Uniwersytet Warszawski - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Wielkie dzieła literatury światowej w ujęciu porównawczym

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 3001-11B1WD
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Wielkie dzieła literatury światowej w ujęciu porównawczym
Jednostka: Instytut Literatury Polskiej
Grupy: Harmonogram zajęć - filologia polska, st. stacjonarne, drugiego stopnia
Harmonogram zajęć - filologia polska, st. stacjonarne, drugiego stopnia, I rok
Moduł "Komparatystyka" - filologia polska od cyklu 2019 - stacjonarne 2-go stopnia
Wszystkie przedmioty polonistyczne - oferta ILP (3001...) , IJP (3003...) i IPS (3007...)
Punkty ECTS i inne: 7.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Rodzaj przedmiotu:

obowiązkowe

Założenia (opisowo):

Student:

- ma podstawową orientację w kierunkach rozwoju literatury polskiej i światowej XIX i XX w.

- ma podstawową wiedzę obejmującą terminologię, teorie i metodologie z zakresu komparatystyki

Korzystne byłoby wskazanie tych przedmiotów z oferty UW, których realizacja – czyli osiągnięcie przez studenta zdefiniowanych efektów uczenia się – ułatwią mu naukę opisywanego przedmiotu.


Naukę opisywanego przedmiotu ułatwi ukończenie studiów polonistycznych I stopnia, a szczególnie kompetencje zdobyte na ćwiczeniach i wykładach z zakresu historii literatury XIX i XX w., a także na zajęciach komparatystycznych


Tryb prowadzenia:

w sali

Skrócony opis:

Zajęcia skoncentrują się wokół głośnych lub ważnych lecz zapoznanych dzieł literatury światowej XIX i XX wieku traktowanych jako centra konstelacji. Każdej konstelacji poświęcimy pojedyncze zajęcia albo cykl dwóch lub kilku zajęć, zależnie od zainteresowań studentów i od potrzeb dyktowanych przez samo dzieło literackie. Perspektywa porównawcza obejmie różne literatury oraz niekiedy różne sztuki, w zależności od specyfiki danego dzieła literackiego.

Pełny opis:

Ćwiczenia poświęcone będą interpretacji wybranych dzieł literatury światowej XIX i XX wieku z uwzględnieniem ich kontekstów historycznoliterackich i kulturowych. Przy tym istotne będą również możliwości funkcjonowania danego dzieła w dzisiejszej kulturze oraz wyzwania, jakie ono stawia dzisiejszemu czytelnikowi. Do interpretacji dzieł wykorzystamy metody i możliwości właściwe perspektywie porównawczej. Wybrane wielkie dzieła literatury światowej potraktujemy jako centra konstelacji. Każdej konstelacji poświęcimy pojedyncze zajęcia albo cykl dwóch lub kilku zajęć, zależnie od potrzeb dyktowanych przez samo dzieło literackie. Perspektywa porównawcza obejmie nie tylko różne literatury, lecz także różne sztuki, w zależności od specyfiki dzieła literackiego. Wybór i dobór utworów literackich pozwoli ukazać wybrane zjawiska literackie w literaturze światowej. Zestaw utworów do programu zajęć jest zaproponowany poniżej, ale możliwe będą korekty zgodne z zadeklarowanymi zainteresowaniami studentów.

Przygotowanie się do zajęć – 180 godzin.

Razem: 210 godzin = 7 ECTS

Literatura:

Literatura przedmiotu będzie ustalana w zależności od potrzeb, które będą się okazywały w trakcie cyklu ćwiczeń i w zależności od dotychczasowego przygotowania studentów.

Efekty uczenia się:

1.WIEDZA. Po zaliczeniu ćwiczeń student

- orientuje się w szerszym zakresie w dynamice rozwoju literatury światowej XIX i pocz. XX wieku,

- ma pogłębioną wiedzę o powiązaniach filologii polskiej z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi,

- ma pogłębioną wiedzę o relacjach między literaturami narodowymi,

- zna tematy i idee pisarskie wybranych twórców literatury światowej,

- ma dogłębną wiedzę z zakresu analizy komparatystycznej,

- ma rozbudowaną wiedzę o wpływie dzieł literackich na dzieje kultury europejskiej i światowej,

- zna w stopniu pogłębionym metody interpretacji i analizy porównawczej tekstu literackiego,

- ma rozbudowaną wiedzę na temat komparatystyki dyskursów (relacji literatury, dyskursów filozofii, polityki, nauki)

2.UMIEJĘTNOŚCI. Po zaliczeniu ćwiczeń student

- czyta, analizuje i interpretuje dzieła literackie pochodzące z różnych literatur, uwzględniając kontekst historyczny i kulturowy,

- stosuje poznane kryteria literaturoznawcze oceny potencjału dzieła literackiego

- rozpoznaje i wyróżnia „wielkie dzieła literatury światowej”

