Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Teoria literatury

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3001-11A2TL
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Teoria literatury
Jednostka: Instytut Literatury Polskiej
Grupy: Harmonogram zajęć - filologia polska, st. stacjonarne, pierwszego stopnia
Harmonogram zajęć - filologia polska, st. stacjonarne, pierwszego stopnia, II rok
Polonistyczne minimum programowe
Przedmioty obowiązkowe dla II roku filologii polskiej - stacjonarne 1-go stopnia
Wszystkie przedmioty polonistyczne - oferta ILP (3001...) , IJP (3003...) i IPS (3007...)
Punkty ECTS i inne: 7.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Założenia (opisowo):

Student powinien mieć zdany egzamin z poetyki i analizy dzieła literackiego po drugim semestrze studiów licencjackich. Student powinien opanować wiedzę i umiejętności nabywane w trakcie zajęć z poetyki i analizy.

Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Teoria literatury jest obowiązkowym przedmiotem na drugim roku studiów licencjackich. Program przedmiotu obejmuje wykład i ćwiczenia. Wykład koncentruje się na diachronicznym przeglądzie koncepcji nowoczesnych (od końca XIX wieku do połowy wieku XX), z uwzględnieniem ich dys-kontynuacji w drugiej połowie XX stulecia, ćwiczenia – przede wszystkim na koncepcjach ponowoczesnych i problematyzacji głównych tematów nurtujących literaturoznawców zarówno nowoczesnych, jak ponowoczesnych. Głównym celem wykładu i ćwiczeń jest zarysowanie

przemian myśli teoretycznoliterackiej XIX- XXI stulecia, wydobycie najważniejszych podejmowanych w niej zagadnień oraz wskazanie jej powiązań z innymi dyscyplinami humanistycznymi, społecznymi i przyrodoznawczymi oraz praktykami artystycznymi i światopoglądowymi.

Pełny opis:

Wykład wydobywa ciągłość myśli literaturoznawczej w XX–XXI wieku. Określa status nowo powstałej literaturoznawczej dyscypliny i jej odniesienia do zastanych sposobów ujmowania literatury w dyscyplinach ościennych (historii literatury, estetyce filozoficznej, filozofii), językoznawstwie, socjologii i psychologii). Koncentruje się na kierunkach ukształtowanych w okresie nowoczesności (do lat 70. XX w.). Rozpoczyna od „zmapowania” (usystematyzowania) nowoczesnej teorii literatury: jej głównych linii rozwojowych od kierunków antypozytywistycznych do postpozytywistycznych. Rekonstruuje z punktu widzenia historii intelektualnej, historii idei i światopoglądów założenia i cele nowej humanistyki antypozytywistycznej, hermeneutyki, fenomenologicznej filozofii literatury, formalizmu, strukturalizmu i semiotyki, teorii literatury jako aktu mowy, teorii dialogicznej, socjologii literatury, poststrukturalizmu i dekonstrukcjonizmu. Sygnalizuje korelację literaturoznawstwa nowoczesnego z ponowoczesnym, eksponuje trwałość i różnicujące powtórzenia ujęć najważniejszych problemów (przedmiotu badań literaturoznawczych, autorskiej intencji i znaczenia, znaczenia i interpretacji, relacji między ukształtowaniem wypowiedzi a jej semantyką, stosunku tekstu do kontekstu/-ów, dylematów historii literatury, procesu twórczego i odbiorczego, komparatystyki wewnątrzliterackiej i międzydyscyplinowej, translatoryki). Uwzględnia zarówno główne terminy wypracowane w różnych podejściach, jak głównych bohaterów literaturoznawstwa wieków XX i XXI, w przekonaniu, że tekst teoretycznoliteracki, nie inaczej niż literacki, to tekst mający indywidualnego autora, a nieme i anonimowe dzieje “nauki bez nazwisk” deformują historię.

Ćwiczenia są pomyślane jako historyczna i merytoryczna kontynuacja i uszczegółowienie wykładu. Praca na ćwiczeniach polega na lekturze indywidualnych wypowiedzi naukowych. Ten tryb umożliwia koncentrację na kluczowych tematach i problemach, nurtujących literaturoznawstwo teoretyczne w XX–XXI stuleciu, takich jak: pojęcie literatury, koncepcje tekstu (literackiego i nieliterackiego), odmiany referencji, sposoby wiązania wypowiedzi literackiej z osobą autora i odbiorcy, sprawczość wypowiedi literackiej i literaturoznawczej, ich korelacja z kontekstem (językowym, artystycznym, kulturowym, ideologicznym), układy odniesienia i środowiska, w których ją lokowano. Ćwiczenia eksponują specyfikę teoretycznoliterackich konceptualizacji tych kwestii w porównaniu z ich ujęciami w innych odmianach wiedzy o literaturze i kulturze. Zmierzają do uwrażliwienia słuchaczy na kontrowersyjność i historyczny charakter proponowanych rozstrzygnięć. Zwracają uwagę na nieoczywistość używanych pojęć i terminów, ich proweniencję (literacką, artystyczną, filozoficzną, historiozoficzną), wzajemną (nie)przekładalność i międzydziedzinowe wędrówki w czasie i przestrzeni.

Ćwiczenia w poszczególnych grupach są sprofilowane tematycznie i problemowo, zgodnie z działami wymienionymi na liście B. Prowadzący ćwiczenia mogą zaproponować słuchaczom także inne bloki problemów i lektury (lista C). Informacje o tematyce ćwiczeń, umożliwiające wybór z oferty dydaktycznej, będą podane w sylabusach w podtytule nazwy przedmiotu, odpowiadającej nazwie z działu B lub C.

Egzamin obejmuje problematykę omawianą na wykładzie i ćwiczeniach. Wszystkich zdających obowiązuje znajomości kompendiów i rozpraw wymienionych w dziale podstawowym (A) oraz minimum 7 lektur spośród zaproponowanych w jednym wybranym dziale tematyczno-problemowym (B lub C) – z zastrzeżeniem, że lektury te nie mogą pokrywać się z zawartymi w dziale A.

Literatura:

A. Lektury obowiązkowe

W nawiasie podane daty pierwodruków w języku oryginalnym.

I Podręczniki

1. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2006.

2. Literatura – teoria – metodologia, red. D. Ulicka, Warszawa 2001 [zalecane wyd. 3, Warszawa 2006].

3. Z. Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998 [i wyd. następne].

4. S. Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich, Warszawa 1984.

II Antologie

1. Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003.

2. Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007.

III Rozprawy

1. Ch. Achebe, Obraz Afryki. Rasizm w Jądrze ciemności Josepha Conrada, przeł. M. Kunz, T. Kunz, w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, wyb., oprac. H. Markiewicz, współudział T. Walas, Kraków 2011. [1977]

2. G. Bachelard, Fenomenologia obrazu poetyckiego, przeł. A. Tatarkiewicz, w: jego, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, wyb. H. Chudak, Warszawa 1975. [1957]

3. M. Bachtin, Problem tekstu w lingwistyce, filologii i innych naukach humanistycznych, w: jego, Estetyka twórczości słownej, przeł. D. Ulicka, Warszawa 1982; przedr. w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003. [notatki 1959-1961, pierwodruk 1976]

4. R. Barthes, Mit dzisiaj, w: jego, Mitologie, przeł. A. Dziadek, Warszawa 2000. [1956]

5. W. Benjamin, Dzieło sztuki w dobie jego technicznej reprodukcji w: jego, Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, wyb. i oprac. H. Orłowski, Poznań 1996. [1936]

6. P. Bourdieu, Punkt widzenia autora. Kilka ogólnych właściwości pola produkcji kulturowej, w: jego, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, przeł. A. Zawadzki, Kraków 2007, s. 322-357. [1992]

7. J. Butler, Krytycznie Queer, przeł. A. Rzepa, „Furia Pierwsza. Zeszyty Gender Studies” 2000, nr 7; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1993]

