Historia archiwów

obowiązkowe

Słuchacz studiów archiwalnych winien posiadać podstawową wiedzę z zakresu dziejów I Rzeczypospolitej; znajomość przynajmniej jednego z języków nowożytnych ułatwiającą przegląd zagranicznych katalogów i indeksów oraz literatury obcej.

Słuchacze zaznajomią się z zawartością, strukturą zbiorów w archiwach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej ( archiwa w Wilnie, Rydze, Tallinie, Moskwie, St. Petersburgu, Mińsku oraz na Ukrainie).Odrębnie na kolejnych zajęciach będą omówione zbiory polskie w Riksarkivet w Sztokholmie. Jednocześnie prowadzący poza przedstawieniem najistotniejszych działów zawierających m.in. polonica w ww. archiwach omówi zasady ich korzystania ( katalogi, indeksy) oraz specyfikę tych placówek w kontekście zachowanych opisów zbiorów często zachowanych jedynie w rękopisach.

Dzieje archiwów; prowadzący prezentuje strukturę, czyli poszczególne działy archiwów zawierających akta dt. okresu staropolskiego w takich ośrodkach jak Wilno, Ryga, Moskwa, St. Petersburg oraz wybrane ośrodki na Ukrainie (Lwów, Kijów). W trakcie omówienia zbiorów zawierających polonica prezentuje w formie xero charakter znajdujących się tamże akt. W wielu wypadkach ze względu na trudności z ich odczytem ( paleografia) prowadzący omawia ich przydatność do badań nad dziejami dawnej Rzeczypospolitej. Słuchacze mogą po zapoznaniu się z prezentowanymi dokumentami zapoznać się z funkcjonowaniem kancelarii tak królewskiej jak dworów magnackich (akta prywatne) jak trybem ich wytwarzania oraz stanem zachowania; to z kolei decyduje o zasadach ich udostępniania przez władze archiwów (oryginały – co jest obecnie dla tej epoki rzadkością ,mikrofilmy, xero, nośniki elektroniczne etc.)

N. Cariowa, Archiwa dotyczące wojskowości w zbiorach Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie; w :Miscellanea Historico- Archivistica,( cyt. MHA) t. 13, Warszawa 2001;

N. Cariowa, Archiwa rodu Potockich w zbiorach Centralnego Państwowego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie; w MHA, t.8, Warszawa 1997;

Hiscowa Lubow Z., Tulczyńska linia Potockich w aktach zespołu nr 49 Centralnego Państwowego Hiostorycznego Archiwum Ukrainy w Kijowie; w: MHA, Warszawa 1997;

M. Machynia, XVIII-wieczne akta dotyczące historii wojskowości Rzeczypospolitej w Krakowie, na Litwie i Ukrainie; w: MHA, t.13;

L. Olechnowicz, Archiwalia dotyczące wojskowości w zbiorach Litewskiego Państwowego Archiwum Historycznego w Wilnie; w: MHA, t.13;

Straty archiwum i bibliotek warszawskich t.1; AGAD, Warszawa 1957;

R. Mienicki, Archiwum Akt Dawnych w Wilnie, wilno 1923;

D. Szowkowyj, Dzieje i awartosć dokumentów z zespołu Potockich przechowywanego w CPAH Ukrainy w Kijowie; w:MHA, t.8’

W. Kriegseisen, Źródła do historii Rzeczypospolitej szlacheckiej w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku; w:Kwartalnik Historyczny, r.105, 1998, nr 4.

K.Syta, dokumentacja wojskowa w archiwach hetmanów koronnych; w: MHA, t. 13.

Inwentarze archiwów omawianych na zajęciach ;

Po zakończeniu zajęć słuchacze winni:

- posiadać wiedzę na temat zawartości omawianych archiwów i bibliotek; w szczególności poloników występujących w poszczególnych działach;

- przedstawić analizę ich struktury w kontekście :wytworzenia, charakteru, przydatności do badań;

- wykazać się umiejętnością korzystania z katalogów, regestrów i spisów ułatwiających korzystanie z zespołów archiwalnych;

- poznać systemy opracowywania danych archiwalnych stosowane współcześnie tak na potrzeby służb archiwalnych jak korzystających z tych zasobów;

- poszerzyć swą wiedzę w zakresie historii społecznej, gospodarczej;

- rozszerzyć wiadomości z zakresu historii politycznej i wojskowej poprzez analizę akt tego typu; posiadać wiedzę na temat funkcjonujących czasopism archiwalnych; gdzie znajdują się prace o zawartości ww. archiwów i bibliotek (Archeion, Miscellanea Historico-Archivistyka).

Obecność na zajęciach oraz test, którzy słuchacze piszą na przedostatnich zajęciach.