także współczesne ruchy związkowe, ekologiczne, alterglobalistyczne i populistyczne. Osobnego potraktowania wymaga zagadnienie ruchów społecznych w okresie PRL-u. Z jednej strony, znaczna część współczesnych polskich partii politycznych wywodzi się z ruchów opozycji demokratycznej. Z drugiej strony, w kontrkulturze młodzieżowej z końcowej dekady Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej można dopatrywać się źródeł polskiego ruchu pacyfistycznego, anarchistycznego i ekologicznego (festiwale w Jarocinie, tak zwany trzeci obieg). Jednym z głównych zagadnień badawczych jest pytanie o to, w jakich warunkach ruchy społeczne ulegają formalizacji i wykształcają z siebie partie polityczne.

Zajęcia podejmują też problematykę roli ruchów społecznych na współczesnej scenie politycznej. Wiele uwagi poświęcono ruchom miejskim i regionalnym, które zyskują coraz większe znaczenie w polityce lokalnej. Osobnego omówienia domaga się fenomen odrodzenia i polityzacji społeczeństwa obywatelskiego, który wyraża się w protestach przeciwko zaostrzeniu prawa aborcyjnego oraz domniemanego łamania zasad praworządności przez obóz "dobrej zmiany". Okres pandemii Coronawirusa przyniósł też nowe zjawiska w postaci ruchów przeciwników obowiązkowych szczepień oraz ograniczeń nakładanych na działalność gospodarczą (tzw. lockdown).

W trakcie zajęć omówione zostaną związki między ruchami społecznymi a genezą i ewolucją głównych partii politycznych, zarówno w ujęciu historycznym, jak i współcześnie. Ruchy społeczne tworzą niekiedy zaplecze partii politycznych, ale bywają też dla partii partnerami w kształtowaniu polityk w określonym obszarze, konkurentami w prezentowaniu rozwiązań dla określonych problemów czy najbardziej nieprzejednanymi krytykami.

R. Chwedoruk. Socjaliści z Solidarności, Warszawa 2004.

M. Marczewska – Rytko, Populizm na przełomie XX i XXI wieku, Toruń 2006.

A. Materska-Sosnowska, T. Słomka, Spektrum partyjne po 1989 roku, [w:] Społeczeństwo i polityka podstawy nauk politycznych tom III System rządów w Polsce tradycje i współczesność, (red.) E. Marciniak, K. Wojtaszczyk, W. Jakubowski, Warszawa, 2018, s. 485-496.

W. Modzelewski, Pacyfizm i okolice, Warszawa 1995.

Offe C. (2005), Nowe ruchy społeczne – przekraczanie granic polityki instytucjonalnej, tłum. P. Karpowicz [w:] P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury, Wydawnictwo

Znak, Kraków.

Paleczny T. (2010), Nowe ruchy społeczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

B. Poboży, Społeczeństwo obywatelskie w polskiej myśli politycznej obozu rządowego, 1939-1945", Warszawa 2007.

K. Przybysz, Polskie partie i ruchy społeczno-polityczne pierwszej połowy XX wieku, Warszawa 2003.

Touraine A. (2010), Samotworzenie się społeczeństwa, tłum. A. Karpowicz, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków.

Touraine A. (2011), Myśleć inaczej, tłum. M. Byliniak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

D. della Porta, M. Diani, Ruchy społeczne, Kraków 2009.

Raciborski J. (red.), Elity rządowe III RP 1997-2004. Warszawa: Wydawnictwo Trio 2006.

G. Ulicka, Nowe ruchy społeczne, Warszawa 1993.

WIEDZA

Rozumię rolę partii politycznych i ruchów społecznych w życiu społecznym w perspektywie historycznej i współczesnej (.K_W02)

Zna warunki i formy uczestnictwa w życiu społecznym na różnych jego poziomach, w szczególności w odniesieniu do partycypacji w ruchach społecznych oraz działalności partyjnej (K_W03)

Rozumie wybrane zjawiska dotyczące narodzin i ewolucji partii politycznych oraz ruchów społecznych wymiarze polskim, europejskim i światowym (K_W04)

Rozumie zjawiska związane z funkcjonowaniem partii politycznych i ruchów społecznych w perspektywie historycznej i współczesnej (K_W05).

UMIEJĘTNOŚCI

Potrafi identyfikować przyczyny i przebieg zjawisk dotyczących aktywności partii i ruchów społecznych we współczesnym świecie (K_U02)

Potrafi wykorzystywać wiedzę teoretyczną z zakresu nauk o polityce oraz powiązanych z nimi dyscyplin w celu analizowania i interpretowania zjawisk i procesów dotyczących partii politycznych i ruchów społecznych (K_U03)

Potrafii samodzielnie zdobywać wiedzę z wykorzystaniem różnych źródeł informacji oraz nowoczesnych technologii na temat aktywności partii politycznych i ruchów społecznych w przestrzeni realnej i wirtualnej (K_U08)

Potrafi prezentować własne interpretacje dotyczące bieżącej aktywności partii politycznych, uzasadniać je oraz konfrontować z poglądami innych studentów i różnych autorów.(K_U09)

Potrafi gromadzić, hierarchizować i przetwarzać informacje dotyczące działalności partii politycznych i ruchów społecznych (K_U10)

KOMPETENCJE

Jest gotów do aktywnego uczestniczenia w życiu publicznym, także poprzez uczestnictwo w ruchach społęcznych i partiach politycznych (K_K02)

Przedmiot kończy się testem.