8. J. Derrida, Struktura, znak i gra w dyskursie nauk humanistycznych, w: jego, Pismo i różnica, przeł. K. Kłosiński, Warszawa 2004. [wygłoszony 1966, druk 1967]

9. S. Freud, Niesamowite, w: jego, Pisma psychologiczne, przeł. R. Reszke, Warszawa 1997. [1919]

10. M. Heidegger, Hölderlin i istota poezji, przeł. S. Lisiecka, w: jego, Objaśnienia do poezji Hölderlina, Warszawa 2004; także M. Heidegger, Hölderlin i istota poezji, przeł. K. Michalski, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. 2, cz. 2, Kraków 1981; przedr. w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003. [1936]

11. R. Ingarden, O tak zwanej „prawdzie” w literaturze, w: jego, Studia z estetyki, t. 1, Warszawa 1957; także R. Ingarden, O tak zwanej „prawdzie” w literaturze, w: jego, Szkice z filozofii literatury, Kraków 2000; przedr. w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003. [1937]

12. Interpretacja i nadinterpretacja, red. S. Collini, przeł. T. Bieroń, Kraków 2008: [wszystkie wygłoszone 1990, pierwodruk 1992]

J. Culler, W obronie nadinterpretacji

U. Eco, Nadinterpretowanie tekstów

R. Rorty, Kariera pragmatysty

13. W. Iser, Apelacyjna struktura tekstów. Niedookreślenie jako warunek oddziaływania prozy literackiej, przeł. W. Bialik, w: Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec. Antologia, wybór, oprac. i wstęp H. Orłowski, przeł. M. Łukasiewicz, W. Bialik, M. Przybecki, Warszawa 1986; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2006; także W. Iser, Apelatywna struktura tekstów. Nieokreśloność jako warunek oddziaływania prozy literackiej, przeł. M. Łukasiewicz, „Pamiętnik Literacki” 1980, z. 1; także W. Iser, Apelatywna struktura tekstów, przeł. M. Kłańska, Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. 4, cz. 1, Kraków 1996. [1970]

14. R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. K. Pomorska, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą, oprac. H. Markiewicz, t. 2, Kraków 1976; także R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. K. Pomorska, w: jego, W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, red. M.R. Mayenowa, t. 2, Warszawa 1989; przedr. w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003. [1960]

15. J. Łotman, Problem znaczenia w tekście artystycznym, w: jego, Struktura tekstu artystycznego, przeł. A. Tanalska, Warszawa 1984; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1970]

16. P. de Man, Opór wobec teorii, przeł. M. Rusinek, w: Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000. [1982]

17. N.K. Miller, Arachnologie: Kobieta, tekst i krytyka, przeł. K. Kłosińska, K. Kłosiński, w: Teorie lite ratury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1986]

18. J. Mukařovský, Dwa studia o nazywaniu poetyckim, w: jego, Wśród znaków i struktur. Wybór szkiców, red. J. Sławiński, Warszawa 1970. [napisane 1940, 1937; pierwodruk 1948]

19. R. Ohmann, Akty mowy a definicja literatury, przeł. B. Kowalik, W. Krajka, „Pamiętnik Literacki” 1980, z. 2. [1971]

20. P. Ricoeur, Wyjaśnianie i rozumienie, w: jego, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, oprac. K. Rosner, przeł. P. Graff, K. Rosner, Warszawa 1989. [1976]

21. G.Ch. Spivak, Polityka przekładu, przeł. D. Kołodziejczyk, w: Współczesne teorie przekładu, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2009. [1993]

22. W. Szkłowski, Sztuka jako chwyt, przeł. R. Łużny, w: Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. 2, cz. 3, Kraków 1986; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1917]

23. J. Tynianow, Fakt literacki, przeł. M. Płachecki [oraz] O ewolucji literackiej, przeł. A. Pomorski, w: jego, Fakt literacki, wyb. E. Korpała-Kirszak, Warszawa 1978. [1924]

24. H. White, Znaczenie narracyjności dla przedstawiania rzeczywistości, przeł. M. Wilczyński, w: jego, Poetyka pisarstwa historycznego, red. E. Domańska, M. Wilczyński, Kraków 2000; przedr. w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003. [1980]

25. W.K. Wimsatt, M.C. Beardsley, Błąd intencji, przeł. J. Gutorow, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1946]

B. Teoretycznoliterackie tematy i problemy

I Kompendia wprowadzające

1. A. Compagnon, Demon teorii. Literatura a zdrowy rozsądek, przeł. T. Stróżyński, Gdańsk 2010. [1998]

2. D. Bachman-Medick, Cultural turns: nowe kierunki w naukach o kulturze, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa 2012. [2006]

II Antologie

1. Niewspółmierność. Perspektywy współczesnej komparatystyki. Antologia, red. T. Bilczewski, Kraków 2010.

2. Sztuka interpretacji, wyb., oprac., H. Markiewicz, t. 1–2, Kraków 1971–1973.

3. Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, wyb., oprac. H. Markiewicz, współudział T. Walas, t. 3, Kraków 2011.

4. Teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. S. Skwarczyńska, Kraków 1965–1986 (6 woluminów).

5. Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1976-1992 (5 woluminów).

6. Współczesne teorie przekładu. Antologia, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2009.

III Profile

Ta dziwna wypowiedź zwana literaturą

1. M. Bachtin, Problem gatunków mowy, w: jego, Estetyka twórczości słownej, przeł. D. Ulicka, Warszawa 1986; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [napisany 1952-1953, pierwodruk 1978]

2. J. Derrida, Przed Prawem, przeł. J. Cutorow, w: Teorie literatury XX wieku: antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2006. [1992]

3. R. Escarpit, Literatura a społeczeństwo, przeł. J. Lalewicz, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. 3, Kraków 1973. [1970]

4. S. Freud, Dostojewski i ojcobójstwo, w: jego, Sztuki plastyczne a literatura (jego, Dzieła, t. 10), przeł. R. Reszke, Warszawa 2009. [1928]

5. S. Fish, Jak rozpoznać wiersz, gdy się go widzi, przeł. A. Grzeliński, w: jego, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, red. A. Szahaj, Kraków 2002 [1980] [oraz] H. Markiewicz, Diabeł tkwi w anegdotach. Na marginesie książki Stanleya Fisha, „Teksty Drugie” 2003, nr 4. [2003]

6. M. Heidegger, Ziemia i niebo Hölderlina, w: jego, Objaśnienia do poezji Hölderlina, przeł. S. Lisiecka, Warszawa 2004. [1959]

7. R. Ingarden, Wypadki graniczne, w: jego, O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury, przeł. M. Turowicz, Warszawa 1960. [1930]

8. R. Jakobson, Poezja gramatyki i gramatyka poezji, przeł. Z. Kloch, w: jego, W poszukiwaniu istoty języka, wyb. M. R. Mayenowa, t. 2, Warszawa 1989. [wygłoszony 1960, pierwodruk 1961]

9. W. Iser, Zmienne funkcje literatury, przeł. A. Sierszulska, w: Odkrywanie modernizmu, red. R. Nycz, Kraków 1998. [1989]

10. J. Kristeva, Ideologia dyskursu o literaturze, przeł. A. Milecki, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą, oprac. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2, Kraków 1992. [1970]

11. M. Nussbaum, Fantazja [Ciężkie czasy Karola Dickensa], przeł. I. Szymaniak i A. Puchejda w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, t. III, wyb. i oprac. H. Markiewicz, Kraków 2011. [1990]

12. J. Rancière, Dlaczego należało zabić Emmę Bovary? Literatura, demokracja i medycyna, przeł. J. Franczak, „Teksty Drugie” 2012, nr 4. [2008]

