Konwersatorium modułowe (Literatura polska XX wieku i estetyki nowoczesności

obowiązkowe

mieszany: w sali i zdalnie

W ramach konwersatorium dyskutować będziemy nad następującymi współcześnie i znajdującymi swoje odwzorowanie w XX (XXI) wiecznej literaturze polskiej (oraz sztuce) przemianami sfery aksjologicznej na przykładzie wybranych tekstów (literackich, wizualnych, filozoficznych).

W ramach konwersatorium dyskutować będziemy nad następującymi współcześnie i znajdującymi swoje odwzorowanie w XX (XXI) wiecznej literaturze polskiej (oraz sztuce) przemianami sfery aksjologicznej na przykładzie wybranych tekstów (literackich, wizualnych, filozoficznych).

Zastanawiać będziemy się nad tym, w jaki sposób sztuka i literatura obrazują oraz zapisują te przemiany. Na ile wpłynęły one na rozumienie tak (niegdyś [?]) podstawowych kategorii jak np. prawda, dobro, piękno?

Ilustracją różnych poglądów i stanowisk aksjologicznych w wymiarze etycznym, estetycznym i społecznym będą wybrane teksty literackie (Z. Herberta, T. Różewicza, J. Iwaszkiewicza, J. Głowackiego, M. Tulli, O. Tokarczuk, A. Wata, T. Śliwiaka, R. Tekielego, J. Polkowskiego, D. Masłowskiej) oraz dzieła sztuk wizualnych (A. Żmijewskiego, K. Kozyry, Z. Libery, G. Klamana, M. Abramović, J. Róny, E. Özgena, D. Rycharskiego, A. Mickiewicz, G. Bednarskiego, M. Balatresi, J. Durhama…) ukazane w kontekście wybranych rozważań z dziedziny filozofii oraz teorii sztuki.

Czas oraz uwaga, jaką poświęcimy poszczególnym kwestiom zasygnalizowanym m.in. przez zaproponowane do lektury teksty (bądź ich fragmenty), zależeć będzie od preferencji i decyzji uczestników konwersatorium.

Konkretyzacje:

- Etyka i estetyka:

A. Niemczuk, Stosunek wartości do bytu. Dociekania metafizyczne, Lublin 2006.

a) Etyka obowiązku, estetyka smaku.

Z. Herbert, Jaskinia filozofów, wydanie dowolne.

Z. Herbert, wybór poezji.

H. Elzenberg, Pisma Aksjologiczne, Lublin 2002. (Wybór)

A. MacIntyre, Dziedzictwo cnoty, Warszawa 1996. (Wybór)

A. Camus, Człowiek zbuntowany, Warszawa 2002.

b) Estetyka kiczu? Sztuka po końcu sztuki?

