Pionierzy eksperymentu. Porównania literackie i artystyczne

seminaria magisterskie

Seminarium skierowane jest dla studentów IV roku, którzy osiągnęli już pewien stopień specjalizacji naukowej i są w stanie przyswoić sobie treści podawane w tej formie. Oznacza to umiejętność słuchania, kojarzenia faktów, wyławiania węzłowych problemów itp. Nie bez znaczenia jest także przynajmniej wstępne rozeznanie w historii literatury europejskiej oraz dobra znajomość literatury polskiej, która na zajęciach pojawi się jako jeden z przedmiotów porównania.

w sali

Seminarium magisterskie przybliży słuchaczom wybrane sylwetki pionierów eksperymentu i wprowadzi słuchaczy w zagadnienie eksperymentalnego zastosowana stylów, rozwiązań formalno-gatunkowych, translatorskich, interdyskursywnych, interartystycznych i intermedialnych w literaturze (i sztuce) polskiej i obcej XX i XXI wieku ujętych w kontekście porównawczym. Podczas zajęć skonfrontowane poznawczo zostaną kategorie konwencji i eksperymentu, co stanie się punktem wyjścia zarówno do omówienia związanych z tematem problemów teoretycznych i metodologicznych oraz naszkicowania rysu historycznego rozwoju literatur eksperymentalnych i ich kolejnych mediów, za pośrednictwem, których trafiają one do odbiorców, jak i do analitycznego zmierzenia się ze zróżnicowanymi utworami o charakterze eksperymentalnym.

Seminarium magisterskie przybliży słuchaczom wybrane sylwetki pionierów eksperymentu i wprowadzi słuchaczy w zagadnienie eksperymentalnego zastosowana stylów, dyskursów i form artystycznych w literaturze (i sztuce) polskiej i obcej XX i XXI wieku ujętych w kontekście porównawczym. Podczas zajęć skonfrontowane poznawczo zostaną kategorie konwencji i eksperymentu, co stanie się punktem wyjścia zarówno do omówienia związanych z tematem problemów teoretycznych i metodologicznych oraz naszkicowania rysu historycznego rozwoju literatur eksperymentalnych i ich kolejnych mediów, za pośrednictwem, których trafiają one do odbiorców, jak i do analitycznego zmierzenia się ze zróżnicowanymi utworami o charakterze eksperymentalnym.

W układzie zagadnień zaplanowanych do omówienia podczas seminarium magisterskiego znalazło się sześć bloków problemowych: 1) Eksperymenty stylistyczne, 2) Eksperymenty formalno-gatunkowe, 3) Eksperymenty translatorskie, 4) Eksperymenty interdyskursywne, 5) Eksperymenty interartystyczne, 6) Eksperymenty intermedialne. Pierwsze dwa bloki problemowe zakładają przybliżenie zagadnienia literackich i artystycznych praktyk eksperymentalnych na płaszczyźnie stylistycznej i formalno-gatunkowej. W trzecim bloku problemowym zatytułowanym Eksperymenty translatorskie na plan pierwszy zostały wysunięte między innymi takie zagadnienia jak przekład konceptualny czy post-przekład. W czwartym z nich szczególny nacisk położony został między innymi na relacje między dyskursem literackim a dyskursem filozoficznym, jednak sposób teoretycznej prezentacji zagadnienia pozwoli słuchaczom na zaimplementowanie stosowanych procedur analitycznych do badania związków literatury także z innymi dyskursami. Pozostałe bloki problemowe zorientowane są na rozpoznanie i opis eksperymentów interartystycznych i intermedialnych.

W analizie poszczególnych utworów uwzględnione będą zarówno kontekst historyczny, porównawczy jak i kwestie poetologiczne współdecydujące o idiomatyczności poszczególnych tekstów. Seminarium magisterskie umożliwi słuchaczom samodzielne przygotowanie się do egzaminu dyplomowego obejmującego swoim zakresem wiedzę nabytą przez studentów podczas dwuletniego cyklu spotkań oraz zagadnienia związane z dysertacją magisterską. Teksty omawiane na zajęciach staną się dla uczestników seminarium podstawą i punktem wyjścia do realizacji autorskiego projektu (indywidualnego lub zespołowego) w postaci na przykład:

‒sprawozdania z obszernej kwerendy bibliotecznej na dany temat;