13. J.-P. Sartre, Czym jest literatura?, przeł. J. Lalewicz, w: jego, Czym jest literatura? Wybór szkiców krytycznoliterackich, wyb. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1968. [1948]

14. W.B. Szkłowski, Sztuka jako chwyt, przeł. R. Łużny, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, opr. S. Skwarczyńska, t. 2, cz. 3, Kraków 1986; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2006. [1917]

Referencja (mimesis, fikcja, reprezentacja)

1. Arystoteles, Poetyka, w: jego, Retoryka. Poetyka, przeł. H. Podbielski, Warszawa 1986. [ok. 335 r. p.n.e.]

2. E. Auerbach, Blizna Odyseusza; Świat w ustach Pantagruela, w: jego, Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu, przeł. Z. Żabicki, Warszawa 2004. [1946]

3. R. Barthes, Efekt rzeczywistości, przeł. M.P. Markowski, „Teksty Drugie” 2012, nr 4. [1968]

4. J. Baudrillard, Precesja symulakrów, w: jego, Symulakry i symulacja, przeł. S. Królak, Warszawa 2005; także w tłum. T. Komendanta, w: Postmodernizm. Antologia przekładów, wyb., oprac. R. Nycz, Kraków 1996. [1981]

5. M. Foucault, Przedstawiać, [w:] jego, Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, przeł. T. Komendant, t. 1–2, Gdańsk 2015. [1966]

6. S. Freud, Leonarda da Vinci wspomnienie z dzieciństwa, w: jego, Sztuki plastyczne i literatura, przeł. R. Reszke, Warszawa 2009. [1910]

7. M. Głowiński, Mimesis językowa w wypowiedzi literackiej, „Pamiętnik Literacki” 1980, z. 4. [1980]

8. S. Greenblatt, Marlowe, Marks i antysemityzm, przeł. Ł. Romanowski, w: jego, Poetyka kulturowa. Pisma wybrane, red. K. Kujawińska-Courtney, Kraków 2006. [1990]

9. J. Lacan, Symboliczne, wyobrażeniowe i realne, przeł. R. Carrabino, T. Gajda, J. Kotara, w: jego, Imiona-Ojca, Warszawa 2013. [wygłoszony 1953, pierwodruk 1975]

10. M.P. Markowski, Prolog. Ikony i idole; Epilog: La condition humaine, w: jego, Pragnienie obecności. Filozofie reprezentacji od Platona do Kartezjusza, Gdańsk 1999. [1999]

11. A. Melberg, Imitación Cervantesa, w: jego, Teorie mimesis. Repetycja, przeł. J. Balbierz, Kraków 2002. [1992]

12. J. Lalewicz, Mimetyzm formalny i problem naśladowania w komunikacji literackiej, w: Tekst i fabuła, red. Cz. Niedzielski, J. Sławiński, Wrocław 1979. [wygłoszony 1977, pierwodruk 1979]

13. Z. Mitosek, Mimesis i Koniec mimesis, w: jej, Mimesis. Zjawisko i problem, Warszawa 1997. [1991]

14. R. Ohmann, Literatura jako akt, przeł. B. Kowalik, W. Krajka, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t. 4, cz. 1, Kraków 1992; przedr. w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003. [1973]

15. J. Phelan, Wybór Sethe. Umiłowana i etyka lektury, przeł. A. Puchejda, w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, wyb. i opr. H Markiewicz, współudział T. Walas, t. 3, Kraków 2011. [2001]

16. W. B. Worthen, Wprowadzenie: między poezją a przedstawieniem, w: Dramat: między literaturą a przedstawieniem, tłum. M. Borowski, M. Sugiera, Kraków 2013. [2010]

17. E. Tabakowska, Ikoniczność, podobieństwo i tertium comparationis, „Przestrzenie Teorii” 2003, nr 2. [2003]

Problem tekstu

1. M. Bachtin, Problem tekstu w lingwistyce, filologii i innych naukach humanistycznych, w: jego, Estetyka twórczości słownej, przeł. D. Ulicka, Warszawa 1982; przedr. w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003. [notatki 1959-1961, pierwodruk 1976]

2. R. Barthes, Od dzieła do tekstu, przeł. M. P. Markowski, „Teksty Drugie” 1998, nr 6. [1971]

3. M.-P. de Biasi, Wstęp, w: jego, Genetyka tekstów, przeł. F. Kwiatek, M. Prussak, Warszawa 2015. [2011]

4. H. Cixous, Śmiech Meduzy, przeł. A. Nasiłowska, „Teksty Drugie” 1993, nr 4–5; przedr. w: Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie – antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2009.

5. S. Fish, Czy na tych ćwiczeniach jest tekst?, przeł. A. Szahaj, w: jego, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, red. A. Szahaj, Kraków 2002; przedruk w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003. [1980]

6. G. Genette, Palimpsesty, przeł. A. Milecki, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą, opr. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2, Kraków 1973; także w: jego, Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, przeł. T. Stróżyński, A. Milecki, Gdańsk 2014. [1982]

7. W. Iser, Apelatywna struktura tekstów, przeł. M. Kłańska, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą, opr. H. Markiewicz, t. 4, cz. 1, Kraków 1992; przedr. w: Teoretycznoliterackie tematy i problemy, wyb. D. Ulicka, Warszawa 2003 oraz jako: Apelacyjna struktura tekstów. Niedookreślenie jako warunek oddziaływania prozy literackiej, przeł. W. Bialik, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2006. [1970]

8. W. Iwanow, Neurosemiotyka mowy ustnej, przeł. D. Ulicka, „Teksty Drugie” 2011, nr 1–2. [1979]

9. J. Kristeva, Słowo, dialog i powieść, przeł. W. Grajewski, w: Bachtin. Dialog, język, literatura, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa 1983. [1967]

10. J. Łotman, Pojęcie tekstu, w: jego, Struktura tekstu artystycznego, przeł. A. Tanalska, Warszawa 1984. [1970]

11. J. Mukařovský, O języku poetyckim, w: Praska szkoła strukturalna w latach 1926–1948. Wybór materiałów, przeł. W. Górny, red. M.R. Mayenowa, W. Górny, Warszawa 1966. [1940]

12. J. Mukařovský, Dwa studia o dialogu, przeł. J. Mayen, w: jego, Wśród znaków i struktur. Wybór szkiców, red. J. Sławiński, Warszawa 1970. [napisany 1931, pierwodruk 1966]

13. R. Nycz, O kolażu tekstowym, w: jego, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Warszawa 1995. [1978]

14. E. Said, Świat, tekst, krytyk, przeł. A. Krawczyk-Łaskarzewska, w: Kultura – tekst – ideologia. Dyskursy współczesnej amerykanistyki, red. A. Preis-Smith, Kraków 2004. [1979]

15. M. Sugiera, Performatywy, performanse i teksty dla teatru, w: Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, red. T. Walas, R. Nycz, Kraków 2012. [2010]

Kto jest autorem – kim jest autor

1. G. Agamben, Autor jako gest, w: jego, Profanacje, przeł. M. Kwaterko, Warszawa 2006. [2005]

2. R. Barthes, Śmierć autora, przeł. M.P. Markowski, „Teksty Drugie” 1999, nr 1–2; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1968]

3. W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, przeł. J. Sikorski, w: jego, Twórca jako wytwórca, wyb. H. Orłowski, Poznań 1975; przedr. w: jego, Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty, wyb. i oprac. H. Orłowski, Poznań 1996. [napisany 1934, pierwodruk 1982]

4. M. Czermińska, Wygnanie i powrót autora. Autor jako problem badań literackich, w: Kryzys czy przełom. Studia z teorii i historii literatury, red. M. Lubelska, A. Łebkowska, Kraków 1994. [wygłoszony 1992, pierwodruk 1994]