- umie w stopniu zaawansowanym posługiwać się ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla literaturoznawstwa z perspektywą porównawczą

- ma pogłębioną umiejętność krytycznego spojrzenia na proces historycznoliteracki i właściwego sytuowania w nim różnych zjawisk społeczno-kulturowych

- precyzyjnie wykorzystuje tezy badaczy z zakresu historii literatury i komparatystyki

- umie ocenić wartość badań porównawczych,

- ma pogłębioną umiejętność kojarzenia dzieł i zjawisk literackich pochodzących z różnych literatur

3.KOMPETENCJE SPOŁECZNE. Po zaliczeniu ćwiczeń student

- jest świadomy posiadanej przez siebie wiedzy i zna zakres nabytych umiejętności

- potrafi ocenić poziom swej wiedzy,

- ma pogłębioną wiedzę o roli refleksji literaturoznawczej (historycznoliterackiej, komparatystycznej) w kształtowaniu kultury

- ma świadomość sensu i wartości rozumiejącej lektury dzieł literackich w kontekście budowania wspólnoty kulturowej,

- docenia wagę odpowiedniego przygotowania do profesjonalnej dyskusji na temat literatury,

- ma świadomość związków rynku literatury w wymiarze narodowym i globalnym z potrzebami kulturowymi różnych kręgów odbiorców

- ma dogłębną świadomość znaczenia narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych

- ma dogłębną świadomość znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych

- ma głęboką świadomość związków interliterackich, interartystycznych i interkulturowych oraz ich wpływu na kształt kultury

- ma dogłębną świadomość znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych

- ma pogłębione kompetencje w zakresie literatury polskiej i obcej, czyniące go świadomym kreatorem życia kulturalnego regionu, kraju i Europy.

Metody i kryteria oceniania:

- kontrola obecności

- ocena ciągła (przygotowanie i aktywność na zajęciach)

- praca semestralna

- egzamin ustny.

Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2024-02-19 - 2024-06-16
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin, 45 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Urszula Kowalczuk, Magdalena Krzyżanowska, Łukasz Książyk, Damian Makuch, Dawid Osiński
Prowadzący grup: Dawid Osiński
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

Zajęcia skoncentrują się wokół głośnych lub ważnych lecz zapoznanych dzieł literatury światowej XIX i pocz. XX w. traktowanych jako centra konstelacji. Każdej konstelacji poświęcimy pojedyncze zajęcia albo cykl dwóch lub kilku zajęć, zależnie od zainteresowań studentów i od potrzeb dyktowanych przez samo dzieło literackie. Perspektywa porównawcza obejmie różne literatury oraz niekiedy różne sztuki, w zależności od specyfiki danego dzieła literackiego.

Pełny opis:

Ćwiczenia poświęcone będą interpretacji wybranych dzieł literatury światowej XIX i XX wieku z uwzględnieniem ich kontekstów historycznoliterackich i kulturowych. Przy tym istotne będą również możliwości funkcjonowania danego dzieła w dzisiejszej kulturze oraz wyzwania, jakie ono stawia dzisiejszemu czytelnikowi. Do interpretacji dzieł wykorzystamy metody i możliwości właściwe perspektywie porównawczej. Wybrane wielkie dzieła literatury światowej potraktujemy jako centra konstelacji. Każdej konstelacji poświęcimy pojedyncze zajęcia albo cykl dwóch lub kilku zajęć, zależnie od potrzeb dyktowanych przez samo dzieło literackie. Perspektywa porównawcza obejmie nie tylko różne literatury, lecz także różne sztuki, w zależności od specyfiki dzieła literackiego. Wybór i dobór utworów literackich pozwoli ukazać wybrane zjawiska literackie w literaturze światowej. Zestaw utworów do programu zajęć jest zaproponowany poniżej, ale możliwe będą korekty zgodne z zadeklarowanymi zainteresowaniami studentów.

Przygotowanie się do zajęć – 180 godzin.

Razem: 210 godzin = 7 ECTS

Literatura:

1. Wprowadzenie/przypomnienie. Historyczna zmienność zakresu literatury światowej. Perspektywa porównawcza. Wiek XIX i wiek XX – stulecia poszerzania terytorium literatury światowej.

Konstelacja I

Edgar Allan Poe i Charles Baudelaire. Światy utrwalone w języku

2. E. A. Poe, opowiadanie „Czarny kot” i poemat „Kruk”. Poemat i ballada. Amerykańskość i angielskość. Przekłady „Kruka”.

Tłumaczenia Baudelaire’a – młodopolskie „Kwiaty grzechu”.

Kontekst: S. Márai, „Magia” [w:] tenże, „Magia”, przeł. I. Makarewicz, Warszawa 2008.

