Geniusz formy. Semantyka zabiegów artystycznych

obowiązkowe

Znajomość narzędzi poetyki, komparatystyki, nabyte podczas studiów umiejętności w zakresie analizy i interpretacji porównawczej tekstów literackich i tekstów innych sztuk

w sali

Konwersatorium poświęcone jest znaczeniotwórczej roli chwytów i strategii tekstowych w sztuce. Przedmiotem badań będą utwory literackie, filmowe, sztuki cyfrowej, ale i innych form sztuki tradycyjnej - konfrontowane pod kątem formy artystycznej.

Podczas spotkań konwersatoryjnych tropić będziemy zabiegi przeprowadzane na formie artystycznej – chwyty formalne, które odświeżają, niekiedy rewolucjonizują sztukę – wyznaczają nowe jej kierunki, sposoby myślenia o niej a przede wszystkim uczestniczą w kształtowaniu znaczeń tekstowych. Kategoria formy artystycznej odnosić się będzie zarówno do chwytów narracyjnych, stylistycznych, kompozycyjnych (różnie realizowanych w literaturze, filmie, sztuce cyfrowej) jak i do zabiegów dyskursywnych czy medialnych (np. angażowania języków innych sztuk, wypracowanych przez nie strategii estetycznych). Zadamy pytanie o to, jak forma artystyczna modeluje znaczenia tekstu – jak języki sztuk uczestniczą w kształtowaniu wymowy ideowej utworów, jak angażują nas - odbiorców? Konfrontować będziemy głównie utwory literackie, filmowe, sztuki cyfrowej, ale odniesiemy się też do sztuk plastycznych i architektury. Rozmawiać będziemy o artystycznych sposobach operowania warstwą semiotyczną utworu, percepcją i perspektywą poznawczą postaci, pracą pamięci, o grach czasem i przestrzenią, o mieszaniu i zazębianiu form narracji, stylistycznych i narracyjnych sposobach konstytuowania tożsamości postaci, filmowych, literackich, plastycznych, hipertekstowych sposobach ujmowania dziwności, nieokreśloności, grozy; wreszcie o zacieraniu granicy między jawą i snem, racjonalnością i szaleństwem – a wszystko to za sprawą formy utworu. Analizować będziemy gry, w jakie ta forma wciąga nas – czytelników, widzów, użytkowników sztuki.

Konwersatorium ma charakter warsztatowy – wiedzę teoretyczną nabytą w toku dotychczasowego studiowania wykorzystujemy do analizowania formy artystycznej utworów i wydobywania z analiz wniosków badawczych – stawiania pytań, wyznaczania nowych zagadnień badawczych oraz formułowania własnych stanowisk teoretycznych i wniosków o charakterze syntetyzującym. Pracujemy przede wszystkim na tekstach zaproponowanych przez prowadzącą zajęcia, ale proponujemy też do wspólnej dyskusji teksty z własnej biblioteki kultury, teksty - w których odnajdujemy analogiczne, intrygujące zabiegi formalne.

Uwaga: poniższe propozycje tekstów do wspólnej dyskusji mają charakter przykładowy - mogą być modelowane w trakcie semestru - jeśli pojawią się ciekawe propozycje tekstów ze strony uczestników spotkań

A. Przykładowe utwory literackie:

Andrzejewski Jerzy, Bramy raju (opowieść)

Beksiński Zbigniew, np.: Manekiny, Kobieta z portretu (opowiadania)

Calvino Italo, Jeśli zimową nocą podróżny (fragmenty)

Carter Angela, Towarzystwo wilków, opowiadanie ze zbioru Czarna Wenus, 1985

Cortazar Julio, opowiadania (np. Ciągłość parków, Zajęty dom); Fantomas przeciw wielonarodowościowym wampirom (powieść obrazkowa)

Danielewski Mark, Dom z liści (fragmenty)

Dostojewski Fiodor, Łagodna

James Henry, W kleszczach leku

Kafka Franz, Sąsiad; Wyrok; Przemiana (opowiadania)

Mann Tomasz – Szafa (opowiadanie) ;

Ogawa Yoko, Grobowa cisza, żałobny zgiełk

Poe Edgar A., Sfinks, Portret owalny (opowiadania)

Robbe - Grillet Allain, Żaluzja

Woolf Virginia, O chorowaniu (esej); wyb. opow. z tomu: Nawiedzony dom

B. Przykładowe utwory filmowe:

Nakarmić kruki, reż. Carlos Saura

Po tamtej stronie chmur, reż. Michelangelo Antonioni

Szósty zmysł, reż. M. Night Shyamalan

Persona, reż. Ingmar Bergman

Dogville; Tańcząc w ciemnościach, reż. Lars von Trier – wielomedialność

Rzeź, reż. Roman Polański

Memento, reż. Christopher Nolan (inwersja czasowa)

Godziny, reż. Stephen Daldry

Efekt motyla, reż. Eric Bress i J. Macky Gruber

Profesjonalista, reż. Ryszard Bugajski

Pokot, reż. Agnieszka Holland

Sin City – miasto grzechu, reż. Frank Miller, Robert Rodriguez

C. Sztuka cyfrowa: literatura cyfrowa, instalacje, sztuka uliczna, rzeźba cyfrowa, film interaktywny i inne

nabyta umiejętność czytania formy artystycznej - wydobywania/nadawania znaczenia zabiegom artystycznym; wydobywania teorii formy z praktyki artystycznej.

ocena aktywności uczestników - udziału w dyskusji, pracy warsztatowej na utworach artystycznych (słownych, ikonicznych, audiowizualnych, interaktywnych); krótkiej prezentacji własnych propozycji analitycznych; odkryć w sferze badań nad zagadnieniem formy artystycznej

brak