5. J. Derrida, Freud i scena pisania, w: jego, Pismo i różnica, tłum. K. Kłosiński, Warszawa 2004. [1966]

6. U. Eco, Pomiędzy autorem i tekstem, w: Interpretacja i nadinterpretacja, red. S. Collini, przeł. T. Bieroń, Kraków 2008. [wygłoszony 1990, pierwodruk 1992]

7. T.S. Eliot, Tradycja i talent indywidualny, przeł. H. Pręczkowska, w: jego, Szkice krytyczne, red., wybór, przedm. i przypisy W. Chwalewik, Warszawa 1963. [1919]

8. M. Foucault, Kim jest autor?, przeł. M.P. Markowski, w: jego, Szaleństwo i literatura. Powiedziane, napisane, wyb. i oprac. T. Komendant, Warszawa 1999. [1969]

9. S. Freud, Leonarda da Vinci wspomnienie z dzieciństwa, w: jego, Sztuki plastyczne i literatura, przeł. R. Reszke, Warszawa 2009. [1910]

10. P. Lejeune, Pakt autobiograficzny, przeł. W. Grajewski, w: jego, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, red. R. Lubas-Bartoszyńska, Kraków 2001. [1973]

11. H. Markiewicz, Wiek XIX i XX, w: jego, Kto jest autorem? Przygody polskich filologów, Kraków 2005. [2005]

12. J. Mukařovský, Jednostka a rozwój literatury, przeł. J. Mayen, w: jego, Wśród znaków i struktur. Wybór szkiców, wyb. i oprac. J. Sławiński, Warszawa 1970. [napisany 1945, pierwodruk 1966]

13. R. Nycz, Tropy "ja". Koncepcje podmiotowości w literaturze polskiej ostatniego stulecia, „Teksty Drugie” 1994, nr 2. [1994]

14. A. Okopień-Sławińska, Semantyka "ja" literackiego: ("ja" tekstowe wobec "ja" twórcy), w: jej, Semantyka wypowiedzi poetyckiej, Kraków 2001. [1981]

15. E.A. Poe, Filozofia kompozycji, przeł. M. Żurowski, „Przegląd Humanistyczny” 1975, nr 5. [1846]

16. W.K. Wimsatt, M.C. Beardsley, Błąd intencji, przeł. J. Gutorow, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1946]

Pisanie i oddziaływanie

1. M. Bachtin, Problem gatunków mowy, w: jego, Estetyka twórczości słownej, przeł. D. Ulicka, Warszawa 1986; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [napisany 1952-1953, pierwodruk 1978]

2. R. Barthes, Retoryka obrazu, przeł. Z. Kruszyński, „Pamiętnik Literacki” 1985, nr 3. [1964]

3. M. Blanchot, Literatura i prawo do śmierci, w: jego, Wokół Kafki, tłum. K. Kocjan, Warszawa 1996. [1947]

4. K. Dmitruk, Literatura – komunikacja – publiczność, „Pamiętnik Literacki” 1978, nr 4. [1978]

5. W. Iser, Apelacyjna struktura tekstów. Niedookreślenie jako warunek oddziaływania prozy literackiej, przeł. W. Bialik, w: Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec. Antologia, wybór, oprac. i wstęp H. Orłowski, Warszawa 1986; przedr. w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2006; także W. Iser, Apelatywna struktura tekstów. Nieokreśloność jako warunek oddziaływania prozy literackiej, tłum. M. Łukasiewicz, „Pamiętnik Literacki” 1980, z. 1; także W. Iser, Apelatywna struktura tekstów, przeł. M. Kłańska, Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. 4, cz. 1, Kraków 1996. [1970]

6. F. Jameson, Realizm a pragnienie. Problem podmiotu u Balzaka, przeł. I. Szymaniak, A. Puchejda, w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, oprac. H. Markiewicz, t. 3, Kraków 2011. [1981]

7. B. Lahire, Podwójne życie pisarzy, przeł. I. Okulska, w: Socjologia literatury. Antologia, red. G. Jankowicz, M. Tabaczyński, Kraków 2015. [2010]

8. J. Lalewicz, Proces i aparat komunikacji literackiej, „Teksty” 1978, nr 1. [1978]

9. B. Latour, Dajcie mi laboratorium a poruszę świat, przeł. K. Abriszewski, Ł. Afeltowicz, „Teksty Drugie” 2009, nr 1–2. [1982]

10. G. Lukács, Chłopi Balzaka, przeł. M. Żurowski, w: jego, Od Goethego do Balzaka, Warszawa 1958. [1934]

11. P. de Man, Semiologia i retoryka, przeł. W. Kalaga, w: Teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2, Kraków 1992. [1973]

12. A. Okopień-Sławińska, Teoria wypowiedzi jako podstawa komunikacyjnej teorii dzieła literackiego, w: jej, Semantyka wypowiedzi poetyckiej, Kraków 2001. [1988]

13. Platon, Gorgiasz, przeł. W. Witwicki, Warszawa 1958; także w: Platon, Gorgiasz, Menon, przeł. W. Witwicki, Kęty 2002. [ok. 380 p.n.e.]

14. R. Rorty, Prywatna ironia i liberalna nadzieja, w: jego, Przygodność, ironia i solidarność, przeł. W.J. Popowski, Warszawa 2009. [1989]

15. J.-P. Sartre, Dla kogo się pisze, w: jego, Czym jest literatura? Wybór szkiców krytycznoliterackich, wyb. A. Tatarkiewicz, przeł. J. Lalewicz, Warszawa 1968. [1948]

16. S. Żółkiewski, Pola zainteresowań współczesnej socjologii literatury, w: jego, Kultura. Socjologia. Semiotyka literacka, Warszawa 1979. [1976]

Historia literatury – literatura w historii – historyczność literatury

1. E. Auerbach, La cour et la ville, przeł. J. Podracki, w: W kręgu socjologii literatury. Antologia tekstów zagranicznych, oprac. A. Mencwel, t. 2, Warszawa 1977. [1951]

2. M. Bachtin, Gatunkowe i fabularno-kompozycyjne właściwości utworów Dostojewskiego, w: jego, Problemy poetyki Dostojewskiego, tłum. N. Modzelewska, Warszawa 1970. [pierwsza wersja 1929, wersja poprawiona 1963]

3. H. Bloom, Prolog. „Był to wielki cud, że przebywali w ojcu, nie znając go” oraz Wprowadzenie. Medytacja nad pierwszeństwem oraz Streszczenie, w: jego, Lęk przed wpływem. Teoria poezji, przeł. A. Bielik-Robson, M. Szuster, Kraków 2002. [1973]

4. B. Boyd, O pochodzeniu opowieści. Spojrzenie wstecz i perspektywy: ewolucja, literatura, krytyka, przeł. T. Markiewka, „Teksty Drugie” 2011, nr 3. [2009]

5. J. Butler, Żądanie Antygony, przeł. A. Kowalcze-Pawlik, w: Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, wyb. H. Markiewicz, T. Walas, t. 3, Kraków 2011. [2000]

6. F. Brunetière, Ewolucja rodzajów w historii literatury, przeł. T. Dmochowska oraz Teoria ewolucji i historia literatury, przeł. T. Dmochowska, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. 1, cz. 2, Kraków 1966. [1890]

7. S. Greenblatt, Czym jest historia literatury?, przeł. K. Kwapisz, „Teksty Drugie” 2005, nr 1–2. [1997]

8. R. Ingarden, „Życie” dzieła literackiego, w: jego, O dziele literackim. Badania z pogranicza ontologii, teorii języka i filozofii literatury, przeł. M. Turowicz, Warszawa 1960. [1930]

9. F. Jameson, Zakochany biznesmen, przeł. R. Koziołek, „Teksty Drugie” 2010, nr 1–2. [2007]

10. H.R. Jauss, Historia literatury jako prowokacja dla nauki o literaturze, przeł. M. Łukasiewicz, w: jego, Historia literatury jako prowokacja, Warszawa 1999. [1970]