J. Brodski, „Poeta i proza” [1979], tłum. A. Pomorski [w:] tenże, „Śpiew wahadła”, tłum. P. Hertz. Wyd. „Zeszytów Literackich” (t. 2), Warszawa 2014.

Kontekst polski: B. Leśmian, ballady.

Nawiązanie: J. Przybora, „Ballada o doktorze Praszczadku”.

Interpretacja:

J.-P. Sartre, „Baudelaire”, przeł. K. Jarosz, Kraków 2007.

O. Wilde, „Krytyk jako artysta” [w:] tenże, „Twarz, co widziała wszystkie końce świata”, opowiadania, bajki, poematy prozą, eseje”, Warszawa 2011.

A. Budrewicz-Beratan, „Polskie przekłady „The Raven” Edgara Allana Poego”, „Prace Filologiczne, t. LIX seria literaturoznawcza. Gotycyzmy”, 2010.

3. Ch. Baudelaire – interpretator i tłumacz Poego. Paralela („Bo jest do mnie podobny”): Baudelaire, studia o Poem.

Ch. Baudelaire, „Edgar Poe: Objawienie magnetyczne. Wprowadzenie” oraz „Edgar Allan Poe, jego życie i dzieła” [w:] tenże, „Sztuka romantyczna. Dzienniki poufne”, przeł., wstępem i przyp. opatrzył A. Kijowski, Warszawa 1971.

Ch. Baudelaire, „Niedobry szklarz” [w:] tenże, „Paryski splin”.

Kontekst polski: B. Leśmian, „Kwiaty grzechu [1910]” oraz „Edgar Allan Poe” [w:] tenże, „Szkice literackie”, oprac. i wstępem poprzedził J. Trznadel, Warszawa 1959.

Interpretacja: T. Szymański, „O <<Czarnym kocie>> i <<Niedobrym szklarzu>>, czyli o wpływie Poego na Baudelaire’owską koncepcję zła”, w: „Edgar Allan Poe zwielokrotniony”, red. E. Szczęsna i P. Kubiński, Warszawa 2010.

Konstelacja II

Lewis Carroll i możliwości kreacyjne – tłumaczenia „Alicji”

4-5. L. Carroll, „Przygody Alicji w krainie czarów”.

Tłumaczenia: wybory, dylematy, kody kulturowe i interteksty w tłumaczeniach (np. Maria Morawska, Antoni Marianowicz, Maciej Słomczyński, Robert Stiller, Jolanta Kozak, Elżbieta Tabakowska, Grzegorz Wasowski). Przekłady polskie – literackie i filozoficzne konsekwencje wyborów translatorskich.

Bohaterka światowej literatury - mała dziewczynka w wielkim lesie. „Wielka zabawa” i „literatura osobna”. Wierszyk dziecięcy jako wzór literacki i trop filozoficzny

(powiązanie: A. Christie, „Pięć małych świnek”, wydanie dowolne).

Kontekst: literatura a nauka. Psychologia: fabuła snu, fabuła życia. Matematyka: gra planszowa, gra terenowa, fabuła życia. Słowotwórstwo: słowa-walizki, narracja o życiu.

Kontekst: drogi baśni.

Ekranizacje. Konteksty malarskie.

Interpretacja: B. Bettelheim, „Cudowne i pożyteczne”; dyskusja: P. Pèju, „Dziewczynka w baśniowym lesie”.

Powiązanie: J. i W. Grimmowie, „Czerwony Kapturek”, „Jaś i Małgosia”.

Dygresja: głębokie studnie i wejścia do światów podziemnych. Studnie Malczewskiego. J. Verne, „Podróż do wnętrza ziemi”, wydanie dowolne.

Konstelacja III

6. Powiązanie I: tekst miejski w literaturze światowej, nowoczesne miasto jako bohater literacki; urban legends.

Tekst bostoński: H. James, „Bostończycy”, wydanie dowolne.

Tekst londyński: Ch. Dickens, „Szkice Boza”, wydanie dowolne.

Tekst dubliński, J. Joyce, „Dublińczycy”, wydanie dowolne.

Tekst kairski: N. Mahfuz, "Chan al-Chalili", przekł. z jęz. arabskiego J. Kozłowska, Sopot 2015.

Kontekst: tekst paryski – Ch. Baudelaire, „Paryski splin”; E. Zola, „Wszystko dla pań”, wydania dowolne.

7. Virginia Woolf i Fiodor Dostojewski. Biesy miejskie w miniaturze

V. Woolf, „Widoki Londynu”, przeł. M. Lavergne, Warszawa 2009.

V. Woolf, „Dom Carlyle’a”, „Cambridge”, „Hampsetad”, „Żydzi” [w:] taż, „Siedem szkiców”, oprac. D. Bradshaw, wstęp. D. Lessing, przeł. M. Lavergne, Warszawa 2009.

