Wiedza o sztuce Bułgarii

obowiązkowe

w sali

Przedmiot prezentujący rolę sztuki powstałej na ziemiach bułgarskich w formowaniu się kultury bułgarskiej i sfery symbolicznej obszaru bułgarskiego. W systematycznej prezentacji poszczególnych okresów i kierunków sztuki od czasów prehistorycznych po współczesność, ukazywane są cechy architektury i sztuk plastycznych, charakterystycznej dla kolejnych epok, omawiane z odwołaniami do przykładów sztuki Bułgarii.

Celem konwersatorium jest przedstawienie istotnych miejsc sztuki i estetyki w kulturze Bułgarii. Słuchacze zapoznają się z głównymi zagadnieniami historii sztuki, na które złożą się tematy bułgarskiej ikonografii, malarstwa, architektury, rzeźby, rzemiosła artystycznego, literatury, muzyki. Poruszone zostaną tematy tradycyjnej i współczesnej bułgarskiej sztuki oraz estetyki od czasów najdawniejszych do współczesności, prezentowane w porządku historycznym i z uwzględnieniem kontekstu kulturowego. Przedstawione zostaną również szczegółowo zagadnienia estetyki wybranych dziedzin kultury bułgarskiej. Konwersatorium ma także zapewnić uczestnikom praktyczną wiedzę z zakresu posługiwania się podstawowymi narzędziami analizy różnych dzieł sztuki (również analizy ikonologicznej), a ponadto zaznajomić z kanonem artystycznym w kontekście zjawisk kulturowych regionu i Europy.

Tematy:

I Podstawy analizy dzieła wizualnego.

II Sztuka okresu przedchrześcijańskiego (Trakowie, Słowianie, Protobułgarzy).

III Sztuka I państwa bułgarskiego (architektura i malarstwo sakralne).

IV Filozofia i przemiany bułgarskiej ikony, ośrodki i szkoły sztuki ikony: szkoła trewneńska, samokowska, bańska.

V II państwo bułgarskie – Wielkie Tyrnowo, architektura i ideologie, reforma muzyczna Joana Kukuzela.

VI Klasztory jako instytucje sztuki w okresie panowania tureckiego.

VII Malarstwo odrodzeniowe: przedstawiciele, inspiracje, umocowanie kulturowe.

XVIII Instytucjonalizacje życia artystycznego i kulturalnego w Bułgarii w 2. połowie XIX wieku i na początku XX wieku.

XIX Sztuka modernistyczna, ekspresjonizm, родно изкуство, дружество "Новите художници", awangarda.

X Architektura jako nośnik znaczeń kulturowych. Muzea i pomniki bułgarskie jako projekty ideologiczne i miejsca kodowania pamięci zbiorowej.

XI Przemiany pejzażu miejskiego i ich zaplecze społeczne (na przykładzie Sofii).

XII Od tekstualności ku audiowizualności – zwrot audiowizualny w kulturze współczesnej.

XIII Sztuka bułgarska okresu transformacji (happening, sztuka społecznie zaangażowana, konceptualna). Kategoria polityczności w sztuce.

XIV Problematyzacje kanonu: sztuka naiwna.

XV Christo Jawaszew.

XVI Bułgarskie filmy animowane jako teksty kultury.

XVII "Obrazkowy świat" – bułgarska tradycja komiksowa.

XVIII Estetyka bułgarskich plakatów filmowych.

XIX Sztuka po 1989 roku – неконвенционалното изкуство (m.in. instalacja, happening, video-art, land art) oraz estetyka przestrzeni wirtualnej.

XX Audiowizualność zinstytucjonalizowana - bułgarskie instytucje sztuk audiowizualnych.

Andrzej Szczerski, Transformacja. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej po 1989 roku, Kraków 2018.

Dragan Tenew, Dzieje sztuki w Bułgarii: siedem opowiadań o sztuce bułgarskiej, Warszawa 1989.

Eugeniusz Trubieckoj, Kolorowa kontemplacja, przeł. H. Paprocki, Warszawa 1998.

Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, pod red. Piotra Sztompki, Małgorzaty Boguni-Borowskiej, Kraków 2012.

Harry Morgan, Relacje tekst-obraz w literaturze rysowanej, „Zeszyty Komiksowe”, nr 23, Poznań 2017.

Irina Genova, Tatyana Dimitrova, Art in Bulgaria during the 1920's. Modernism and National Idea, Sofia 2002.

Leonid Uspienski, Teologia ikony, przeł. M. Żurowska, Poznań 1993.

Lesław Marian Bartelski, Jeździec z Madary: szkice o ziemi bułgarskiej, Warszawa 1963.