‒ sprawozdania z obszernej kwerendy muzealnej lub archiwalnej na dany temat;

‒ przygotowania projektu edycji dzieła literackiego z epoki;

‒ opracowania bazy danych obejmującej dany obszar problemowy;

‒ opracowania materiałów popularno-naukowych przeznaczonych do publikacji w Internecie;

‒ napisania sprawozdania z konferencji naukowej;

‒ przygotowania recenzji monografii naukowej;

‒ *wygłoszenia referatu na konferencji naukowej;

‒ *organizacji lub współorganizacji konferencji naukowej;

‒ *organizacji wydarzenia popularno-naukowego (np. panel dyskusyjny lub cykl paneli);

‒ *publikacji lub przyjęcia do druku artykułu w czasopiśmie naukowym;

‒ *przygotowania wniosku o grant badawczy.

W toku prac na seminarium magisterskim nad kolejnymi tematami rozwijane będą umiejętności studentów związane z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi.

I semestr

I. Pionierzy eksperymentu. Porównania literackie i artystyczne (wprowadzenie).

II. Eksperyment artystyczny jako odstępstwo od konwencji, wzbogacenie tradycji i metoda twórcza.

III. Eksperymenty stylistyczne, formalno-gatunkowe, translatorskie, interdyskursywne interartystyczne i intermedialnie – próba definicji pojęć, podstawowe kategorie analityczne.

IV. Eksperymenty stylistyczne

1. Raymond Queneau, Ćwiczenia stylistyczne, tłum. J. Gondowicz, Świat literacki, Warszawa, 2005.

2. [Jerzy Limon], Wieloryb. Wypisy źródłowe, Tower Press, Gdańsk 1998.

3. Krzysztof Uniłowski, Sztuka cytatu: od powieści przez anty-powieść do metapowieści, [w:] „Genologia dzisiaj", pod red. W. Boleckiego I. Opackiego (red.), Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2000,s. 173-190.

V. Eksperymenty stylistyczne

1. Maria Gołaszewska, Permanentna Awangarda połowy XX wieku, w: tejże, Estetyka współczesności, Kraków 2001.

VI. Eksperymenty stylistyczne

1. Samuel Beckett, Pierwsza miłość, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1994.

2. Samuel Beckett, Molly i cztery nowele, tłum. A. Libera, Kraków 2004.

VII. Eksperymenty stylistyczne

1. Man Ray, [poemat fonetyczny] (1924).

2. John Cage, 4′33″ (1952).

3. Rothko Chapel (1971).

VIII. Eksperymenty formalno-gatunkowe

1. Stefan Themerson, Wykład profesora Mma, WAB, Warszawa 2013.

2. J. Franczak, Na śmierć i chwalebne zmartwychwstanie opowieści. Apokalipsa buffo Stefana Themersona, "Narracje po końcu (wielkich) narracji. Kolekcje, obiekty, symulakra…", red. H. Gosk. A. Zieniewicz, Warszawa 2007, s. 405-423.

IX. Eksperymenty formalno-gatunkowe

1. Grzegorz Uzdański, Wypiór, Warszawa 2021.

2. Grzegorz Uzdański, Nowe wiersze sławnych poetów, Warszawa 2021.

X. Eksperymenty formalno-gatunkowe

1. L. Szaruga, Blag (języczenie) [oraz] Pomysł zapisu informacji (nielogiczny) [w:] Wybór z Księgi. Cykle sylwiczne, fragmenty, wiersze, Miniatura, Kraków 2016.

XI. Eksperymenty formalno-gatunkowe

1.  Beata Popczyk-Szczęsna, Biogramat – nowa forma dramatyczna czy hybryda gatunkowa?, w: Gatunki dramatyczne: rekonfiguracje, red. E. Wąchocka, Katowice 2020.

XII. Eksperymenty translatorskie

1. Bolesław Leśmian, Urszula Kochanowska, [w:] B Leśmian, Dzieła wszystkie, Poezje zebrane, oprac. J. Trznadel, PIW, Warszawa 2010.

2. Bolesław Leśmian, Benjamin Johnson, tłum. Krzysztof Bartnicki, [w:] A. Wieczorkiewicz, W obcych zaświatach. Urszula Kochanowska Bolesława Leśmiana. [w:] Leśmian w Europie i na świecie, pod red. Ż. Nalewajk, i M. Supeł, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019, s. 265.