V. Woolf, „Pani Dalloway na Bond Street”, „Kew Gardens”, „Razem i osobno” [w:] taż, „Dama w lustrze”, przeł. M. Lavergne, Warszawa 2003.

F. Dostojewski, „Petersburskie senne widziadła wierszem i prozą” [w:] tenże, „Opowieści fantastyczne”, wybór, przekł. i posł. M. Leśniewskiej, Kraków 1988.

F. Dostojewski, „Białe noce” [w:] tenże, „Białe noce. Opowiadania”, tłum. W. Broniewski, G. Karski, Warszawa 1986.

J. Brodski, „Przewodnik po przemianowanym mieście” [1979] [w:] tenże, „Śpiew wahadła”, tłum. P. Hertz. Wyd. „Zeszytów Literackich” (t. 2), Warszawa 2014.

Kontekst polski: J. Iwaszkiewicz, „Petersburg”.

Konstelacja IV

Leopold von Sacher-Masoch, Pio Baroja i Patrick Süskind a konsekwencje granic ciała

8. L. von Sacher-Masoch, „Wenus w futrze”, wydanie dowolne.

P. Baroja, „Perwersyjna zmysłowość”, przeł. i wst. opatrzył E. Boyé, Warszawa 1983.

P. Süskind, „Pachnidło. Historia pewnego mordercy”, z niem. przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa 1990.

Interpretacja: R. Girard, „Prawda powieściowa i kłamstwo romantyczne”, rozdz. „Masochizm i sadyzm”.

Kontekst polski: M. Srokowski, „Kult ciała”, M. Choromański, „Zazdrość i medycyna”.

9. Dialog II:

V. Nabokov, „Lolita”, wydanie dowolne.

M. Houellebecq, „Cząstki elementarne”, przeł. A. Daniłowicz-Grudzińska, Warszawa 2003.

E. Jellinek, „Pianistka”, wydanie dowolne.

A. Munro, „Na Wzgórzach” [w:] tejże, „Zbyt wiele szczęścia”, przeł. A. Kuc, Kraków 2013.

K. Ishiguro, „Uwodzicielski głos” [w:] tegoż, „Nokturny”, z ang. Przeł. L. Jęczmyk, Warszawa 2017, s. 9-48.

Kontekst: M. Proust, „W poszukiwaniu straconego czasu” / „W stronę Swanna”, wydanie dowolne.

Konstelacja V

Thomas Mann, Sándor Márai i Osamu Dazai o zmierzchu starego świata

10. Dekadencja. Powieść-rzeka, powieść rodzinna. Mit kupiecki.

T. Mann, „Buddenbrookowie. Dzieje upadku rodziny”, przeł. E. Librowiczowa, Warszawa 1988.

S. Márai, „Wyznania patrycjusza”, przeł. i posł. opatrzyła T. Worowska, Warszawa 2005.

O. Dazai, „Zmierzch”, przeł. z jap. M. Melanowicz, Warszawa 2002.

Dygresja (przypomnienie): E. Orzeszkowa, „Nad Niemnem”; M. Dąbrowska, „Noce i dnie”.

Dialog II:

11. Choroby wieku i chory wiek XIX

T. Mann, „Czarodziejska góra”, t. 1 i 2, przeł. J. Kramsztyk, posł. napisał M. Wydmuch, Warszawa 1982.

S. Márai, „Niebo i ziemia”, „Ars poetica”, „Sól i pieprz”. W tym zbiorze miniatury: „Mann”, „Dojrzewanie”, „Czas”, „Letnia choroba”, „Choroba”, „Lekarz”, „Medycyna”, „Stary poeta”, „Wędrowiec”, „Mag”, „Lotta w Weimarze”, „Śmierć pozorna” [w:] tenże, „Niebo i ziemia”, przeł. F. Netz, Warszawa 2011.

S. Márai, „Nagłe wezwanie” [w:] tenże, „Magia”, przeł. I. Makarewicz, Warszawa 2008.

V. Woolf, „O chorowaniu”.

Dygresja (przypomnienie): F. Nietzsche, fragmenty „Tako rzecze Zaratustra”.

Dygresja: G. Poulet, „Rozważania o czasie ludzkim”, przeł. W. Błońska [w:] tenże, „Metamorfozy czasu. Szkice krytyczne”, wybór J. Błońskiego i M. Głowińskiego, przedm. J. Błońskiego, Warszawa 1977.

S. Sontag, „Choroba jako metafora”.

Kontekst polski: T. Miciński, „Nietota. Księga tajemna Tatr”, J. Iwaszkiewicz, „Tatarak”, film „Tatarak”, reż. A. Wajda.

Konstelacja VI

Thomas de Quincey. Korsarze mrocznych światów i modernistyczne używki. Sztuczne raje

12. T. de Quincey, „Wyznania opiumisty”, wydanie dowolne.

M. Maeterlinck, wiersze ze „Cieplarni”, wydanie dowolne.

Ch. Baudelaire, „Wino i haszysz”, wydanie dowolne.