11. G. Lukács, Formy wielkiej epiki w ich stosunku do całokształtu kultury objawiającego się bądź jako zwarta i zamknięta całość, bądź jako zbiór pytań, na które trzeba odpowiedzieć, w: jego, Teoria powieści, przeł. J. Goślicki, Warszawa 1968. [1920]

12. R. Nycz, Kilka uwag o literackiej formacji modernistycznej, w: jego, Język modernizmu. Prolegomena historycznoliterackie, Wrocław 1997. [1995]

13. P. Pietrzak, Powieść w prasie i badania literackie oraz Powieść wobec kontekstu gazetowej strony. Techniki, w: jego, Powieść w świecie prasy. Bolesław Prus i inni, Warszawa 2017. [2017]

Literatura i inne sztuki: interferencje – dywergencje – konwergencje

1. W.H. Auden, Uwagi o muzyce i operze, w: Ręka farbiarza i inne eseje, przeł. A. Tanalska, Warszawa 1988. [1948]

2. R. Barthes, Światło obrazu. Uwagi o fotografii, przeł. J. Trznadel, Warszawa 2008, s. 40-111 i 151-177. [1980]

3. K. Bazarnik, Liberatura: ikoniczne oka-leczenie literatury, w: Tekst-tura. Wokół nowych form tekstu literackiego i tekstu jako dzieła sztuki, red. M. Dawidek-Gryglicka, Kraków 2005. [2005]

4. G. Boehm, W.J.T. Mitchell, Zwrot obrazowy a zwrot ikoniczny: dwa listy, przeł. K. Gadowska, w: Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, red. M. Bogunia-Borowska, P. Sztompka, Kraków 2012. [napisane 2006, pierwodruk 2009]

5. B. Ajchenbaum, Literatura i kino, przeł. R. Zimand, w: Cudowny kinemo. Rosyjska myśl filmowa, oprac. T. Szczepański, B. Żyłko, Gdańsk 2001. [1927]

6. M. Foucault, Panny dworskie, w: Tajemnica Las Meninas. Antologia tekstów, wyb. i red. A. Witko, przeł. A. Tatarkiewicz, Kraków 2006; także w: Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, Gdańsk 2000, t. 1, s. 21-38. [1966]

7. A. Hejmej, Estetyka intermedialności Stefana Themersona, „Pamiętnik Literacki” 2011, z. 3. [2011]

8. H. Holländer, Literatura-malarstwo-grafika. Interakcje, funkcje i konkurencja, przeł. K. Lukas, w: Ut pictura poesis, red. M. Skwara, S. Wysłouch, Gdańsk 2006. [1995]

9. M. Hopfinger, W laboratorium sztuki XX wieku: o roli słowa i obrazu, cz. 1, Warszawa 1993. [1993]

10. Z. Kopczyńska, Malowanie słowami, w: jej, Język a poezja: studia z dziejów świadomości językowej i literackiej oświecenia i romantyzmu, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976. [1976]

11. J. Kordys, Spojrzenie Meduzy, „Teksty Drugie” 2012, nr 1–2. [2011]

12. J. Lalewicz, Uwagi o ikoniczności tekstu, „Pamiętnik Literacki” 1980, z. 4. [1980]

13. G.E. Lessing, Laokoon, czyli o granicach malarstwa i poezji, przeł. H. Zymon-Dębicki, Wrocław-Warszawa-Kraków 1962. [1766]

14. J.J. Long, Paratekstualna obfitość. Fotografia i tekst w „Elementarzu wojennym“ Bertolta Brechta, „Teksty Drugie” 2013, nr 4. [2008]

15. J. Mukařovský, Próba strukturalnej analizy fenomenu aktorstwa (Chaplin w Światłach wielkiego miasta), przeł. J. Mayen, w: Wśród znaków i struktur. Wybór szkiców, Warszawa 1970. [napisany 1931, pierwodruk 1966]

16. L. Spitzer, Amerykańska reklama jako sztuka popularna, przeł. K. Biskupski, w: Język i społeczeństwo, red. M. Głowiński, Warszawa 1980. [1949]

17. K. Trzeciak, Rzeźba i ruina jako metafory formy artystycznej u Gautiera i Norwida, „Ruch Literacki” 2014, z. 6. [2014]

18. B. Uspienski, Kompozycja Ołtarza Gandawskiego Jana van Eycka w świetle semiotyki (Boska i ludzka perspektywa), w: Sztuka w świecie znaków, red. i przeł. B. Żyłko, Gdańsk 2002. [1995]

Mit – archetyp – symbol

1. S. Awierincew, W poszukiwaniu symboliki mitu o Edypie, w: jego, Na skrzyżowaniu tradycji (szkice o literaturze i kulturze wczesnobizantyjskiej), przeł. D. Ulicka, Warszawa 1988. [1970]

2. G. Bachelard, Płomień świecy, przeł. J. Rogoziński, Gdańsk 1996. [1961]

3. M. Bachtin, Rabelais w historii śmiechu, przeł. A. i A. Goreniowie, w: jego, Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, Kraków 1975. [napisany 1940, pierwodruk 1965]

4. R. Barthes, Mitologie, w: jego, Mitologie, przeł. A. Dziadek, Warszawa 2000 (trzy wybrane analizy współczesnych mitów; np. Twarz Grety Garbo; Racine to Racine; Powieść i potomstwo; Podróż „Batorym”). [1954-1956]

5. M. Douglas, Obrzydliwości Księgi Kapłańskiej, przeł. M. Bucholc, w: jej, Czystość i zmaza, wstęp J. Tokarska-Bakir, Warszawa 2007. [1966]

6. U. Eco, Podróż do hiperrealności, przeł. J. Ugniewska, w: jego, Semiologia życia codziennego, Warszawa 1999. [1975]

7. O. Freudenberg, Ślepiec nad urwiskiem, przeł. D. Ulicka, w: jej, Semantyka kultury, red. D. Ulicka, Kraków 2005. [1932]

8. N. Frye, Mit I, w: jego, Wielki kod. Biblia i literatura, przeł. A. Fulińska, Bydgoszcz 1998. [1981]

9. M. Głowiński, Leśmian, czyli poeta jako człowiek pierwotny, w: jego, Zaświat przedstawiony. Szkice o poezji Bolesława Leśmiana, Kraków 1998. [1964]

10. A. Greimas, Porównawcza nauka o micie, przeł. A. Grzegorczyk, E. Umińska-Plisenko, w: E. Leach, A. Greimas, Rytuał i narracja, Warszawa 1989. [1963]

11. J. Kordys, Spojrzenie Meduzy, „Teksty Drugie” 2012, nr 1–2. [2011]

12. C. Lévi-Strauss, Struktura mitów, w: jego, Antropologia strukturalna, przeł. K. Pomian, Warszawa 1970. [1955]

13. E. Mieletinski, Klasyczne formy mitu i ich odbicie w folklorze narracyjnym, w: jego, Poetyka mitu, przeł. J. Dancygier, Warszawa 1981. [1976]

14. W. Propp, Edyp w świetle folkloru, w: jego, Nie tylko bajka, wyb. i przeł. D. Ulicka, Warszawa 2000. [1944]

15. R. Jakobson, Wspólny język lingwistów i antropologów, przeł. A. Werpachowska, w: jego, W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, red. M.R. Mayenowa, t. 1, Warszawa 1989. [wygłoszony 1952, pierwodruk 1953]

16. B. Uspienski, Symbolika solarno-lunarna w obliczu świątyni rosyjskiej, w: jego, Krzyż i koło. Z historii symboliki chrześcijańskiej, przeł. B. Żyłko, Gdańsk 2010. [2006]