3. A. Wieczorkiewicz, W obcych zaświatach. Urszula Kochanowska Bolesława Leśmiana

w przekładach na język angielski, [w:] Leśmian w Europie i na świecie, pod red. Ż. Nalewajk, i M. Supeł, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019, s. 251-269.

XIII. Eksperymenty translatorskie

1. T. Radziewicz, Od ekfrazy do infrazy, , w: Logos. Filozofia słowa. Szkice o pograniczach języka, filozofii i literatury, red. K. Andruczyk, E. Gorlewska, K. Korotkich, Białystok 2017.

2. Niewidzialna wystawa.

XIV. Eksperymenty translatorskie

1. T. Brzostowska-Tereszkiewicz, Sztuka post-przekładu, „Przekłady Literatur Słowiańskich”, 2018, t. 9 cz. 1, s. 77-97.

2. Piotr Marecki, Aleksandra Małecka, Przekład literatury konceptualnej Studium przypadku lokalizacji Paint the Rock Shiva Kotechy jako Namaluj Popka, „Przekłady Literatur Słowiańskich”, 2018, t. 9 cz. 1, s. 99-123.

XV. Eksperymenty translatorskie

1. Wasyl Kandyński, Punkt i linia a płaszczyzna. Przyczynek do analizy elementów malarskich, tłum. Stanisław Fijałkowski, posłowie Agnieszka Rejniak-Majewska, Łódź 2019 (fragment).

II semestr

XVI. Dyskusja o tematach i konspektach prac magisterskich

XVII. Eksperymenty interdyskursywne

1. B. Miciński, Portret Kanta, [w:] B/ Miciński, Podróże do piekieł i inne eseje, Znak, Kraków 1994.

2. Krzysztof Kozłowski, Podróże do piekieł. O eseistyce Bolesława Micińskiego, Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 1994.

XVIII. Eksperymenty interdyskursywne

1. Władysław Starewicz, Zemsta kinooperatora (1911).

2. Julian Antonisz, Jak działa jamniczek (1971).

XIX. Eksperymenty interdyskursywne

1. S. Themerson, Kardynał Pölätüo, Iskry, Warszawa 2013.

2. Ż. Nalewajk, The Laboratory of Discourses and Forms. Hobson’s Island and other novels by Stefan Themerson in the context of intertextual references to philosophy. "Tekstualia" 2020, nr 1 (6), s. 97-103.

XX. Eksperymenty interdyskursywne

1. Agnieszka Pajączkowska, Wędrowny zakład fotograficzny, Wołowiec 2019.

2. Piotr Marecki, Polska przydrożna. Wołowiec 2020.

XXI. Eksperymenty interartystyczne

1. Jiří Kolář, Sposób użycia, tłum. L. Engelking, [w:] Jiří Kolář, Sposób użycia, ATUT, Wrocław 2010.

2. L. Engelking, Posłowie, [w:] Jiří Kolář, Sposób użycia, ATUT, Wrocław 2010.

XXII. Eksperymenty interartystyczne

1. Tina Oziewicz, Aleksandra Cieślak, Powidoki, Warszawa 2010.

2. Andrzej Wajda, Powidoki, 2016.

XXIII. Eksperymenty interartystyczne

1. B. Schulz, Sklepy cynamonowe [dowolne wydanie tomu]

2. Jonathan Foer, Three of Codes, Visual Editions, London 2010.

3. B. Schulz, The Street of Crocodiles, tłum. C. Wieniewska, Penguin, London 1977.

4. Zofia Ziemann: Dobry zły przekład. O angielskim Schulzu Celiny Wieniewskiej,

XXIV. Eksperymenty interartystyczne

1. Wit Szostak, Fuga (dowolne wydanie).

XXV. Eksperymenty intermedialne

1. A. Hejmej, Transpozycje intermedialne i literatura nowoczesna, Nowoczesność w polonistycznej eduk@cji : pytania, problemy, perspektywy, pod. red. A. Pilch i M. Trysińskiej, WUJ, Kraków 2013.

XXVI. Eksperymenty intermedialne

1.Jaworski Krzysztof, Wybór należy do Ciebie... Gry paragrafowe – druga młodość zapomnianej formy rozrywki, „Studia Filologiczne Uniwersytetu Jana Kochanowskiego” 2015.