S. I. Witkiewicz, „Narkotyki”.

K. Blixen, „Uczta Babette” [w:] tejże, „Uczta Babette i inne opowieści o przeznaczeniu”, przeł. W. Juszczak, Poznań 2004.

J. Harris, „Czekolada”, przeł. Z. Kierszys, Warszawa [b.r.w.].

Dygresja: W. Benjamin, „O haszyszu. Teksty literackie, zapiski, materiały”, przeł. E. Drzazgowska, Warszawa 2010.

Dygresja (przypomnienie): J.-K. Huysmans, „Na wspak”.

Konstelacja VII

Frances Hodgson Burnett i ziemskie rozkosze

13. F. H. Burnett, „Tajemniczy ogród”, wydanie dowolne.

J. M. Barrie, „Piotruś Pan”, wydanie dowolne.

B. Leśmian, „Pan Błyszczyński”, L. Staff, „Sad o przedwiośniu”.

J. Mehoffer, obraz „Dziwny ogród”.

H. Bosch, obraz „Ogród ziemskich rozkoszy”.

Z. Preisner, muzyka do filmu A. Holland, „Tajemniczy ogród” (dyskografia: „Preisner’s Voices”).

Interpretacja: J. M. Rymkiewicz, „Myśli różne o ogrodach”, Warszawa 2010.

Pojęcie sekularnego franciszkanizmu jako zjawiska ponadnarodowego.

Dygresja (przypomnienie): Wolter, „Kandyd”, B. Prus, fragm. „Emancypantek”.

Konstelacja VIII

Borys Pasternak, Jorge Luis Borges i Agatha Christie a bibliotheca mundi. Utopie literatury i katalogowania świata

14. B. Pasternak, „Doktor Żywago”, przeł. E. Rajewska-Olejarczuk, Warszawa 1990.

J. L. Borges, opowiadanie „Biblioteka Babel”, przeł. A. Sobol-Jurczykowski [w:] tegoż, „Opowiadania”, przeł. Z. Chądzyńska i inni, posłowie R. Kalicki, Kraków 1978.

U. Eco, „O bibliotece”, z wł. przeł. A. Szymanowski, Warszawa 2007.

T. Miciński, „Xiądz Faust”.

A. Christie, „Noc w bibliotece”, dowolne wydanie.

Interpretacja (kontekstowa): K. Bednarska-Ruszajowa, „Biblioteki w literaturze polskiej”, Kraków 2006.

D. M. Osiński, „Ciało w bibliotece” [w:] „Bibliotheca mundi. Studia bibliologiczne ofiarowane Janowi Leończukowi”, red. naukowa J. Ławski i Ł. Zabielski, Białystok 2016, s. 399-473; „Biblioteka jako przestrzeń poznania”, „Prace Filologiczne” 2018, nr 8(11), s. 169-180.

Kontekst: faustyzm i wiedza tajemna: J. W. Goethe, „Faust” (przypomnienie).

15. Temat zajęć zaproponowany przez studentów.

Uwagi:

W sytuacji, gdyby zajęcia odbywały się w formie zdalnej, będziemy korzystać z narzędzia Google Meet. Studenci zobowiązani są do posiadania kamer i mikrofonów.

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2024/25" (jeszcze nie rozpoczęty)

Okres: 2025-02-17 - 2025-06-08
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin, 45 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Urszula Kowalczuk, Magdalena Krzyżanowska, Łukasz Książyk, Damian Makuch, Dawid Osiński
Prowadzący grup: Dawid Osiński
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

Zajęcia skoncentrują się wokół głośnych lub ważnych lecz zapoznanych dzieł literatury światowej XIX i pocz. XX w. traktowanych jako centra konstelacji. Każdej konstelacji poświęcimy pojedyncze zajęcia albo cykl dwóch lub kilku zajęć, zależnie od zainteresowań studentów i od potrzeb dyktowanych przez samo dzieło literackie. Perspektywa porównawcza obejmie różne literatury oraz niekiedy różne sztuki, w zależności od specyfiki danego dzieła literackiego.

Pełny opis:

Ćwiczenia poświęcone będą interpretacji wybranych dzieł literatury światowej XIX i XX wieku z uwzględnieniem ich kontekstów historycznoliterackich i kulturowych. Przy tym istotne będą również możliwości funkcjonowania danego dzieła w dzisiejszej kulturze oraz wyzwania, jakie ono stawia dzisiejszemu czytelnikowi. Do interpretacji dzieł wykorzystamy metody i możliwości właściwe perspektywie porównawczej. Wybrane wielkie dzieła literatury światowej potraktujemy jako centra konstelacji. Każdej konstelacji poświęcimy pojedyncze zajęcia albo cykl dwóch lub kilku zajęć, zależnie od potrzeb dyktowanych przez samo dzieło literackie. Perspektywa porównawcza obejmie nie tylko różne literatury, lecz także różne sztuki, w zależności od specyfiki dzieła literackiego. Wybór i dobór utworów literackich pozwoli ukazać wybrane zjawiska literackie w literaturze światowej. Zestaw utworów do programu zajęć jest zaproponowany poniżej, ale możliwe będą korekty zgodne z zadeklarowanymi zainteresowaniami studentów.