17. Marcia Sa C. Schuback, Odyseusz przy maszcie, w: jej, Pochwała nicości. Eseje o hermeneutyce filozoficznej, przeł. L. Neuger, Kraków 2008. [2006]

Praktyki czytania

1. R. Barthes, Przyjemność tekstu, tłum. A. Lewańska, Warszawa 2007 (wybrane fragmenty). [1973]

2. C. Brooks, Herezja parafrazy, przeł. J. Gutorow, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1947]

3. W. Dilthey, Przeżywanie i rozumienie, Rozumienie, przeł. K. Krzemień, w: Z. Kuderowicz, Dilthey, Warszawa 1987.

4. B.M. Ejchenbaum, Jak jest zrobiony Płaszcz Gogola, przeł. M. Czermińska, w: Rosyjska szkoła stylistyki, wyb. i oprac. M.R. Mayenowa, Z. Saloni, Warszawa 1970. [1919]

5. S. Fish, Jak rozpoznać wiersz, gdy się go widzi, przeł. A. Grzeliński, w: jego, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, Kraków 2002. [1980]

6. S. Freud, Dostojewski i ojcobójstwo, w: jego, Sztuki plastyczne a literatura (jego, Dzieła, t. 10), przeł. R. Reszke, Warszawa 2009. [1928]

7. H.-G. Gadamer, Sens i zasłanianie sensu w poezji Paula Celana, w: jego, Czy poeci umilkną?, przeł. M. Łukasiewicz, Bydgoszcz 1998. [1973]

8. S. Greenblatt, Rezonans i zachwyt, przeł. P. Biłos, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Kraków 2007. [1990]

9. F. Jameson, Zakochany biznesmen, przeł. R. Koziołek, „Teksty Drugie” 2010, nr 1–2. [2006]

10. P. Lacoue-Labarthe, Katastrofa w: jego, Poezja jako doświadczenie, przeł. J. Margański, Gdańsk 2005. [wybrane fragmenty] [wygłoszony 1983, wydany 1986]

10. L. Löwenthal, Recepcja dzieła Dostojewskiego w Niemczech 1880-1920, przeł. A. Gettlich, w: W kręgu socjologii literatury, wstęp, wyb. i oprac. A. Mencwel, t. 2, Warszawa 1980. [1964]

11. B. Massumi, Autonomia afektu, przeł. A. Lipszyc, „Teksty Drugie” 2013, nr 6. [1995]

12. P. de Man, O Czytaniu (Proust), w: jego, Alegorie czytania. Język figuralny u Rousseau, Nietzschego, Rilkego i Prousta, przeł. A. Przybysławski, Kraków 2004. [1979]

13. M.P. Markowski, „Co to znaczy czytać”, w: jego, Występek. Eseje o pisaniu i czytaniu, Warszawa 2001. [2000]

14. F. Moretti, Mapy, w: jego, Wykresy, mapy, drzewa. Abstrakcyjne modele na potrzeby historii literatury, przeł. T. Bilczewski, A. Kowalcze-Pawlik, Kraków 2016. [2005]

15. M. Nussbaum, Czytać, aby żyć, przeł. A. Bielik-Robson, „Teksty Drugie” 2002, nr 1–2. [1989]

16. W. Toporow, Petersburg i tekst Petersburga. Literatura rosyjska. Wprowadzenie do tematu (cz. 2 Tekst Petersburski: jego geneza i jego mistrzowie i cz. 4 Petersburg i tekst Petersburski: świat, język, przeznaczenie), w: jego, Miasto i mit, wyb., przeł. i wstęp B. Żyłko, Gdańsk 2000. [1984]

Translacje

1. E. Apter, Nowa komparatystyka, przeł. M. Dąbrowska, w: Niewspółmierność. Perspektywy nowoczesnej komparatystyki, red. T. Bilczewski, Kraków 2010. [2006]

2. P. Casanova, Światowa przestrzeń literacka, przeł. J. Misun, „Teksty Drugie” 2016, nr 2. [1999]

3. E. Barańczak, Mały, lecz maksymalistyczny manifest translatologiczny, "Teksty Drugie" 1990, nr 3 lub w jego, Ocalone w tłumaczeniu, Poznań 1992.

4. W. Benjamin, Zadanie tłumacza, przeł. Adam Lipszyc,"Literatura na Świecie", 2011, nr 5-6 [1923].

5. T. Bilczewski, Wprowadzenie: filologia komparatystyki, w: jego, Porównanie i przekład. Komparatystyka między tablicą anatoma a laboratorium cyfrowym, Kraków 2016. [2016]

6. T. Brzostowska-Tereszkiewicz, Od sjużetu do plotu (i z powrotem), „Przegląd Rusycystyczny” 2010, nr 2. [2010]

7. D. Damrosch, Dość czasu i świata, przeł. A.F. Kola, „Teksty Drugie” 2014, nr 4. [2003]

8. I. Even-Zohar, Teoria polisystemów, przeł. K. Lukas, „Przestrzenie Teorii” 2007, nr 7. [1990]

9. H.-G. Gadamer, Lektura jest przekładem, przeł. M. Łukasiewicz, w: Współczesne teorie przekładu, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2009. [1993]

10. R. Jakobson, O językoznawczych aspektach przekładu, przeł. L. Pszczołowska, w: jego, W poszukiwaniu języka, wyb. i red. M. R. Mayenowa, Warszawa 1989; przedruk w: Współczesne teorie przekładu, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2009. [1959]

11. M. Jay, Szkoła frankfurcka na wygnaniu, w: Migracje modernizmu: nowoczesność i uchodźcy, red. T. Majewski, A. Rejniak-Majewska, W. Marzec, Łódź-Warszawa 2014 [1986].

12. A. Lefevere, Ogórki Matki Courage, przeł. A. Sadza, w: Współczesne teorie przekładu, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2009. [1982]

13. F. Moretti, Operacjonalizowanie albo funkcja pomiaru we współczesnej teorii literatury, przeł. B. Szumański, “Forum Poetyki”, 2017, nr 10 [2013].

14. G.Ch. Spivak, Polityka przekładu, przeł. D. Kołodziejczyk, w: Współczesne teorie przekładu, red. P. Bukowski, M. Heydel, Kraków 2009. [1993]

15. D. Ulicka, Przekład tekstu nieliterackiego – problem metodologiczny? Na marginesie polskich, rosyjskich i angielskich tłumaczeń Bachtina, w: Kultura w stanie przekładu. Translatologia – komparatystyka – transkulturowość, red. W. Bolecki, E. Kraskowska, Warszawa 2012. [2012]

16. B. Uspienski, Strukturalna wspólnota różnych rodzajów sztuki (na przykładzie malarstwa i literatury), przeł. J. Faryno, w: Semiotyka kultury, red. E. Janus, M. R. Mayenowa, Warszawa 1977 lub w jego, Poetyka kompozycji, przeł. P. Fast, Katowice 1997 [1973].