T. Różewicz, wybór poezji.

C. Greenberg, Awangarda i kicz, [w:] tenże, Obrona modernizmu. Wybór esejów, red. G. Dziamski, Kraków 2006.

A. Moles, Kicz czyli sztuka szczęścia, Warszawa 1978.

- Wolność i powinność artysty wobec sztuki

J. Iwaszkiewicz, Kosmogonia, [w:] tenże, Dramaty, Warszawa 1980.

D. Kuspit, Koniec sztuki, Gdańsk 2006.

- Sztuka – społeczeństwo – utopia

a) Społeczno-polityczny (krytyczny) wymiar sztuki współczesnej

J. Dewey, Sztuka jako doświadczenie, 1975. (wybór)

J. Ranciere, Estetyka jako polityka, Warszawa 2007. (wybór)

E. Fischer-Lichte, Estetyka performatywna, Kraków 2008.

T. Różewicz, Teatr niekonsekwencji (wybór).

Wybrane teksty przedstawicieli polskiej szkoły sztuki krytycznej

b) Nowoczesne społeczeństwo, demokracja, wykluczenie

O. Tokarczuk, wykład noblowski.

J. Głowacki, Antygona w Nowym Jorku, wyd. dowolne.

D. Masłowska, Między nami dobrze jest, Warszawa 2008.

J. Rawls, Teoria sprawiedliwości, Warszawa 2009. (wybór)

A. de Tocqueville, O demokracji w Ameryce, Warszawa 2005. (wybór)

c) W kręgu utopii

M. Tulli, Sny i kamienie

A. Huxley, Nowy wspaniały świat.

S. Lem, Wizja lokalna, wyd. dowolne./ S. Lem, Kongres futurologiczny, wyd. dowolne

J. Szacki, Spotkania z utopią, Warszawa 1980.

F. Schiller, Listy o estetycznym wychowaniu człowieka i inne rozprawy, Warszawa 1972.

- aporie postępu

S. Lem, Powrót z gwiazd, wyd. dowolne.

G. Vattimo, Społeczeństwo przejrzyste, Wrocław 2006.

M. Heidegger, Wyzwolenie, Warszawa 2001.

- ciało i somaestetyka

A. Wat, wybór wierszy (1957-1968)

A. Dziadek, Projekt krytyki somaestetycznej, Warszawa 2014

R. Schustermann, Myślenie ciała. Eseje z zakresu somaestetyki, Warszawa 2016

J. Jarzębski. Anatomia Gombrowicza, "Teksty" 1972, nr 1, s. 114-132.

O. Kühl, Ciało i jego maskowanie u Gombrowicza, "Teksty Drugie" 1996, nr 1, s. 59-68.

H. Schmitz, Ciałosfera, przestrzeń i uczucia, Poznań 2001.

T. Różewicz, Matka odchodzi, wyd. dowolne.

Z. Libera, Obrzedy intymne.

- milczenie roślin i krzyk zwierząt

W. Szymborska, Milczenie roślin, wyb. J.Gromek-Illg, Kraków 2011.

T. Śliwiak, Poemat o miejskiej rzeźni, wydanie dowolne.

K. Kozyra, Piramida zwierząt.

J. Feinberg, Obowiązki człowieka i prawa zwierząt, Etyka 1980/18

M. Pchełka, David DeGrazia o prawach zwierząt - analiza krytyczna, "Archiwum filozofii prawa i filozofii społecznej" 2020/1.

D. Probucka, Filozoficzne podstawy idei praw zwierząt, Kraków 2014.

- wrażliwość religijna?

R. Tekieli, Bramy rany, Aleksandrów 2021.

R. Tekieli, Nibyt, Kraków-Warszawa 1993.

J. Polkowski, Rozmowy z Różewiczem, Kraków-Warszawa, 2018.

R. Rorty, G. Vattimo, Przyszlość religii, red. S. Zabala, Kraków 2010.

Ponadto kontekstowe wobec określonych tematów analizy wybranych dzieł sztuki autorstwa m.in.: A. Żmijewskiego, K. Kozyry, Z. Libery, G. Klamana, M. Abramović, J. Róny, E. Özgena, D. Rycharskiego, A. Mickiewicz, G. Bednarskiego, M. Balatresi, J. Durhama…

Wiedza:

- Student/ka rozumie powiązania filologii polskiej z innymi dziedzinami humanistyki podejmującymi refleksję nad procesami modernizacyjnymi w kulturze

- Student/ka zna relacje między literaturą XX i XXI wieku a rozwijającymi się równolegle wybranymi teoriami estetycznymi i filozoficznymi.

- Student/ka uświadamia sobie współzależność historii literatury i sztuk plastycznych w kulturze XX i XXI wieku oraz wpływ nowych mediów na kierunki ich przekształceń.

- Student/ka rozumie podstawowe terminy związane z teorią sztuki i aksjologią

Umiejętności:

- Student/ka potrafi w pogłębiony, samodzielny i krytyczny sposób badać, omawiać oraz interpretować wybrane dzieła sztuki i literatury w perspektywie aksjologicznej.

- Student/ka umie dostrzec i wykorzystać wychowawcze aspekty sztuki oraz jej potencjał krytyczny

- Student/ka jest przygotowany/a do kompetentnego prezentowania wiedzy na temat wybranych dzieł oraz teorii sztuki współczesnej i literatury

- Student/ka jest w stanie w zaangażowany i krytyczny sposób poruszać się wśród podstawowych znaków, pojęć i kategorii kultury współczesnej

- Student/ka potrafi w dyskusji dotyczącej dzieła literackiego i dzieła sztuki dobierać argumentację uwzględniającą sytuację społeczno-polityczną, środowiskową i kulturową, w której to dzieło powstało

Kompetencje społeczne:

- Student/ka jest przygotowany/a do wyrażania zrozumienia dla skomplikowanych relacji literatura — filozofia, literatura — sztuka zapisanych w tekstach literatury nowoczesnej

- Student/ka jest gotowy/a do aktywnego i twórczego uczestnictwa w bieżącym życiu literackim i aktualnych wydarzeniach kulturalnych

- Student/ka gotowy/a jest do docenienia znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych

Student/ka jest gotowy/a do docenienia znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych

Ocena ciągła: kontrola obecności, bieżące przygotowanie do zajęć i aktywny udział w dyskusjach oraz esej zaliczeniowy, w którym w świetle poznanych teorii omówione zostanie jedno z dzieł literatury/sztuki wybrane przez studentkę/studenta.