Przygotowanie się do zajęć – 180 godzin.

Razem: 210 godzin = 7 ECTS

Literatura:

1. Wprowadzenie/przypomnienie. Historyczna zmienność zakresu literatury światowej. Perspektywa porównawcza. Wiek XIX i wiek XX – stulecia poszerzania terytorium literatury światowej.

Konstelacja I

Edgar Allan Poe i Charles Baudelaire. Światy utrwalone w języku

2. E. A. Poe, opowiadanie „Czarny kot” i poemat „Kruk”. Poemat i ballada. Amerykańskość i angielskość. Przekłady „Kruka”.

Tłumaczenia Baudelaire’a – młodopolskie „Kwiaty grzechu”.

Kontekst: S. Márai, „Magia” [w:] tenże, „Magia”, przeł. I. Makarewicz, Warszawa 2008.

J. Brodski, „Poeta i proza” [1979], tłum. A. Pomorski [w:] tenże, „Śpiew wahadła”, tłum. P. Hertz. Wyd. „Zeszytów Literackich” (t. 2), Warszawa 2014.

Kontekst polski: B. Leśmian, ballady.

Nawiązanie: J. Przybora, „Ballada o doktorze Praszczadku”.

Interpretacja:

J.-P. Sartre, „Baudelaire”, przeł. K. Jarosz, Kraków 2007.

O. Wilde, „Krytyk jako artysta” [w:] tenże, „Twarz, co widziała wszystkie końce świata”, opowiadania, bajki, poematy prozą, eseje”, Warszawa 2011.

A. Budrewicz-Beratan, „Polskie przekłady „The Raven” Edgara Allana Poego”, „Prace Filologiczne, t. LIX seria literaturoznawcza. Gotycyzmy”, 2010.

3. Ch. Baudelaire – interpretator i tłumacz Poego. Paralela („Bo jest do mnie podobny”): Baudelaire, studia o Poem.

Ch. Baudelaire, „Edgar Poe: Objawienie magnetyczne. Wprowadzenie” oraz „Edgar Allan Poe, jego życie i dzieła” [w:] tenże, „Sztuka romantyczna. Dzienniki poufne”, przeł., wstępem i przyp. opatrzył A. Kijowski, Warszawa 1971.

Ch. Baudelaire, „Niedobry szklarz” [w:] tenże, „Paryski splin”.

Kontekst polski: B. Leśmian, „Kwiaty grzechu [1910]” oraz „Edgar Allan Poe” [w:] tenże, „Szkice literackie”, oprac. i wstępem poprzedził J. Trznadel, Warszawa 1959.

Interpretacja: T. Szymański, „O <<Czarnym kocie>> i <<Niedobrym szklarzu>>, czyli o wpływie Poego na Baudelaire’owską koncepcję zła”, w: „Edgar Allan Poe zwielokrotniony”, red. E. Szczęsna i P. Kubiński, Warszawa 2010.

Konstelacja II

Lewis Carroll i możliwości kreacyjne – tłumaczenia „Alicji”

4-5. L. Carroll, „Przygody Alicji w krainie czarów”.

Tłumaczenia: wybory, dylematy, kody kulturowe i interteksty w tłumaczeniach (np. Maria Morawska, Antoni Marianowicz, Maciej Słomczyński, Robert Stiller, Jolanta Kozak, Elżbieta Tabakowska, Grzegorz Wasowski). Przekłady polskie – literackie i filozoficzne konsekwencje wyborów translatorskich.

Bohaterka światowej literatury - mała dziewczynka w wielkim lesie. „Wielka zabawa” i „literatura osobna”. Wierszyk dziecięcy jako wzór literacki i trop filozoficzny

(powiązanie: A. Christie, „Pięć małych świnek”, wydanie dowolne).

Kontekst: literatura a nauka. Psychologia: fabuła snu, fabuła życia. Matematyka: gra planszowa, gra terenowa, fabuła życia. Słowotwórstwo: słowa-walizki, narracja o życiu.

Kontekst: drogi baśni.

Ekranizacje. Konteksty malarskie.

Interpretacja: B. Bettelheim, „Cudowne i pożyteczne”; dyskusja: P. Pèju, „Dziewczynka w baśniowym lesie”.

Powiązanie: J. i W. Grimmowie, „Czerwony Kapturek”, „Jaś i Małgosia”.