Refrakcje

1. F. Ankersmit, Pamiętając Holocaust: żałoba i melancholia, przeł. A. Ajschtet, A. Kubis, J. Regulska, w: jego, Narracja, reprezentacja, doświadczenie: studia z teorii historiografii, red. E. Domańska, Kraków 2006. [1997]

2. A. Assmann, Pamięć, w: tej, Wprowadzenie do kulturoznawstwa. Podstawowe terminy, problemy, pytania, przeł. A. Artwińska, K. Różańska, Poznań 2015. [2006]

3. D. Bachmann-Medick, Reflexive Turn/Literary Turn, w: jej, Cultural turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa 2012. [2006]

4. G. Beer, Wyobraźnia a rzeczywistość materialna, przeł. M. Mrozik, „Teksty Drugie” 2011, z. 3. [1983]

5. P. Bogalecki, „Zasupłany w rytmach”. Wykorzenienie jako poemat postsekularny, w: jego Szczęśliwe winy teolingwizmu. Poezja polska po roku 1968 w perspektywie postsekularnej, Warszawa 2016. [2013]

6. R. Braidotti, Postludzka humanistyka, w: jej, Po człowieku, przeł. J. Bednarek, A. Kowalczyk, Warszawa 2014. [2013]

7. J. Culler, Powieść i naród, w: jego, Literatura w teorii, przeł. M. Maryl, Kraków 2013. [2006]

8. A. Dziadek, Wstęp oraz Krytyka somatyczna, w: jego, Projekt krytyki somatycznej, Warszawa 2014. [2014]

9. J.F. English, Wprowadzenie, w: jego, Ekonomia prestiżu. Nagrody, wyróżnienia i wymiana wartości kulturowej, przeł. P. Czapliński, Ł. Zaremba, Warszawa 2013. [2005]

10. A. Greimas, Ku semiotyce typologicznej, przeł. A. Grzegorczyk, E. Umińska-Plisenko, w: E. Leach, A. Greimas, Rytuał i narracja, Warszawa 1989. [1976]

11. M. Herzfeld, Poetyka społeczna w teorii i praktyce: zwykli faceci i nadzwyczajne działania, w: jego, Zażyłość kulturowa. Poetyka społeczna w państwie narodowym, przeł. M. Buchowski, Kraków 2007. [2005]

12. F. Jameson, Nowa historia literatury po końcu nowego, tłum. O. Mastela, „Teksty Drugie” 2012, nr 3. [2008]

13. J. Kordys, O języku, mózgu, ekstatycznych stanach religijnych i twórczości artystycznej, „Teksty Drugie” 2011, nr 1–2. [2011]

14. D. S. Lichaczow, Wstęp, w: jego, Poezja ogrodów. O semantyce stylów ogrodowo-parkowych, przeł. K.N. Sakowicz, Wrocław 1991. [1982]

15. J. Łotman, Poetyka zachowania codziennego w kulturze rosyjskiej XVIII wieku, w: Semiotyka dziejów Rosji, wyb. i tłum. B. Żyłko, Łódź 1993. [1977]

16. B. Massumi, Autonomia afektu, przeł. A. Lipszyc, „Teksty Drugie” 2013, z. 6. [1995]

17. F. Nietzsche, O prawdzie i kłamstwie w pozamoralnym sensie, w: jego, Pisma pozostałe 1862-1875, przeł. B. Baran, Kraków 1993. [napisany 1873, pierwodruk 1896]

18. E. Rybicka, Od poetyki przestrzeni do polityki miejsca. Zwrot topograficzny w badaniach literackich, w: jej, Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków 2014. [2008]

19. S. Skwarczyńska, O kryterium dla oceny estetycznej listu oparte na analizie kryteriów literatury stosowanej oraz O autonomiczności listu jako rodzaju literackiego, w: jej, Teoria listu, Białystok 2006. [1937]

20. A. Turowski, „… éblouissement...”, „Teksty Drugie” 2011, nr 6. [2011]

21. D. Ulicka, „Archiwum” i archiwum, „Teksty Drugie” 2017, nr 4. [2017]

Efekty uczenia się:

- Student otrzymuje słownik pojęć kluczowych dla nowoczesnych i ponowczesnych badań literackich,

- umie je poprawnie zastosować we własnych studiach nad literaturą oraz innymi odmianami tekstów kultury

- poznaje założenia poszczególnych kierunków, szkół i nurtów,

- umie usytuować je nawzajem względem siebie oraz względem ościennych wobec literaturoznawstwa praktyk naukowych i artystycznych

- umie przeprowadzić krytyczną lekturę i interpretację tekstu literaturoznawczego, osadzić go w kontekście metodologicznym oraz powiązać z propozycjami naukowymi w innych dyscyplinach i z praktykami artystycznymi.

Metody i kryteria oceniania:

Warunkiem zaliczenia ćwiczeń i przystąpienia do egzaminu jest aktywny udział w zajęciach, na których analizowane są rozprawy i artykuły zgodne z zaproponowanym przez prowadzącego blokiem tematycznym ( z bloku B lub C). Formy wymaganej aktywności (np. przygotowanie referatu, analiza wskazanej rozprawy, interpretacja tekstu literackiego wykorzystująca metody danej szkoły, przekład rozprawy obcojęzycznej) ustala prowadzący, informując o tym na początku roku akademickiego. Prowadzący ma prawo do przeprowadzenia ustnych lub pisemnych kolokwiów śródsemestralnych.

Egzamin obejmuje problematykę omawianą na wykładzie i ćwiczeniach. Wszystkich zdających obowiązuje znajomości kompendiów i rozpraw wymienionych w dziale podstawowym (A) oraz minimum 7 lektur spośród zaproponowanych w jednym wybranym dziale tematyczno-problemowym (B lub C) – z zastrzeżeniem, że lektury te nie mogą pokrywać się z zawartymi w dziale A.

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2023-10-01 - 2024-06-16
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 60 godzin, 160 miejsc więcej informacji
Wykład, 30 godzin, 160 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Artur Hellich, Adela Kobelska, Magda Nabiałek, Danuta Ulicka, Łukasz Wróbel
Prowadzący grup: Artur Hellich, Adela Kobelska, Magda Nabiałek, Danuta Ulicka, Łukasz Wróbel
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Teoria literatury jest obowiązkowym przedmiotem na drugim roku studiów licencjackich. Program przedmiotu obejmuje wykład i ćwiczenia. Wykład koncentruje się na diachronicznym przeglądzie koncepcji nowoczesnych (od końca XIX wieku do połowy wieku XX), ćwiczenia – na koncepcjach ponowoczesnych i problematyzacji głównych tematów nurtujących literaturoznawców zarówno nowoczesnych, jak ponowoczesnych. Głównym celem wykładu i ćwiczeń jest zarysowanie

przemian myśli teoretycznoliterackiej, wydobycie najważniejszych podejmowanych w niej zagadnień oraz wskazanie jej powiązań z innymi dyscyplinami humanistycznymi, społecznymi i przyrodoznawczymi oraz praktykami artystycznymi i światopoglądowymi.

Pełny opis:

Wykład wydobywa ciągłość myśli literaturoznawczej w XX–XXI wieku. Określa status nowo powstałej literaturoznawczej dyscypliny i jej odniesienia do zastanych sposobów ujmowania literatury w dyscyplinach ościennych (historii literatury, estetyce filozoficznej, filozofii). Koncentruje się na kierunkach ukształtowanych w okresie nowoczesności (do lat 70. XX w.). Rozpoczyna od „zmapowania” (usystematyzowania) nowoczesnej teorii literatury: jej głównych linii rozwojowych od kierunków antypozytywistycznych do postpozytywistycznych. Rekonstruuje z punktu widzenia historii intelektualnej, historii idei i światopoglądów założenia i cele nowej humanistyki antypozytywistycznej, hermeneutyki, fenomenologicznej filozofii literatury, formalizmu, strukturalizmu i semiotyki, teorii literatury jako aktu mowy, teorii dialogicznej, socjologii literatury, poststrukturalizmu i dekonstrukcjonizmu. Sygnalizuje korelację literaturoznawstwa nowoczesnego z ponowoczesnym, eksponując trwałość i różnicujące powtórzenia ujęć najważniejszych problemów (przedmiotu badań literaturoznawczych, autorskiej intencji i znaczenia, znaczenia i interpretacji, relacji między ukształtowaniem wypowiedzi a jej semantyką, stosunku tekstu do kontekstu/-ów, dylematów historii literatury, procesu twórczego i odbiorczego, komparatystyki wewnątrzliterackiej i międzydyscyplinowej). Uwzględnia zarówno główne terminy wypracowane w różnych podejściach, jak głównych bohaterów literaturoznawstwa wieków XX i XXI, w związku z przekonaniem, że tekst teoretycznoliteracki, nie inaczej niż literacki, to tekst mający indywidualnego autora, a nieme i anonimowe dzieje “nauki bez nazwisk” deformują historię.