2. Agnieszka Taborska, Spiskowcy wyobraźni. Surrealizm, Gdańsk 2013 (fragment).

XXVII. Eksperymenty intermedialne

1. Odprysk poezji. Stanisław Dróżdż mówi, Kraków 2012.

2. Małgorzata Dawidek Gryglicka, Historia tekstu wizualnego, Kraków 2012.

XXVIII. Eksperymenty intermedialne

1. Agata Kołodziej, Mowa w (s)tarciu z pismem : slam poetycki jako przykład symbiozy tekstu i wydarzenia, w: Performans, performatywność, performer : próby definicji i analizy krytyczne, red. M. Bal, W. Świątkowska, Kraków 2013.

2. wybrane przykłady wykonań.

XXIX. Techniki pisania prac magisterskich

XXX. Dyskusja o tematach i konspektach prac magisterskich

Efekty uczenia się

W ZAKRESIE WIEDZY:

Absolwent zna i rozumie:

— fakty z zakresu literaturoznawstwa związane z literaturą eksperymentalną, jej pionierami, a także charakterystycznymi dla niej stylami, gatunkami i formami oraz dyskursami w stopniu pozwalającym mu napisać pracę dyplomową;

— metodologie literaturoznawcze i dotyczące innych sztuk, których przyswojenie jest niezbędne do napisania dysertacji magisterskiej i realizacji projektu zaliczeniowego.

W ZAKRESIE UMIEJĘTNOŚCI

Absolwent potrafi:

— napisać dłuższą spójną pracę naukową;

— sformułować precyzyjnie problem badawczy oraz związaną z nim tezę wyjściową, a następnie zweryfikować ją i jeśli weryfikacja przebiegnie pomyślnie uargumentować, poprzedzając badaniami empirycznymi;

— wykorzystać w dysertacji magisterskiej świadomie wybraną metodę badawczą;

— skonstruować dysertację magisterską poprawną i konsekwentną pod względem metodologicznym;

— przygotować rozprawę i właściwie osadzić ją w zrekonstruowanym i krytycznie rozpoznanym stanie badań;

— napisać dysertację naukową popartą zgromadzonym materiałem dowodowym, prowadzącą do dobrze uargumentowanej i przekonującej konkluzji;

— skonstruować w stylu naukowym rozprawę magisterską nie tylko poprawną pod względem językowym opatrzoną przypisami i bibliografią, lecz także ukazującą celowość i atrakcyjność poruszanej problematyki;

— ustnie (w stylu naukowym) interesująco zaprezentować z wykorzystaniem handoutów i pokazów multimedialnych swoje badania na każdym ich etapie, precyzyjnie definiując założenia i cele badawcze, dokonując właściwej selekcji problemów, przykładów i argumentów.

W ZAKRESIE KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH

Absolwent jest gotów do:

— pracy w grupie, wspierania procesu twórczego innych osób;

— wzięcia odpowiedzialności za trafność przekazywanej wiedzy;

— kierowania się uczciwością naukową;

— doceniania różnorodności i wielości opinii i kultur.

Metody i kryteria oceniania

- ocena ciągła: aktywność, kontrola obecności (2 dopuszczalne nieobecności w semestrze);

- ocena postępów w przygotowaniu pracy magisterskiej;

- ocena projektu przygotowanego na zaliczenie seminarium np.:

‒sprawozdania z obszernej kwerendy bibliotecznej na dany temat;

‒ sprawozdania z obszernej kwerendy muzealnej lub archiwalnej na dany temat;

‒ przygotowania projektu edycji dzieła literackiego z epoki;

‒ opracowania bazy danych obejmującej dany obszar problemowy;opracowania materiałów popularno-naukowych przeznaczonych do publikacji w internecie;

‒ napisania sprawozdania z konferencji naukowej;

‒ przygotowania recenzji monografii naukowej;

‒ *wygłoszenia referatu na konferencji naukowej;

‒ *organizacji lub współorganizacji konferencji naukowej;

‒ *organizacji wydarzenia popularno-naukowego (np. panel dyskusyjny lub cykl paneli);

‒ *publikacji lub przyjęcia do druku artykułu w czasopiśmie naukowym;

‒ *przygotowania wniosku o grant badawczy.

-