Dygresja: głębokie studnie i wejścia do światów podziemnych. Studnie Malczewskiego. J. Verne, „Podróż do wnętrza ziemi”, wydanie dowolne.

Konstelacja III

6. Powiązanie I: tekst miejski w literaturze światowej, nowoczesne miasto jako bohater literacki; urban legends.

Tekst bostoński: H. James, „Bostończycy”, wydanie dowolne.

Tekst londyński: Ch. Dickens, „Szkice Boza”, wydanie dowolne.

Tekst dubliński, J. Joyce, „Dublińczycy”, wydanie dowolne.

Tekst kairski: N. Mahfuz, "Chan al-Chalili", przekł. z jęz. arabskiego J. Kozłowska, Sopot 2015.

Kontekst: tekst paryski – Ch. Baudelaire, „Paryski splin”; E. Zola, „Wszystko dla pań”, wydania dowolne.

7. Virginia Woolf i Fiodor Dostojewski. Biesy miejskie w miniaturze

V. Woolf, „Widoki Londynu”, przeł. M. Lavergne, Warszawa 2009.

V. Woolf, „Dom Carlyle’a”, „Cambridge”, „Hampsetad”, „Żydzi” [w:] taż, „Siedem szkiców”, oprac. D. Bradshaw, wstęp. D. Lessing, przeł. M. Lavergne, Warszawa 2009.

V. Woolf, „Pani Dalloway na Bond Street”, „Kew Gardens”, „Razem i osobno” [w:] taż, „Dama w lustrze”, przeł. M. Lavergne, Warszawa 2003.

F. Dostojewski, „Petersburskie senne widziadła wierszem i prozą” [w:] tenże, „Opowieści fantastyczne”, wybór, przekł. i posł. M. Leśniewskiej, Kraków 1988.

F. Dostojewski, „Białe noce” [w:] tenże, „Białe noce. Opowiadania”, tłum. W. Broniewski, G. Karski, Warszawa 1986.

J. Brodski, „Przewodnik po przemianowanym mieście” [1979] [w:] tenże, „Śpiew wahadła”, tłum. P. Hertz. Wyd. „Zeszytów Literackich” (t. 2), Warszawa 2014.

Kontekst polski: J. Iwaszkiewicz, „Petersburg”.

Konstelacja IV

Leopold von Sacher-Masoch, Pio Baroja i Patrick Süskind a konsekwencje granic ciała

8. L. von Sacher-Masoch, „Wenus w futrze”, wydanie dowolne.

P. Baroja, „Perwersyjna zmysłowość”, przeł. i wst. opatrzył E. Boyé, Warszawa 1983.

P. Süskind, „Pachnidło. Historia pewnego mordercy”, z niem. przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa 1990.

Interpretacja: R. Girard, „Prawda powieściowa i kłamstwo romantyczne”, rozdz. „Masochizm i sadyzm”.

Kontekst polski: M. Srokowski, „Kult ciała”, M. Choromański, „Zazdrość i medycyna”.

9. Dialog II:

V. Nabokov, „Lolita”, wydanie dowolne.

M. Houellebecq, „Cząstki elementarne”, przeł. A. Daniłowicz-Grudzińska, Warszawa 2003.

E. Jellinek, „Pianistka”, wydanie dowolne.

A. Munro, „Na Wzgórzach” [w:] tejże, „Zbyt wiele szczęścia”, przeł. A. Kuc, Kraków 2013.

K. Ishiguro, „Uwodzicielski głos” [w:] tegoż, „Nokturny”, z ang. Przeł. L. Jęczmyk, Warszawa 2017, s. 9-48.

Kontekst: M. Proust, „W poszukiwaniu straconego czasu” / „W stronę Swanna”, wydanie dowolne.

Konstelacja V

Thomas Mann, Sándor Márai i Osamu Dazai o zmierzchu starego świata

10. Dekadencja. Powieść-rzeka, powieść rodzinna. Mit kupiecki.

T. Mann, „Buddenbrookowie. Dzieje upadku rodziny”, przeł. E. Librowiczowa, Warszawa 1988.

S. Márai, „Wyznania patrycjusza”, przeł. i posł. opatrzyła T. Worowska, Warszawa 2005.

O. Dazai, „Zmierzch”, przeł. z jap. M. Melanowicz, Warszawa 2002.

Dygresja (przypomnienie): E. Orzeszkowa, „Nad Niemnem”; M. Dąbrowska, „Noce i dnie”.

Dialog II:

11. Choroby wieku i chory wiek XIX

T. Mann, „Czarodziejska góra”, t. 1 i 2, przeł. J. Kramsztyk, posł. napisał M. Wydmuch, Warszawa 1982.

S. Márai, „Niebo i ziemia”, „Ars poetica”, „Sól i pieprz”. W tym zbiorze miniatury: „Mann”, „Dojrzewanie”, „Czas”, „Letnia choroba”, „Choroba”, „Lekarz”, „Medycyna”, „Stary poeta”, „Wędrowiec”, „Mag”, „Lotta w Weimarze”, „Śmierć pozorna” [w:] tenże, „Niebo i ziemia”, przeł. F. Netz, Warszawa 2011.