Ćwiczenia są pomyślane jako historyczna i merytoryczna kontynuacja wykładu. Praca na ćwiczeniach polega na lekturze indywidualnych wypowiedzi naukowych. Ten tryb umożliwia koncentrację na kluczowych tematach i problemach, nurtujących literaturoznawstwo teoretyczne w XX–XXI stuleciu, takich jak: pojęcie literatury, koncepcje tekstu (literackiego i nieliterackiego), odmiany referencji, sposoby wiązania wypowiedzi literackiej z osobą autora i odbiorcy, jej sprawczość i korelacja z kontekstem (językowym, artystycznym, kulturowym, ideologicznym), układy odniesienia i środowiska, w których ją lokowano. Ćwiczenia eksponują specyfikę teoretycznoliterackich konceptualizacji tych kwestii w porównaniu z ich ujęciami w innych odmianach wiedzy o literaturze i kulturze. Zmierzają do uwrażliwienia słuchaczy na kontrowersyjność i historyczny charakter proponowanych rozstrzygnięć. Zwracają uwagę na nieoczywistość używanych pojęć i terminów, ich proweniencję (literacką, artystyczną, filozoficzną, historiozoficzną), wzajemną (nie)przekładalność i międzydziedzinowe wędrówki w czasie i przestrzeni.

Ćwiczenia w poszczególnych grupach są sprofilowane tematycznie i problemowo, zgodnie z działami wymienionymi na liście B. Prowadzący ćwiczenia mogą zaproponować słuchaczom także inne bloki problemów i lektury (lista C). Informacje o tematyce ćwiczeń, umożliwiające wybór z oferty dydaktycznej, będą podane w sylabusach w podtytule nazwy przedmiotu, odpowiadającej nazwie z działu B lub C.

Egzamin obejmuje problematykę omawianą na wykładzie i ćwiczeniach. Wszystkich zdających obowiązuje znajomości kompendiów i rozpraw wymienionych w dziale podstawowym (A) oraz minimum 7 lektur spośród zaproponowanych w jednym wybranym dziale tematyczno-problemowym (B lub C) – z zastrzeżeniem, że lektury te nie mogą pokrywać się z zawartymi w dziale A.

Uwagi:

Zgodnie z regulaminem dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2024/25" (jeszcze nie rozpoczęty)

Okres: 2024-10-01 - 2025-06-08
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 60 godzin, 160 miejsc więcej informacji
Wykład, 30 godzin, 160 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Artur Hellich, Adela Kobelska, Magda Nabiałek, Danuta Ulicka, Łukasz Wróbel
Prowadzący grup: (brak danych)
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Teoria literatury jest obowiązkowym przedmiotem na drugim roku studiów licencjackich. Program przedmiotu obejmuje wykład i ćwiczenia. Wykład koncentruje się na diachronicznym przeglądzie koncepcji nowoczesnych (od końca XIX wieku do połowy wieku XX), ćwiczenia – na koncepcjach ponowoczesnych i problematyzacji głównych tematów nurtujących literaturoznawców zarówno nowoczesnych, jak ponowoczesnych. Głównym celem wykładu i ćwiczeń jest zarysowanie

przemian myśli teoretycznoliterackiej, wydobycie najważniejszych podejmowanych w niej zagadnień oraz wskazanie jej powiązań z innymi dyscyplinami humanistycznymi, społecznymi i przyrodoznawczymi oraz praktykami artystycznymi i światopoglądowymi.

Pełny opis:

Wykład wydobywa ciągłość myśli literaturoznawczej w XX–XXI wieku. Określa status nowo powstałej literaturoznawczej dyscypliny i jej odniesienia do zastanych sposobów ujmowania literatury w dyscyplinach ościennych (historii literatury, estetyce filozoficznej, filozofii). Koncentruje się na kierunkach ukształtowanych w okresie nowoczesności (do lat 70. XX w.). Rozpoczyna od „zmapowania” (usystematyzowania) nowoczesnej teorii literatury: jej głównych linii rozwojowych od kierunków antypozytywistycznych do postpozytywistycznych. Rekonstruuje z punktu widzenia historii intelektualnej, historii idei i światopoglądów założenia i cele nowej humanistyki antypozytywistycznej, hermeneutyki, fenomenologicznej filozofii literatury, formalizmu, strukturalizmu i semiotyki, teorii literatury jako aktu mowy, teorii dialogicznej, socjologii literatury, poststrukturalizmu i dekonstrukcjonizmu. Sygnalizuje korelację literaturoznawstwa nowoczesnego z ponowoczesnym, eksponując trwałość i różnicujące powtórzenia ujęć najważniejszych problemów (przedmiotu badań literaturoznawczych, autorskiej intencji i znaczenia, znaczenia i interpretacji, relacji między ukształtowaniem wypowiedzi a jej semantyką, stosunku tekstu do kontekstu/-ów, dylematów historii literatury, procesu twórczego i odbiorczego, komparatystyki wewnątrzliterackiej i międzydyscyplinowej). Uwzględnia zarówno główne terminy wypracowane w różnych podejściach, jak głównych bohaterów literaturoznawstwa wieków XX i XXI, w związku z przekonaniem, że tekst teoretycznoliteracki, nie inaczej niż literacki, to tekst mający indywidualnego autora, a nieme i anonimowe dzieje “nauki bez nazwisk” deformują historię.

Ćwiczenia są pomyślane jako historyczna i merytoryczna kontynuacja wykładu. Praca na ćwiczeniach polega na lekturze indywidualnych wypowiedzi naukowych. Ten tryb umożliwia koncentrację na kluczowych tematach i problemach, nurtujących literaturoznawstwo teoretyczne w XX–XXI stuleciu, takich jak: pojęcie literatury, koncepcje tekstu (literackiego i nieliterackiego), odmiany referencji, sposoby wiązania wypowiedzi literackiej z osobą autora i odbiorcy, jej sprawczość i korelacja z kontekstem (językowym, artystycznym, kulturowym, ideologicznym), układy odniesienia i środowiska, w których ją lokowano. Ćwiczenia eksponują specyfikę teoretycznoliterackich konceptualizacji tych kwestii w porównaniu z ich ujęciami w innych odmianach wiedzy o literaturze i kulturze. Zmierzają do uwrażliwienia słuchaczy na kontrowersyjność i historyczny charakter proponowanych rozstrzygnięć. Zwracają uwagę na nieoczywistość używanych pojęć i terminów, ich proweniencję (literacką, artystyczną, filozoficzną, historiozoficzną), wzajemną (nie)przekładalność i międzydziedzinowe wędrówki w czasie i przestrzeni.

Ćwiczenia w poszczególnych grupach są sprofilowane tematycznie i problemowo, zgodnie z działami wymienionymi na liście B. Prowadzący ćwiczenia mogą zaproponować słuchaczom także inne bloki problemów i lektury (lista C). Informacje o tematyce ćwiczeń, umożliwiające wybór z oferty dydaktycznej, będą podane w sylabusach w podtytule nazwy przedmiotu, odpowiadającej nazwie z działu B lub C.

Egzamin obejmuje problematykę omawianą na wykładzie i ćwiczeniach. Wszystkich zdających obowiązuje znajomości kompendiów i rozpraw wymienionych w dziale podstawowym (A) oraz minimum 7 lektur spośród zaproponowanych w jednym wybranym dziale tematyczno-problemowym (B lub C) – z zastrzeżeniem, że lektury te nie mogą pokrywać się z zawartymi w dziale A.

Uwagi:

Zgodnie z regulaminem dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
ul. Banacha 2
02-097 Warszawa
tel: +48 22 55 44 214 https://www.mimuw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0-2b06adb1e (2024-03-27)