Słowiańszczyzna w kulturze współczesnej

obowiązkowe

w sali

Konwersatorium o profilu kulturoznawczym na temat obecności tradycji słowiańskiej w kulturze współczesnej.

1. Konwersatorium ma profil kulturoznawczy i poświęcone jest badaniu obecności tradycji słowiańskiej w kulturze XX i XXI wieku, przede wszystkim w krajach słowiańskich, ale z uwzględnieniem szerszego kontekstu europejskiego i globalnego. Punktem wyjścia jest przeszłość – od pradziejów, przez mitologię i folklor Słowian, aż po oświeceniowe i romantyczne początki zainteresowania Słowiańszczyzną, zrodzone z potrzeby zrozumienia genezy i tożsamości narodów słowiańskich.

2. Zasadniczy nacisk położony zostaje na współczesne konteksty funkcjonowania tradycji słowiańskiej. Zajęcia obejmują analizę sposobów, w jakie motywy i wyobrażenia słowiańskości obecne są we współczesnych narracjach światopoglądowych, praktykach społecznych i twórczości artystycznej. Mają na celu nie tylko zapoznanie studentek i studentów z dziedzictwem kulturowym Słowian, lecz także refleksję nad jego aktualnymi przekształceniami i przywołaniami.

3. W toku zajęć omawiane są również metody służące badaniu słowiańskich tradycji kulturowych oraz ich rekontekstualizacji. Podstawę dydaktyczną stanowi analiza tekstów kultury oraz związanych z nimi źródeł naukowych. Szczególna uwaga zostanie poświęcona rozwijaniu umiejętności interpretacji kulturowej i krytycznego myślenia. Główne pytanie, które towarzyszyć będzie zajęciom, dotyczy przyczyny trwałości, popularności oraz zmienności tradycji słowiańskiej we współczesnym świecie.

Bibliografia w języku polskim:

Archeologia o początkach Słowian, red. P. Kaczanowski, M. Parczewski, Kraków 2005.

Anderson Benedict, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, Kraków 1991.

Antosik Grzegorz, Łuczyński Michał, Badania nad wierzeniami Słowian. Wczoraj, dziś, jutro, Owidz 2020.

Augé Marc, Duch pogaństwa, Warszawa 2010.

Bachmann-Medieck Doris, Cultural turns. Nowe kierunki w naukach o kulturze, Warszawa 2012.

Barker Chris, Studia kulturowe. Teoria i praktyka, Kraków 2003.

Błażejewski Artur, Starożytni Słowianie, Wrocław 2007.

Bauman Zygmunt, Retrotopia. Jak rządzi nami przeszłość, Warszawa 2018.

Bobrownicka Maria, Narkotyk mitu: szkice o świadomości narodowej i kulturowej Słowian zachodnich i południowych, Kraków 1995.

Brückner Aleksander, Mitologia słowiańska, Kraków 2021.

Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej, red. A. Barnard, J. Spencer, Warszawa 2008

Garzaniti Marcello, Słowianie. Historia, kultury i języki, Łódź 2023.

Gieysztor Aleksander, Mitologia Słowian, Warszawa 2008.

Idee wspólnotowe Słowiańszczyzny, red. A. Mikołajczak, W. Szulc, B. Zieliński, Poznań 2004.

Janion Maria, Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury, Kraków 2006.

Janion Maria, Wampir. Biografia symboliczna, Gdańsk 2008.

Jasienica Paweł, Słowiański rodowód, Warszawa 1978.

Kaźmierczyk Zbigniew, Słowiańska psychomachia Mickiewicza, Gdańsk 2012.

Kłoczkowski Jerzy, Młodsza Europa. Europa Środkowo-Wschodnia w kręgu cywilizacji chrześcijańskiej średniowiecza, Warszawa 2003.

Kola Adam F., Słowianofilstwo czeskie i rosyjskie w ujęciu porównawczym, Łódź 2004.

Kołakowski Leszek, Obecność mitu, Warszawa 2005.

Kubik Damian, Południowosłowiańska „kultura wyobrażona”. Projekt Mickiewiczowski a dziewiętnastowieczne dyskursy kulturowe w Serbii i Chorwacji, Kraków 2015.

Kurczak Justyna, Historiozofia nadziei. Romantyczne słowianofilstwo polskie, Łódź 2000.

Moszyński Kazimierz, Kultura ludowa Słowian. Część I. Kultura materialna, Warszawa 2009.

Moszyński Kazimierz, Kultura ludowa Słowian. Część II. Kultura duchowa, Warszawa 2010.

Moroz-Grzelak Lilla, Bracia Słowianie. Wizja wspólnoty a rzeczywistość, Warszawa 2011.

Mühle Eduard, Słowianie. Rzeczywistość i fikcja wspólnoty. VI–XV wiek, Warszawa 2020.

Rudaś-Grodzka Monika, Sfinks słowiański i mumia polska, Warszawa 2013.

Słowianie i Słowiańszczyzna – pojęcia i rzeczywistość dawniej i dziś, red. K. Handke, Warszawa 2002.

Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, red. Z. Staszczak, Warszawa – Poznań 1987.

Słownik polskiej bajki ludowej, red. V. Wróblewska, https://bajka.umk.pl/.

Smith Anthony D., Etniczne źródła narodów, Kraków 2009.

Strzelczyk Jerzy, Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, Poznań 1998.

Szyjewski Andrzej, Religia Słowian, Kraków 2003.

Tradycja wynaleziona, red. E. Hobsbawm, Terence Ranger, Kraków 2008.

Urbańczyk Stanisław, Dawni Słowianie. Wiara i kult, Wrocław 1991.

Uspieński Borys A., Kult św. Mikołaja na Rusi, Lublin 1985.

Wokół słowianofilstwa, red. J. Dobieszewski, Warszawa 1998.

Wolff Larry, Wynalezienie Europy Wschodniej. Mapa cywilizacji w dobie oświecenia, Kraków 2020.

Student/ka zna i rozumie:

– zasady interpretacji tekstów kultury reprezentujących różne obszary życia społeczno-kulturowego w wybranych krajach słowiańskich, ze szczególnym uwzględnieniem zachodniosłowiańskich i południowosłowiańskich kontekstów, w powiązaniu z dziedzictwem tradycji słowiańskiej;

– mechanizmy współzależności między rozmaitymi formami praktyk kulturowych (takimi jak literatura, film, język, działania medialne czy polityczne) a społecznymi procesami przekształcania i reinterpretowania słowiańskości we współczesnym dyskursie kulturowym.

Student/ka potrafi:

– posługiwać się zróżnicowanymi materiałami źródłowymi w analizie wybranych zjawisk i procesów kulturowych charakterystycznych dla obszaru Słowiańszczyzny oraz adekwatnie dobierać metody badawcze do specyfiki podejmowanych tematów.

Przebieg zajęć:

Każda jednostka zajęciowa polega na rozmowie prowadzącego ze student(k)ami na jeden z tematów związanych z obecnością tradycji słowiańskiej w kulturze współczesnej (program zajęć realizowanych w danym roku akademickim znajduje się w zakładce ,,Zajęcia: Konwersatorium. Informacje wspólne dla wszystkich grup"). Podstawą rozmowy są teksty (jeden lub dwa do każdych zajęć) zaproponowane przez prowadzącego i udostępnione student(k)om z co najmniej kilkudniowym wyprzedzeniem w formie elektronicznej na adresy e-mail w domenie ,,student.uw.edu.pl". Dodatkowo studenci/studentki otrzymują od prowadzącego pytania dotyczące każdego zadanego tekstu, które mają ukierunkować jego interpretację.

Warunki zaliczenia:

- obecność na zajęciach (obecność jest sprawdzana na początku każdych zajęć, dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności, w przypadku każdej ponadlimitowej nieusprawiedliwionej nieobecności należy napisać dodatkową - zadaną przez prowadzącego - pracę zaliczeniową dotyczącą tematu opuszczonych zajęć)

- przygotowanie do zajęć na podstawie zadanych wcześniej tekstów i wykazywanie się ich znajomością podczas zajęć (każde zajęcia rozpoczynają się krótką pisemną odpowiedzią studentów/studentek na pytanie sprawdzające znajomość tych tekstów; w przypadku nieprzygotowania do zajęć należy napisać pracę je zaliczającą - na temat związany z nimi, zadany przez prowadzącego)

- napisanie pracy zaliczeniowej o objętości minimum pięciu stron na temat zaproponowany przez studenta/studentkę i uzgodniony z prowadzącym zajęcia lub zaproponowany przez prowadzącego

Ocena końcowa:

Ocena końcowa wystawiana jest na podstawie pracy zaliczeniowej, uwzględnia jednak aktywność studenta/studentki podczas zajęć: studenci/studentki aktywni/aktywne mogą liczyć na podwyższenie oceny końcowej.

Rozkład pracy studenta/studentki:

- uczestniczenie w zajęciach: 30 godzin = 1 ECTS

- regularne przygotowywanie się do zajęć: 30 godzin = 1 ECTS

- napisanie pracy zaliczeniowej: 60 godzin = 2 ECTS

Korzystanie ze sztucznej inteligencji:

Zasady wykorzystywania przez studentów/studentki narzędzi sztucznej inteligencji podczas pisania pacy zaliczeniowej określają zapisy § 3 i 4 uchwały nr 98 Uniwersyteckiej Rady ds. Kształcenia z dnia 8 grudnia 2023 roku. W związku z tym, że jedną z podstawowych umiejętności zdobywanych na kierunkach studiów organizowanych na Wydziale Polonistyki jest sprawne i profesjonalne posługiwanie się polszczyzną pisaną, a w szczególności stylem naukowym, zabrania się wykorzystywania systemów sztucznej inteligencji do przygotowania, korekty i redakcji tekstów. Studenci/studentki mogą posługiwać się narzędziami SI tylko w sytuacjach, w których prowadzący dopuszcza ich użycie.