Mara Conczewa, Sztuka ziemi trackiej, Warszawa 1979.

Marcin Giżycki, Nie tylko Disney: rzecz o filmie animowanym, Warszawa 2000.

Marta Todorow, Komiks w Bułgarii, „AQQ”, nr 2 (11), Poznań 1996.

Paweł Florenski, Ikonostas i inne szkice, przeł. Z. Podgórzec, Warszawa 1981.

Paweł Szarek, Słodka obietnica filmowej przygody. Co nam mówią plakaty filmowe?, „Ikonosfera”, nr 2, Toruń 2008.

Piotr Piotrowski, Awangarda w cieniu Jałty, Poznań 2005.

Raz Greenberg, The Animated Text: Definition, „Journal of Film and Video”, vol. 63 no. 2 (Summer), Chicago 2011.

Światy z pikseli. Antologia studiów nad grami komputerowymi, pod red. Mirosława Filiciaka, Warszawa 2010.

Vojislav Mole, Sztuka Słowian południowych, Wrocław 1962.

ГРАНИЦА НА НАШИТЕ МЕЧТИ. ХРИСТО И АНАНИ Я (документален филм за Христо и Анани Явашеви), реж. Г. Балабанов, 1996, on-line: https://www.youtube.com/watch?v=PowxN7pzyE0.

Диана Попова, Когато се наливаха основите. Съвременно българско изкуство през 1990-те, on-line: http://kultura.bg/web/когато-се-наливаха-основите/.

Диляна Филипова, „Неизменно бъдещия” Музей на съвременното изкуство у нас, „Пирон”, бр. 4, София 2013.

Елица Станоева, София. Идеология, градоустройство и живот през социализма, София: Просвета 2016.

Ирина Генова, ИЗКУСТВОТО ОТ ЕПОХАТА НА КОМУНИЗМА В ХУДОЖЕСТВЕНИЯ МУЗЕЙ СЛЕД КОМУНИЗМА, on-line: http://liternet.bg/publish14/i_genova/muzei.htm.

Ирина Генова, СЪВРЕМЕНЕН МУЗЕЙ / МУЗЕЙ ЗА СЪВРЕМЕННО ИЗКУСТВО. СПОРЪТ ЗА СЪВРЕМЕННОСТТА, on-line: http://liternet.bg/publish14/i_genova/syvremenen-muzei.htm.

Светла Казаларска, Музеят на комунизма, София 2013.

Student/ka zna i rozumie:

- terminologię architektoniczną i plastyczną właściwą dla danego kierunku sztuki

- złożoność interpretacji danych epok artystycznych oraz zdaje sobie sprawę z polemiki w tym zakresie toczonej

- wzajemne powiązania między sztuką, literaturą, językiem, polityką oraz ich historyczne konteksty na obszarze bułgarskim

- związki między kształtowaniem się i aktualnym stanem kultury bułgarskiej a kulturowym i instytucjonalnym kontekstem europejskim

- sposoby analizy tekstów kultury bułgarskiej pochodzących z różnych sfer praktyk

- czynniki warunkujące kształtowanie się sfery symbolicznej kultury bułgarskiej

Student/ka potrafi:

- wskazać najważniejsze zabytki architektury i sztuk plastycznych Bułgarii, charakterystyczne dla poszczególnych epok

- scharakteryzować kolejno najważniejsze cechy kulturowe danej epoki i opisać specyfikę typowych dla niej dzieł artystycznych

- dokonać samodzielnej analizy i interpretacji dzieła sztuk pięknych

- wskazać realizacje stylu artystycznego charakterystycznego dla danej epoki oraz rozszerzyć kontekst jego powstania, określić inspiracje i wpływy zewnętrzne

- analizować najważniejsze zjawiska i ruchy artystyczne Bułgarii w kontekście współczesności, a także w perspektywie diachronicznej

- wykorzystywać różne źródła oraz dzieła sztuk pięknych w celu analizy zjawisk społecznych i kulturowych na gruncie bułgarskim.

Kryteria:

- aktywność na zajęciach; zaliczenie testu pierwszym semestrze i testu w drugim semestrze.

Sposób wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w pracach pisemnych i prezentacjach zaliczeniowych określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku.

Szacowany rozkład pracy studenta:

uczestniczenie w zajęciach: 60 h – 2 ECTS

praca własna studenta: 120 h – 4 ECTS

łącznie: 6 ECTS

Możliwe dwie nieobecności w semestrze, każda kolejna nieobecność musi być zaliczona w sposób wcześniej uzgodniony z prowadzącym.