S. Márai, „Nagłe wezwanie” [w:] tenże, „Magia”, przeł. I. Makarewicz, Warszawa 2008.

V. Woolf, „O chorowaniu”.

Dygresja (przypomnienie): F. Nietzsche, fragmenty „Tako rzecze Zaratustra”.

Dygresja: G. Poulet, „Rozważania o czasie ludzkim”, przeł. W. Błońska [w:] tenże, „Metamorfozy czasu. Szkice krytyczne”, wybór J. Błońskiego i M. Głowińskiego, przedm. J. Błońskiego, Warszawa 1977.

S. Sontag, „Choroba jako metafora”.

Kontekst polski: T. Miciński, „Nietota. Księga tajemna Tatr”, J. Iwaszkiewicz, „Tatarak”, film „Tatarak”, reż. A. Wajda.

Konstelacja VI

Thomas de Quincey. Korsarze mrocznych światów i modernistyczne używki. Sztuczne raje

12. T. de Quincey, „Wyznania opiumisty”, wydanie dowolne.

M. Maeterlinck, wiersze ze „Cieplarni”, wydanie dowolne.

Ch. Baudelaire, „Wino i haszysz”, wydanie dowolne.

S. I. Witkiewicz, „Narkotyki”.

K. Blixen, „Uczta Babette” [w:] tejże, „Uczta Babette i inne opowieści o przeznaczeniu”, przeł. W. Juszczak, Poznań 2004.

J. Harris, „Czekolada”, przeł. Z. Kierszys, Warszawa [b.r.w.].

Dygresja: W. Benjamin, „O haszyszu. Teksty literackie, zapiski, materiały”, przeł. E. Drzazgowska, Warszawa 2010.

Dygresja (przypomnienie): J.-K. Huysmans, „Na wspak”.

Konstelacja VII

Frances Hodgson Burnett i ziemskie rozkosze

13. F. H. Burnett, „Tajemniczy ogród”, wydanie dowolne.

J. M. Barrie, „Piotruś Pan”, wydanie dowolne.

B. Leśmian, „Pan Błyszczyński”, L. Staff, „Sad o przedwiośniu”.

J. Mehoffer, obraz „Dziwny ogród”.

H. Bosch, obraz „Ogród ziemskich rozkoszy”.

Z. Preisner, muzyka do filmu A. Holland, „Tajemniczy ogród” (dyskografia: „Preisner’s Voices”).

Interpretacja: J. M. Rymkiewicz, „Myśli różne o ogrodach”, Warszawa 2010.

Pojęcie sekularnego franciszkanizmu jako zjawiska ponadnarodowego.

Dygresja (przypomnienie): Wolter, „Kandyd”, B. Prus, fragm. „Emancypantek”.

Konstelacja VIII

Borys Pasternak, Jorge Luis Borges i Agatha Christie a bibliotheca mundi. Utopie literatury i katalogowania świata

14. B. Pasternak, „Doktor Żywago”, przeł. E. Rajewska-Olejarczuk, Warszawa 1990.

J. L. Borges, opowiadanie „Biblioteka Babel”, przeł. A. Sobol-Jurczykowski [w:] tegoż, „Opowiadania”, przeł. Z. Chądzyńska i inni, posłowie R. Kalicki, Kraków 1978.

U. Eco, „O bibliotece”, z wł. przeł. A. Szymanowski, Warszawa 2007.

T. Miciński, „Xiądz Faust”.

A. Christie, „Noc w bibliotece”, dowolne wydanie.

Interpretacja (kontekstowa): K. Bednarska-Ruszajowa, „Biblioteki w literaturze polskiej”, Kraków 2006.

D. M. Osiński, „Ciało w bibliotece” [w:] „Bibliotheca mundi. Studia bibliologiczne ofiarowane Janowi Leończukowi”, red. naukowa J. Ławski i Ł. Zabielski, Białystok 2016, s. 399-473; „Biblioteka jako przestrzeń poznania”, „Prace Filologiczne” 2018, nr 8(11), s. 169-180.

Kontekst: faustyzm i wiedza tajemna: J. W. Goethe, „Faust” (przypomnienie).

15. Temat zajęć zaproponowany przez studentów.

Uwagi:

W sytuacji, gdyby zajęcia odbywały się w formie zdalnej, będziemy korzystać z narzędzia Google Meet. Studenci zobowiązani są do posiadania kamer i mikrofonów.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Warszawski.
ul. Banacha 2
02-097 Warszawa
tel: +48 22 55 44 214 https://www.mimuw.edu.pl/
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0-2b06adb1e (2024-03-27)